پدیده تروریسم، بخش پنجم: تروریسم دولتی، و حمایت دولتها از تروریسم

همانا استفاده برخی دولت ها از گروه های تروريستی به عنوان جانشينی برای رسيدن به اهداف سياسی معین، پدیده ای مختص قرن بیستم است. ونس کنيسترارو Vince Cannistraro رئیس سابق مرکز ضد تروريستی «سیا» میگوید تروريسمی که دولت آمريکا بيشترين آشنايی را با آن داشت، تروريسم دولتی بود. مايکل شوئر، مامور سابق سيا می‌گويد حزب‌الله لبنان مانند بازوی اجرايی جمهوری اسلامی عمل می‌کند. لری ویلکرسون، رئیس دفتر وزیرامورخارجه سابق آمریکا می گوید برای مقامات آمریکا، قرار دادن نام يک کشور در فهرست حاميان تروريسم، تصميم کوچکی نيست. ریچارد آرمیتج معاون سابق وزارت امورخارجه آمریکا می گوید برای اینکه دولتی از فهرست آمریکا از حاميان تروريسم خارج شود،ۀ به چيزی بيشتر از رد کردن تروريسم در حرف نياز است. در معنای گسترده کلمه، اقدامات تروريستی از جانب گروهی صورت می‌گيرد که اهداف سياسی دارد. اما در اواخر قرن بيستم پديده جديد و خطرناکی ظهور کرد که همانا استفاده برخی دولت ها از گروه های تروريستی به عنوان جانشينی برای رسيدن به اهداف سياسی معينی بود. در بخش پنجم از اين مجموعه، به تروريسم مورد حمايت دولت ها می‌پردازيم زمانی که صحبت از تروريسم می‌شود، طبعاً حواس جهانيان متوجه گروه هايی مانند القاعده می‌شود. اما همانطور که ونس کنيسترارو Vince Cannistraro رئیس سابق مرکز ضد تروريستی سازمان اطلاعات مرکزی آمريکا CIA، می‌گويد، تا دهه 90، آمریکا، منابع خود را عمدتاً بر تروريسمی متمرکز کرده بود که از جانب دولت ها حمايت می‌شد. در همين دهه بود که گروه هائی مانند القاعده پپدا شدند، گروه هايی که مستقل عمل می‌کردند. به گفته کنيسترارو، تروريسمی که دولت آمريکا بيشترين آشنايی را با آن داشت، تروريسم دولتی بود. ونس کنیسترارو: بايد با دشواری ياد می‌گرفتيم که از مبارزه با گروه‌های تروريست دولتی که عمدتاً غيرمذهبی بودند، با گروه های افراطی طرف شويم که با جهت گيری مذهبی دست به تروريسم می‌زدند. بايد می‌کوشيديم ماهيت اين گروه های جديد را بفهميم. عموماً دولتی از تروريسم استفاده می‌کند که نمی‌خواهد پس از انجام عمليات، اثر انگشتی از خود به جا بگذارد. مايکل شوئر Michael Scheuer مامور سابق سيا می‌گويد يک نمونه اين تاکتيک، استفاده ای است که دولت ايران از حزب الله لبنان می‌کند. مایکل شوئر: تروريسم دولتی در اواسط دهه 70 ميلادی ظاهر شد، اما بطور واقعی در دهه های 80 و اوائل 90 به اوج رسيد. از اين نظر، حزب‌الله لبنان مانند بازوی اجرايی جمهوری اسلامی عمل می‌کند. عواقب اعمال کشور هايی که از تروريسم حمايت می‌کنند دولت جرج بوش، تعريف از تروريسم را يک مرحله جلوتر برد. در يک سخنرانی در دانشگاه دولتی کانزاس در ماه ژانويه، بوش گفت که حتی اگر دولتی خود بطور مستقيم يا غير مستقيم از تروريست ها حمايت نکند، اما به آنها پناهندگی بدهد، آن دولت تروريست محسوب می‌شود. جرج بوش گفت: دکترين خود را اينچنين تعريف می‌کنم که اگر شما به تروريستی، پناه دهيد، گناه شما نيز به اندازه آن تروريست است. و دليل اين گفته همين بس که در کشوری مانند افغانستان، تروريست ها می‌توانند پناه بگيرند و با ايجاد و توسعه شبکه خود، به برنامه ريزی و طراحی ترور بپردازند. آمریکا همه ساله فهرستی از گروه‌ها و کشور های حامی تروريسم منتشر می‌کند. در زمانی که کولين پاول، وزير امور خارجه بود، لری ويلکرسون، رئيس دفتر او، در باره نحوه تهيه اين فهرست می‌گويد. لری ویلکرسون: روند فراهم آوردن اين فهرست، بسيار پيچيده و دقيق است و با وسواس بسيار انجام می‌گيرد. ما بايد همه جوانب و عواقب را مورد نظر قرار می‌داديم، جنبه های اقتصادی، سياسی، اجتماعی و فرهنگی. قرار دادن نام يک کشور در فهرست حاميان تروريسم، تصميم کوچکی نيست. حاميان تروريسم چه کسانی هستند؟ در حال حاضر شش کشور در اين فهرست قرار دارند: کوبا، ايران، کره شمالی، سوريه، ليبی و سودان. عراق نيز در فهرست قرار داشت اما پس از سقوط صدام از اين فهرست خارج شد. آمريکا تلاش بسيار کرد تا به عنوان يکی از دلايل حمله به عراق، رابطه بين صدام حسين و القاعده را ثابت کند. لری ویلکرسون: اين موضوع ثابت نشد. برعکس، مدارک و اسنادی که ما ديديم، خلاف اين را ثابت می‌کند: در واقع، القاعده و صدام، دو دستور کار مختلف داشتند که با هم خوانائی نداشت. بنا بر اين، حتی اگر بين اين دو ملاقاتی هم صورت گرفته باشد، در جهت دور کردن آنها از هم بوده و نه ايجاد رابطه ای عملی. خارج شدن از کشور هائی که نامشان وارد فهرست حاميان تروريسم می‌شود، مشکل است. ريچارد آرمیتج که تا سال قبل از معاونين وزارت امور خارجه آمريکا بود، با اشاره به مورد ايران و سودان می‌گويد: ریچارد آرمیتج: برای خارج شدن از فهرست حاميان تروريسم، به چيزی بيشتر از رد کردن تروريسم در حرف نياز است. دولتی از اين فهرست خارج می‌شود که راه خود را از تروريست ها جدا کند و حرفش با عملش بخواند. مثلاً در مورد ليبی، تا زمانی که آنها برخی سوال ها و ابهام ها را در مورد سقوط هواپيمای پن آمريکن حل نکرده‌اند، از اين فهرست خارج نخواهند شد. لُب مطلب اين است که بايد ترور را به عنوان يک وسيله محکوم کنيد و اگر هنوز مسئله غرامت را با خانواده های قربانيان ترور حل نکرده ايد، آن مسئله را نيز حل کنيد. مايکل شوئر، می‌گويد که ايران و سوريه، فعال ترين حاميان تروريسم هستند، ايران به دليل دفاع از حزب الله و سوريه نيز به حزب الله، حماس و ديگر گروه های افراطی فلسطينی کمک می‌کند. اما ونس کنيسترارو رئیس سابق ضد تروريسم در سازمان سيا، معتقد است که ايران بنا بر شرايط، اگر به نفعش باشد حتی به فعاليت های ضد تروريستی کمک می‌کند، هچنان که در مورد القاعده، پس از فرار آنها از افغانستان، ايران به آمريکا کمک کرد. ايران حدود 100 تا 200 نفر از فراريان القاعده را به کشور های متبوع خود فرستاد. البته در بين کشورها بر سر تعريف از تروريست اختلاف نظر وجود دارد. هند، پاکستان را به دليل حمايت از تروريسم در منطقه کشمير محکوم می‌کند. پاکستان همان افراد را مبارزين راه آزادی می‌خواند.