گسترش دامنه نفوذ و قدرت فرمانده سپاه شبه نظامی «المهدی» عراق: مقتدی صدر

یکی از مشکلات عمده آمریکا در تلاش برای استقرار امنیت و ثبات در عراق، وجود دستجات مسلحی است که تحت عناوین مختلف کنترل شهرها، ادارات و حتی وزارتخانه‌های عراق را به چالش می‌طلبند. یکی از این گروه‌ها که به سرعت در حال رشد است را فرمانده سپاه المهدی، روحانی تندرو شیعه مقتدی صدر اداره می‌کند. لس‌آنجلس‌تایمز، در گزارشی در باره گسترش شبکه نفوذ مقتدی صدر می نویسد او صاحب بزرگترین بلوک یا فراکسیون پارلمانی در مجلس عراق است که 35 کرسی را کنترل می کند و علاوه بر آن اداره وزارت قدرتمند و پولدار حمل و نقل را با 150 هزار کارمند به دست آورده که از آن برای تقسیم شغل و قراردادهای سودآور به حامیان و انصار خود بهره مند می برد. بهنام ناطقی (رادیوفردا، نیویورک): شبکه قدرت مقتدی صدر در شهرک پرجمعیت و فقیرنشین حاشیه شمالشرقی بغداد، صدر شهر، شروع می‌شود که نام پدر و عموی او را برخود دارد که هر دو در اثر سوء قصد به قتل رسیدند. کار گروه مقتدی صدر از تامین روغن نباتی، نظافت خیابان‌ها تا برگزاری مسابقات فوتبال برای پسربچه‌های فقیر در محله صدرشهر بغداد، شروع می‌شود و به کنترل شهرهای جنوبی عراق، از جمله شهر پرجمعیت بصره، ادامه می‌یابد که به برخوردهای مسلحانه با سایر دستجات مسلح شیعه، گروه‌های سنی و حتی نیروهای آمریکائی نیز کشیده است. اینک بنا به گزارش لس‌انجلس‌تایمز، 35 کرسی در مجلس نوبنیاد عراق، یعنی بزرگترین فراکسیون پارلمانی را وابستگان مقتدی‌ صدر در اختیار دارند، که حضورشان در مجلس به تداوم قدرت آقای ابراهیم الجعفری، نخست وزیر برگزیده ائتلاف احزاب مذهبی شیعه در عراق کمک کرده است. مقتدی صدر همچنین شوراهای محلی متعدد و نیروهای پلیس عراقی در شهرهای جنوبی را در اختیار دارد و نیروهای مسلح تحت فرماندهی او سپاه المهدی، تحت عنوان تحمیل فرامین اسلامی نظیر حجاب و نظائر آن، کنترل خود را بر زندگی روزمره مردم در شهرها تداوم می‌بخشند. دستجات مسلح او دختران را در دانشگاه‌ها زیر حجاب نگه می‌دارند و اخیرا به دختران بی‌حجاب در یک پیک نیک در بصره حمله بردند. از سوی دیگر، شبکه قدرت مقتدی صدر به وزارتخانه‌های عمده و پربودجه عراق مثل وزارت بهداشت و وزارت حمل ونقل نیز کشیده شده است که کارشان تقسیم پول از طریق پروژه‌های سودآور به پیروان مقتدی صدر است. وزارت حمل و نقل، کنترل بنادر و فرودگاه‌ها و جاده‌ها را 150 هزار کارمند دارد. در فراسوی مرزهای عراق، شبکه مقتدی صدر نفوذ خود را به سایر کشورهای خاورمیانه نیز تعمیم داده است. لس آنجلس تایمز می‌نویسد: مقتدی صدر با استفاده از فضائی که در پیامد اشغال عراق توسط نیروهای آمریکا و متحدان آن پدید آمد، قدرت اسلحه و قدرت رای در انتخابات را با هم در آمیخت و از هرج و مرج روزهای بعد از جنگ برای افزایش قدرت و گستردن شبکه نفوذ خود استفاده کرد به طوریکه طی فاصله کوتاه سه سال، موقعیت او از یک روحانی کم سن وسال پرسرو صدا، به یک یاغی تحت تعقیب و بعد از آن به یک سیاستمدار دولتمدار تبدیل شد. سپاه المهدی سال 2004 در نبردهای نجف در برابر نیروهای آمریکا کارشناسان نظامی را به خاطر مقاومتی که از خود نشان داد به شگفتی انداخت، ولی تلفات سنگینی را متحمل شد و خسارات سنگینی نیز به آرامگاه امام اول شیعیان وارد ساخت، و مردم نجف و کربلا که پیروان رهبر روحانی میانه‌رو آیت‌الله علی سیستانی هستند بنا به گزارش لس‌انجلس تایمز از مقتدی صدر و عناصر سپاه المهدی متنفر شدند، اما مقاومت این سپاه در نجف، به رهبران جدید عراق که اغلب از سیاستمداران بازآمده از تبعید تشکیل شده بود، نشان داد که مقتدی صدر حاضر است از نیروی نظامی برای پیشبرد مقاصد سیاسی استفاده کند. مقامات آمریکا، که مایل هستند به تدریج به حضور نظامی آمریکا در عراق خاتمه بدهند و دولتی با ثبات در آنجا باقی بگذارند و مقامات عراقی، معقتد هستند که نفوذ گسترده مقتدی صدر که به سلاح آتشین و اندیشه رادیکال مجهز است، می‌تواند برای استقرار دولت مرکزی قدرتمند در عراق زیان‌آور باشد و دستجات دیگر را نیز به مسلح شدن بیشتر و مقاومت در برابر دولت مرکزی تشویق کند. یک مقام بلندپایه آمریکائی در بغداد به خبرنگار لس‌آنجلس تایمز گفت مشکل اصلی در عراق ناحیه الانبار که درآن شاهد فعالیت عناصر شورشی سنی هستیم نیست بلکه شهر بصره است، و پاسگاه‌های پلیس آن و دستجات نیمه‌تبهکار- نیمه سیاسی، و آمیزش تبهکاری و تلاش برای رسیدن به قدرت شخصی. مقتدی صدر که به روایتی بیست و چند سال و به روایت دیگری سی و چند سال دارد، بعد از سقوط صدام حسین، کنترل اموال بنیاد صدر را در اختیار گرفته است، که شبکه‌ای از مساجد و موسسات خیریه است که از میلیون‌ها مومن سهم امام دریافت می‌کنند. اما علاوه بر امورخیریه، توسل به خشونت وسیله اصلی برای گسترش نفوذ او بوده است. در حال حاضر شمار افراد مسلح سپاه المهدی تحت فرماندهی او مشخص نیست، ولی مقتدی صدر در مصاحبه‌ای با تلویزیون الجزیره آن را سپاهی فرهنگی توصیف کرد. با این حال، ساکنان شهرهای جنوبی و صدرشهر بغداد هرچند ممکن است از بنیادگرائی و خشونت سپاه مهدی ناخشنود باشند ولی به گفته لس آنجلس تایمز، در سایه نظمی که سپاهیان او تحمیل کرده‌اند، از نظر اقتصادی و جنب و جوش زندگی، وضع بهتری از سایرجاهای عراق دارند که ترس از خشونت مردم را خانه‌نشین کرده است. اما بنا به گفته یک سیاستمدار غربی، مشکل تن دادن به کنترل کمیته‌ها و شبه‌نظامیان این است که آنها به دولت مرکزی جوابگو نیستند و به هرج و مرج سیاسی دامن می‌زنند.