(rm) صدا | [ 11:16 mins ]
روز سهشنبه جمهوري اسلامي اعلام کرد تصميم در باره راهاندازي دوباره فعاليتهاي هستهاي به حال تعليق درآمده به منظور پژوهشهاي علمي، نهائي است و در اين باره با هيچ کشوري مذاکره نخواهد کرد. فرانسه، آلمان و بريتانيا ازجمهوري اسلامي خواستند فعاليتهائی که به موجب توافق پاريس معلق ساخته را از سر نگيرد. جوزف سيرينسيونه، مدير تحقیقات ضدگسترش تسلیحات اتمی در بنياد پژوهشي کارنگي در واشنگتن، در مصاحبه با راديو فردا ميگويد: اگر جمهوري اسلامي کاري را که گفته است انجام دهد، اروپاييها چارهاي به جز توقف مذاکرات ندارند و در مورد تصميم خود مبني بر ارجاع پرونده هستهاي جمهوري اسلامي به شوراي امنيت سازمان ملل، تجديد نظر خواهند کرد. وي ميافزايد: اگر تيم مذاکره کننده جمهوري اسلامي، انعطاف پذيرتر رفتار کند، براي نيروگاه برق هستهاي در ايران راهحل وجود دارد، و امکان ادامه مذاکره در باره پیمان تجاری با اروپا را هم برای ایران میسر می سازد. اعلام تصميم تهران به از سر گيري روند توليد چرخه سوخت هستهاي به منظور پژوهشهاي علمي با واکنش کشورهاي غرب روبرو شد. فرانسه، آلمان و بريتانيا از جمهوري اسلامي خواستند فعاليتهاي تعليق شده به موجب توافقنامه پاريس را از سر نگيرد و بر دامنه بحران موجود نيفزايد. تهران روز سهشنبه اعلام کرد که اين تصميم نهائي است و در اين باره با هيچ کشوري بحث و مذاکره نخواهد کرد. جوزف سيرينسيونه، مدير مطالعات منع گسترش تسلیحات اتمی در بنياد پژوهشي کارنگي در واشنگتن، در مصاحبهاي با راديو فردا در اينباره به توضيح و تحليل وضعيت موجود ميپردازد.
ليلي صدر(راديو فردا): آقاي سيرينسيونه، جمهوري اسلامي اعلام کردهاست که قصد دارد تحقيقات فنآوري هستهاي خود را تا چند روز ديگر از سر گيرد. به رغم اين که معاون سازمان انرژي اتمي جمهوري اسلامي اعلام کرد تحقيقات درباره چرخه سوخت هستهاي زير نظر آژانس بينالمللي انرژي اتمي انجام خواهد شد، محمدالبرادعي، مديرکل آژانس بينالمللي انرژي اتمي از ايران خواست تا براي اعتمادسازي، تعليق تمام فعاليتهاي مربوط به غنيسازي اورانيوم را ادامه دهد. آيا تحقيقات درباره چرخه سوخت هستهاي، بخشي از فعاليتهايي است که طبق توافق ايران با غرب، بايد به حال تعليق باقي بماند؟ به عبارت ديگر، آيا رابطهاي ميان تحقيقات فنآوري هستهاي با چرخه سوخت هستهاي وجود دارد؟
جوزف سيرينسيونه: تحقيقاتي که جمهوري اسلامي صحبتش را کرده است، حتما با چرخه سوخت هستهاي مرتبط است، و نوع فعاليتي که جمهوري اسلامي اعلام کردهاست که به زودي آغاز خواهد کرد، فعاليتي است که در ماه اکتبر 2003، با تعليق آن موافقت کرد. دولت جمهوري اسلامي با سه کشور اروپايي موافقت کرد تا زماني که مذاکرات درباره برنامه هستهاي اين کشور به نتيجه برسد، تمامي فعاليتهاي مربوط به غنيسازي اورانيوم را به حال تعليق درآورد. اين که چه نوع فعاليتهايي طبق موافقتنامه بايد به حال تعليق درآيد، در ماه فوريه سال 2004، به طور واضح عنوان شد، و نشان ميدهد که فعاليتهايي که بايد به حال تعليق درآيد، شامل توليد و ساخت دستگاههاي گريز از مرکز نيز ميشود؛ فعاليتي که جمهوري اسلامي قصد ازسرگيري آن را دارد، دقيقا ساخت دستگاههاي گريز از مرکز است.
ل. ص: از آقاي سيرينسيونه ميپرسم، به نظر شما، آيا تصميم جمهوري اسلامي مبني بر ازسرگيري تحقيقات فنآوري هستهاي، دور بعدي مذاکرات با سه کشور اروپايي که قرار است 18 ژانويه برگزار شود را ممکن است به خطر بيندازد؟
جوزف سيرينسيونه: حتما. اگر جمهوري اسلامي کاري را که گفته است انجام دهد، اروپاييها چارهاي به جز توقف مذاکرات ندارند. به احتمال زياد، اروپاييها و آمريکا دوباره در مورد تصميم خود مبني بر ارجاع پرونده هستهاي جمهوري اسلامي به شوراي امنيت سازمان ملل متحد به منظور اعمال تحريم بر اين کشور، تجديد نظر خواهند کرد. جمهوري اسلامي اين موضوع را ميداند. آنها سعي دارند با احتياط و آرام آرام به سمت غنيسازي اورانيوم گام بردارند. به عنوان مثال، در آغاز توافق جمهوري اسلامي با سه کشور اروپايي، تبديل اورانيوم به گاز هیگزافلورايد اورانيوم، يکي از فعاليتهايي بود که جمهوري اسلامي نبايست انجام ميداد. جمهوري اسلامي با مهارت، تبديل اورانيوم به گاز هیگزافلورايد اورانيوم را، از سر گرفت. آنها حتي در حال حاضر نيز اين کار را انجام ميدهند. حالا ميبينيد که دولت جمهوري اسلامي با احتياط اعلام کرده است که آنها تحقيقات در مورد دستگاه گريز از مرکز را آغاز خواهند کرد، بدون آن که اين دستگاهها را توليد کنند. آنها آرام آرام، به سوي آن هدف در حرکتند. آنها، ميگويند که توليد دستگاههاي گريز از مرکز غنيسازي اورانيوم نيست، بنابراين، از موافقتنامه تخطي نشده است. دولت جمهوري اسلامي ميخواهد ببيند آيا اروپاييها با اين اقدام موافقت ميکنند، يا نه. اگر اروپاييها با اين کار موافقت کردند، بعد جمهوري اسلامي گام بعدي را برميدارد.
ل. ص: از مدير پژوهشهاي بنياد کارنگي ميپرسم، اما آيا بحثي که دولت جمهوري اسلامي ميکند، به نظر شما از نظر قانوني درست نيست؟ آنها موافقتنامهاي را زير پا نميگذارند، و بنا به پيمان منع گسترش سلاحهاي هستهاي، استفاده صلحآميز از انرژي هسته اي حق ايران است.
جوزف سيرينسيونه: بنا به پيمان منع گسترش سلاحهاي هستهاي که جمهوري اسلامي آن را امضا کرده است، دولت اين کشور حق دارد براي مقاصد صلح آميز، از انرژي هستهاي استفاده کند. اين حقي است که به جمهوري اسلامي داده شده. اما آنها اجازه اين استفاده را تا زماني دارند که هيچگونه فعاليتي در جهت توليد سلاحهاي هستهاي انجام ندهند. و اين، مسئله مورد اختلاف است؛ اين که آيا فعاليتهاي مخفيانه جمهوري اسلامي در 14 سال گذشته در جهت توليد سلاح هستهاي بوده، يا تنها براي مقاصد صلحآميز، اين هنوز مشخص نيست. من شخصا فکر ميکنم که جمهوري اسلامي در حال حاضر برنامه توليد سلاح هستهاي ندارد. اما به نظر ميرسد که در گذشته چنين قصدي را داشته است. مسئله، در حقيقت مذاکرات ميان اروپاييها و ايرانيهاست. مسئله حقي که به جمهوري اسلامي طبق پيمان منع گسترش تسليحات هستهاي داده شده. و اين که آيا توافقي ميان غرب و جمهوري اسلامي مبني بر ساختن رآکتورهاي هستهاي حاصل ميشود يا نه، در اينجا چندان مطرح نيست. مسئله کليدي اين است که با تعليق هرگونه غنيسازي اورانيوم از سوي جمهوري اسلامي، دستکم براي چند سال، اعتماد ميان غرب و ايران دوباره برقرار شود. اعتمادسازي در مورد صلح آميز بودن فعاليتهاي هستهاي جمهوري اسلامي، مسئله کليدي است، و اگر اين کشور در حال حاضر اين اعتماد را از بين ببرد و به طور يکجانبه برنامه غنيسازي اورانيوم را از سر گيرد، اين باعث توقف هرگونه مذاکره و موافقتنامه ميان جمهوري اسلامي و غرب خواهد شد و ما سرانجام، با ارجاع پرونده ايران به سازمان ملل متحد، مواجه خواهيم بود.
ل. ص : با توجه به پيشنهاد مسکو مبي بر غنيسازي اورانيوم تا مرحله توليد گاز هیگزا فلوروئيد اورانيوم در ايران، و سپس انتقال گاز به روسيه به منظور تزريق در دستگاههاي ويژه غنيسازي اورانيوم و توليد سوخت هستهاي، و نيز بازگرداندن سوخت هستهاي از روسيه به ايران، به عنوان مرحله پاياني، شما آينده مذاکرات را چگونه ميبينيد؟ آيا به نظر شما، جمهوري اسلامي با اين مسئله موافقت خواهد کرد؟
جوزف سيرينسيونه: اين واضح است که جمهوري اسلامي نمي خواهد پيشنهاد روسيه را قبول کند. روسيه، راه حل مسالمت آميزي را پيشنهاد کرده است. اين راهي است که وجهه دو طرف به موجب آن حفظ شود. به نظر من، اين ترفندي است که آبروي هر دو طرف به موجب آن حفظ ميشود. مقامات جمهوري اسلامي ميتوانند بگويند که از اورانيوم، به عنوان سوخت رآکتورهاي هستهاي استفاده ميشود، و آنها فقط براي مدت موقت، حق غني سازي اورانيوم در خود اين کشور را از دست خواهند داد. اما، اين اشکالي ندارد. زيرا جمهوري اسلامي، هنوز دستگاههاي مورد نياز براي اين کار را ندارد، و براي توليد و ساخت اين دستگاهها، دستکم به پنج سال وقت نياز دارد. درواقع، جمهوري اسلامي با توافق با پيشنهاد روسيه، چيزي را از دست نميدهد؛ اما همانطور که ميبينيد، اين کشور نميخواهد با اين پيشنهاد موافقت کند. آنها فکر ميکننند که ميتوانند همه چيز را به دست آورند. آنها فکر ميکنند که با گذشت زمان قويتر مي شوند، و غرب ضعيفتر. مقامات جمهوري اسلامي گمان ميکنند که ميتوانند اتحاديه اروپا و آمريکا را در اين زمينه شکست بدهند. من فکر ميکنم که جمهوري اسلامي اشتباه ميکند. من فکر ميکنم که تهران ، عزم و اراده اتحاديه اروپا را مبني بر جلوگيري از اين که جمهوري اسلامي به طور يکجانبه فعاليتهاي غني سازي اورانيوم خود را پيش ببرد، دست کم گرفته است.
ل. ص: از جوزف سيرينسيونه ميپرسم، اما دولت جمهوري اسلامي اخيرا اعلام کرد که پيشنهاد روسيه را با دقت بررسي خواهد کرد.
جوزف سيرينسيونه: به نظر ميرسد که جمهوري اسلامي اخيرا روش هاي خود را تغيير دادهاست. هنگامي که محمود احمدينژاد به عنوان رئيس جمهوري اسلامي اعلام شد، در مورد حق ايران براي غنيسازي اورانيوم، لحن بسيار تندي داشت. پيشتر، بعضيها اميدوار بودند که به عنوان يک رئيس جمهوري محافظهکار، آقاي احمدي نژاد در مقايسه با اصلاحطلبان، موضع بهتر و قويتري در مورد به توافق رسيدن با غرب اتخاذ کند. اما اين اتفاق نيفتاد. محمود احمدينژاد، لحن بسيار تندي دارد. بنابراين، در آغاز جمهوري اسلامي پيشنهاد روسيه را رد کرد و اعلام نمود که اين پيشنهاد، ارزش فکر کردن هم ندارد. اما در هفته اخير، آنها موضع خود را تغيير داده و تا حدي تعديل کردند. دولت ايران گفته است که پيشنهاد مسکو را با دقت مطالعه ميکند. شما ميبينيد که دولت جمهوري اسلامي متوجه شده است که دستکم بايد حالت انعطاف پذيري از خود نشان دهد. به رغم موضع واقعي جمهوري اسلامي، دولت اين کشور متوجه شده که بايد ديپلماتيکتر با جهانيان برخورد کند. سخنان محمود احمدي نژاد، براي ايران باعث مشکلاتي شده. مخصوصا با سخنان رئيس جمهوري اسلامي در مورد محو اسرائيل از نقشه جهان، بسياري از کشورها معتقدند که دولت جمهوري اسلامي قابل اعتماد نيست. مسئله اطمينان، در محور اختلافات ميان غرب و جهموري اسلامي قرار دارد. اگر غرب باور داشته باشد که نميتوان به سخنان دولت جمهوري اسلامي اطمينان کرد، به هيچ عنوان با اين کشور به توافق نميرسد، و اين باعث ايجاد بحران خواهد شد. اما اگر تيم مذاکره کننده جمهوري اسلامي، انعطاف پذيرتر رفتار کند و نشان دهد که قصد مصالحه دارد، من فکر ميکنم براي توليد نيروگاه هستهاي در ايران راهحلي وجود دارد، و به اين کشور اجازه خواهد داد در مورد موافقتنامههاي تجاري با اروپا هم مذاکره کند. حتي شايد باعث بهبود روابط جمهوري اسلامي با آمريکا شود. اما اين همه، به اين موضوع بستگي دارد که آيا جمهوري اسلامي حاضر است در مورد حق خود کوتاه بيايد و به طور موقت و به منظور دست بافتن به امنيت بيشتر، براي مدتي از حق خود در زمينه توليد چرخه سوخت هستهاي دست بکشد.