نمایش 48 ویدیوی جدید از 40 هنرمند 16 کشور اروپای شرقی در نیویورک: نمایشگاه ویدیوی جدید، اروپای جدید

در نمایشگاهی تحت عنوان «ویدیوی جدید، اروپای جدید» در یک فرهنگسرای پیشتاز در نیویورک، برگزیده ویدیوهای کوتاهی ساخته 40 هنرمند از کشورهای اروپای شرقی به نمایش گذاشته شده است که چشم تماشاگران کنجکاو را به اروپائی ناشناخته باز می‌کند. فراوانی دسترسی به دوربین ویدیو و امکان بیان شخصی برای هنرمندان بی‌شمار فراهم کرده است و دست‌چینی از کار آنها را آقای حمزه واکر Hamza Walker از فرهنگسرای موسوم به انجمن رنسانس شیکاگو در این نمایشگاه در فرهنگسرای کیچن نیویورک گرد آورده است. بهنام ناطقی (رادیو فردا، نیویورک): اروپای دیگر، اروپای رسته از کمونیسم، که همچنان با پیامد فروریختن دیوار برلین و عواقب پایان اقتدارگرائی دست به گریبان است، کمتر برای هنردوستان نیویورکی شناخته شده است و نمایشگاهی که از این هفته در فرهنگسرای کیچن از 48 اثر ویدئوی ساخته 40 هنرمند از 16 کشور اروپای شرقی برپا شده است، فرصتی است برای آشنائی با بخشی از جهان که پشت دیوار آهنین قرار داشت و بعد از نزدیک به دو دهه که از فروپاشی اتحاد شوروی و نظام کمونیستی می‌گذرد، هنوز برای رسیدن جبران نیم قرن عقب ماندگی تلاش می‌کند. برای کشورهای اروپای شرقی، که مردم آن بعد از فروپاشی کمونیسم، یا شاهد برآمدن نفاق‌های کهن قومی بودند، یا در مبارزه با انواع جدید اقتدارگرائی، فرصت بازسازی اقتصادهای از هم پاشیده خود را از دست دادند، مدرنیسم امید است، نه خاطره؛ و فقر و کمبود مواهب امروزی زندگی، هنوز برای خیلی‌ها، واقعیتی است روزمره، اما تفاوتی که این جوامع با ده سال یا بیست سال پیش خود کرده‌اند، فراوانی دسترسی به دوربین ویدیو و امکان بیان شخصی برای هنرمندان بی‌شماری است که دست‌چینی از آنها را آقای حمزه واکر Hamza Walker از فرهنگسرای موسوم به انجمن رنسانس شیکاگو در این نمایشگاه گرد آورده است. چهل هنرمند حاضر در این نمایشگاه از 16 کشور اروپای شرقی، زبان‌های هنری گوناگونی برای ویدیوهای خود انتخاب کرده‌اند، از مستند گرفته تا روایت سورآلیستی، از نقاشی متحرک گرفته تا تجربه‌های دیجیتالی، که به قول خانم روبرتا اسمیت، منتقد هنرهای بصری روزنامه نیویورک تایمز، هر چند همه آنها به یک اندازه جذاب نیستند اما وقتی کنار هم قرار گیرند، چیزی بزرگتر از مجموعه آحاد آنها پدید می‌آید، که تصویر گروهی غیرعمدی است که هنر، تاریخ، زندگی روزمره، فرهنگ عامه و چشم‌اندازهای گوناگون را برای ایجاد تصویری عمیق‌تر از اروپای شرقی کنار هم می‌گذارد، تصویری که از اخبارشب تلویزیون یا صفحات روزنامه، فراتر و عمیق‌تر می‌رود. برخی از این هنرمندان در برخورد با توانائی‌های دوربین ویدیو کنجکاوی اولیه هنرمندان آمریکائی سی سال پیش را به یاد این منتقد آورده‌اند، نظیر هنرمند لهستانی پیوتر وریژکوفسکی که دوربین خود را روی یک موتورسیکلت در حال سوختن متمرکز کرده است یا یه‌له‌نا رادیچ، از صربستان که دخترعموی جوان خود را در یک لباس چسبان در یک اطاق در هم ریخته در حال رقص نشان می‌دهد، یا خانم کای کولجو، از استونیا، که در ویدئوی به نام خشونت خانوادگی، دست و پای همسر خود را به یک تخت می‌بندد تا او را در باره خیانت‌های زناشوئی سئوال‌پیچ کند. چند ویدیو ابتکاری و هنرمندانه هم از نوعی که در بی‌ینال‌های جهانی هنر مثل ونیز دیده می‌شوند، در میان این 48 اثر هست مثل اثر کوتاه هنرمند چکی یاسپر الوائر از دعوای کبوترهای میدان سن مارکوی ونیز بر سر دانه، که از زیر زمین برداشته شده است، اما ویدیوهائی که این نمایشگاه را جذاب و دیدنی ساخته‌اند، آثاری هستند که در آنها هنر و مستندسازی برای تصویر اجتماعی به کار رفته است: مثل اثری از الما بسیروویچ در باره یک مادربزرگ بوسنائی که برای امرار معاش در معادن به شکار می‌پردازد یا ویدئوئی از هنرمند رومانیائی دن می‌هالتیانو، که ماجرای قیام علیه دیکتاتور رومانی، نیکلای چائوشسکو را از دید مردی نشان می‌دهد که جلوی آینه حمام منزل خود در حال مسواک دندان وریش‌ زدن است. هنرمند مولداویائی استفان روسو، در ویدیوی طنزآمیز و ابتکاری که با اعدام یک جوجه شروع می‌شود، به علاقه برژنف دیکتاتور مولداویائی اتحاد شوروی سابق به سوپ جوجه پرداخته است، در اثری از هنرمند صرب پاول ووکوویچ، که ابتدا شوخی به نظر می‌رسد ولی جدی می‌شود، مردی در لباس گرگ مرد دیگری را در لباس خرگوش در مرغزاری پوشیده از برف تعقیب می‌کند. نمایشگاه «ویدیوی جدید، اروپای جدید» که تا پایان این ماه در فرهنگسرای کیچن برپاست، از دیدگاه چهل هنرمند، بعضی با طنز، بعضی با شعر و بعضی با واقعیت‌گرائی خام، گوشه و کنار جهانی را برای هنردوستان نیویورکی تصویر می‌کند که نزدیک به دو دهه بعد از ذوب شدن دیوار آهنین، همچنان مرموز مانده است. فرهنگسرای کیچن، یک موسسه غیرانتفاعی است که سی سال پیش به همت چند هنردوست نیویورکی برای نمایش و حمایت از هنر پیشتاز در این شهر به وجود آورد و به خاطر معرفی چندین تن از برجسته‌ترین هنرمندان هنر پیشرو امروز، به خود می‌بالد.