برنامه جمهوری اسلامی برای طرح «مد» لباس «ملی - اسلامی» برای زنان ایران

پيروي روزافزون از مدهاي غربي به ويژه ميان جوانان سبب نگراني مسئولان جمهوري اسلامي شده است. به گفته مخبر کميسيون مجلس هفتم شوراي اسلامي، طرح «ساماندهي مد و لباس ملي-اسلامي» تا آخر اسفند ماه به مجلس داده مي شود. محمد حسين راستگو، عضو هيات مديره موسسه فخر انديشه، تهران، که به جلسه بحث در این باره در مجلس دعوت شده بود در مصاحبه با رادیوفردا می گوید از میان طرح ها یکی یا ترکیبی برگزیده خواهند شد و مجلس قصد دارد تا پایان اسفند ماه طرح لباس ملی اسلامی را تصویب کند. ماه‌منير رحيمي (راديو فردا): نخستين بار در سال 1364 در شوراي عالي انقلاب فرهنگي طرحي موسوم به لباس ملي عنوان شد، و سپس در پي گفته هاي اخير آيت الله علي خامنه اي، رهبر جمهوري اسلامي، مبني بر لزوم طراحي يک لباس ملي- اسلامي، براي ايراني‌ها، مجلس هفتم شوراي اسلامي و راديو تلويزيون حکومتي ايران از برخي طراحان لباس براي مشاوره دعوت کرد. يکي از شرکت کننده‌ها در اين جلسات، «موسسه فرهنگي- هنري فخر انديشه» است که عضو هيات مديره اين موسسه، محمد حسين راستگو، از روند طرح لباس ملي اسلامي در مجلس شوراي اسلامي به راديو فردا مي‌گويد: محمد حسين راستگو (عضو هيات مديره موسسه فخر انديشه، تهران): از ميان خيل عظيمي که آنجا دعوت شده بودند، يک چندتائي انتخاب شدند و قرار شده است اين افراد طرح خودشان را ارائه بدهند. به نظر مي‌رسد که در آينده يا تلفيقي از مجموعه اين طرح‌ها را يا يکي از آنها را انتخاب خواهند کرد و طبيعتا مجمع يا يک شرکت را تعيين خواهند کرد براي اجراي اين طرح ملي و همگاني کردن آن. اين برنامه‌اي است که مجلس دارد و شديدا هم دنبال آن است و ظاهرا deadline که براي آن گذاشته‌اند نيمه اول اسفند ماه است که به فوريت هم تصويب کنند و عملياتي‌اش کنند. م.م.ر.: از آقاي راستگو مي پرسم چه ملاک هايي براي طراحي لباسي که ملي اسلامي خوانده مي شود درنظر گرفته شده؟ محمد حسين راستگو: هم با اصل پوشش در ايران مغايرتي نداشته باشد و هم سنخيتي با سوابق ما در لباس ملي داشته باشد، که ضمنا جوان‌ها را هم از گرايش به مدهاي غربي ممانعت به عمل بياورد. موضوع را با مهلا زماني، مدير نشريه لوتوس، نخستين ژورنال تخصصي ايران در زمينه طراحي لباس که در جريان اين طرح است، هم در ميان مي گذارم. وي نخست از فرمان آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر جمهوري اسلامي مي گويد: مهلا زماني (مدير نشريه لوتوس، تهران): نظر جناب خامنه‌اي اين بود که چرا مائي که داراي 2500 سال تمدن هستيم فقط داراي لباس نباشيم؟ و اين که يک لباس ملي اصلا مورد نظر ايشان نبوده. مورد نظر ايشان اين بوده که ما در يک کشور جمهوري اسلامي زندگي مي‌کنيم که مرکز کشورهاي اسلامي دنيا است بيايد براي خودش براي جهان اسلام لباس طراحي کند. خانم‌هائي که محجبه هستند مي‌توانند مد اسلامي داشته باشند. برداشت من از گفته ايشان اين است که از غرب يا از هر کس ديگر الگو نگيريم. م.م.ر.: خانم زماني، در عين حال شما در تهران سالن مد داريد، به ويژه چون شما از خانم‌ها صحبت کرديد، تمايل آنها را بيشتر به چه سمتي مي‌بينيد؟ مهلا زماني: ببنيد، ديگر براي ما امکان استفاده از لباس‌هاي پدر بزرگها و مادربزرگها و نياکان‌مان به آن شکل وجود ندارد. ما اجبار داريم که با زمان پيش برويم. من آمده‌ام لباس‌هاي نياکان‌مان را به روز در آوردم و کاربردي کرده‌ام. م.م.ر.: خانم زماني معتقد است 70 درصد از زنان ايران چادر استفاده مي‌کنند بنابراين مي‌توان براي آنها چادرهاي جديد طراحي کرد. مهلا زماني: من به جرات مي‌توانم بگويم 30 درصد از خانم‌ها حجابي به نام چادر ندارند. حداقل 70 درصد در شهرستانها، در روستاها داراي چادر هستند. جوان‌هائي که به دليل حساسيت‌هاي خانوادگي‌شان، مجبور هستند چادر سر کنند، براي آنها هم طراحي چادر بکنيم. من شايد بيشتر از ده تا چادر تا به حال طراحي کرده ام و بيشتر از 150 نوع لباس براي جوان‌ها. م.م.ر.:تاکنون چند طرح تازه ديگر نيز براي پوشش اسلامي زنان مطرح شده است و حتي تاييد برخي مراجع ديني را نيز گرفته است. مثلا آيت الله حائري شيرازي هنگام بازديد از نمايشگاه «ترمه نگار» شيراز، از چادر پيشنهادي خانم نيرالملوك بهروزين تعريف کرد، هرچند گفت براي انتخاب اين لباس به عنوان «لباس ملي» حتما بايد نظر مراجع تقليد و آيات عظام ديگر نيز در اين رابطه لحاظ شود. اين چادر به نظر فاطمه آليا، نماينده مجلس هفتم شوراي اسلامي نزديک است و به «چادر كمري» معروف شده است. بنا به توصيف خانم بهروزين که خود را طلبه مقدمات تحصيلات حوزوي مي داند، چادر کمري در كمر گره مي خورد و به دست ها آزادي عمل بيشتري مي دهد، و در بالاي سر به يك مقتعه وصل است . وي مي گويد « بيشترين سنگيني اين چادر روي شانه هاست و به خاطر مسائل طبي و اينكه سنگيني چادر روي سر ممكن است باعث بيماري و سردرد شود از اين شيوه استفاده كردم كه فشار كمتري به سر وارد مي كند.» به گفته او پيشينه طرح چادر کمري به دوره صفويه بر مي گردد. البته ناظران مي گويند تا پيش از تصويب رسمي پوشيدن چنين لباسهايي براي زنان خالي از دردسر نيست. مهلا زماني: يک مورد خدمتتان مي‌گويم. من از تاريخ 24 تا 27 آذرماه يک نمايش زنده لباس که همان fashion show باشد داشتم. خيال مي‌کنم خانم 22 الي 23 ساله‌اي بودند که روسري‌شان فقط تا وسط سرش قرار داشت، آرايش آنچناني داشت. به آقاي خبرنگار تلويزيون آلمان اين‌چنين گفت: اگر اجازه بدهند که من اينچنين لباس بپوسم و وارد جامعه بشوم حاضرم يک تار موي سرم هم ديده نشود. م.م.ر.: نظرات مصاحبه‌شوندگان در اين برنامه را شنيديم. ولي يکي از عمده ترين پرسشي که ناقدان طرح لباس موسوم به ملي اسلامي مطرح مي کنند، اين است که با توجه به همزيستي قوم‌ها و فرهنگ‌هاي متنوع و وجود لباس هاي سنتي و نيز مدرن گوناگون در ايران، چگونه مي‌توان از يک دست شدن لباس مردم سراسر اين سرزمين پهناور سخن گفت؟ و مدافعان اين طرح، ضرورت لباس ملي اسلامي را شاخص کردن هويت ايراني، خارج از ايران و به خصوص در محافل رسمي، قيد مي‌کنند. هر چند مي‌گويند مشروط بر رعايت موازين اسلامي، نوع پوشش مي تواند آزاد باشد. و به اين ترتيب همچنان اين پرسش بي پاسخ مانده است که اگر همه ايراني ها در شرايط جغرافياهاي متفاوت ايران در انتخاب پوشش آزاداند، پس آيا لباسي به نام ملي اسلامي با همه مقاومت هاي اجتماعي و هزينه هاي مالي که برايش پيش بيني شده، فقط براي سفرهاي رسمي خارج از کشور تهيه مي شود؟ ژان خاکزاد (رادیوفردا): طرح «ساماندهي مد و لباس ملي-اسلامي» تا آخر اسفند ماه به مجلس شوراي اسلامي داده مي شود. در همين حال، يکي ديگر از طرحهاي پيشنهاد شده، لباس ويژه کوهنوردي براي خانم هاي محجبه است؛ شامل يک شنل گشاد از شانه تا پشت پا و يک مقنعه بلند تا زير سينه که طراحش مي‌گويد: آن را از لباس احرام هنگام حج، الهام گرفته است.