سخنرانی هنرمند عکاس صادق تیرافکن در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه نیویورک: «مردانگی و تصویر در ایران»

جمعه گذشته در جلسه ای در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه نیویورک هنرمند عکاس صادق تیرافکن درباره مردانگی در آثار خود سخنرانی کرد. آقای تیرافکن در عکس های خود اغلب تصاویری از خود یا مردهای دیگر در حالتهای مختلف نشان می دهد . آقای تیرافکن در اسلایدها و ویدیوهای خود با استفاده از تجربه خود در تئاتر و سینما صحنه هایی با اشاره به زورخانه یا کشتی یا عزارداری عاشورا و سنت های مردانه دیگر بازسازی کرده است. وی می گوید در آثار خود می کوشد جامعه ای مردسالار را از جنبه های مختلف نشان دهد. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): آقاي صادق تيرافکن در عکس‌های خود، اغلب تصاويری از خود يا مردان ديگر را در حالات مختلف نشان مي‌دهد و به همين سبب، کارهاي او موضوع مناسبي بود براي جلسات ماهانه از مجموعه هنرهاي بصري جهان اسلامي که به همت مرکز Kevorkian براي مطالعات خاورميانه در دانشگاه نيويورک و مرکز دين و رسانه‌هاي اين دانشگاه از آغاز سال جاري ميلادي شروع شد. موضوع سخنراني و نمايش اسلايد آقاي صادق تيرافکن، «مردانگي و تصوير در ايران» بود و آقاي تيرافکن از اين فرصت براي ارائه چند مجموعه از آثار خود که تصاوير مردان در آنها برجسته است، استفاده کرد. او در این عکس ‌ها با استفاده از تجربه خود در تئاتر و سينما، صحنه‌هائي با اشاره به زورخانه يا کشتي یا عزاداری عاشورا، يا سنت‌هاي مردانه ديگر، بازسازي کرده است. آقاي صادق تيرافکن در سخنراني خود تاکيد کرد که آثار او جامعه‌اي مردسالار را نمايش مي‌دهند. صادق تيرافکن (هنرمند عکاس مفهومي، نيويورک): در مجموعه عکس مرد ايراني، سعي کرده‌ام اين مرد را در دوراني که ديده‌ام، آنجا نشان بدهم. مردي که فرهنگ و جغرافياي خاص خودش را دارد. اين مرد در تعريف قديمي بايد مردي باشد که حامي و طرفدار مردمان ضعيف و در عين حال ضد قدرت و استبداد است، با اين تعريف، باز هم مي‌بينيم که مرد در واقع تعيين کننده همه امور است. ب.ن.: آقاي تيرافکن، با نشان دادن مجموعه‌اي در باره رستم و سهراب و مجموعه‌ ديگري با برداشت از داستان ابراهيم پيامبر، گفت يکي از مقاصد او اين بود مردان را در حالات احساساتي نشان دهد. صادق تيرافکن: در اين مجموعه هم يکي از چيزهائي که به آن استناد کردم، داستان ابراهيم و اسماعيل است که يک داستان مذهبي است. در اين داستان پدر حاضر است پسر خودش را در راه خدا قرباني کند. در اين پروژه هم سعي کرده‌ام احساسات انساني را از يک طرف و مرد بودن به عنوان يک پيامبر، يا يک پيامبر مرد را يک طوري به چالش بکشانم. صادق تيرافکن: سري عکس‌هائي که آقاي تيرافکن از مراسم عاشورا و عزاداري مردان با سينه‌هاي عريان گرفته است، نيز به دوگانگي تصوير مردان مي‌پردازد. صادق تيرافکن: عاشورا يک مراسم مذهبي مختص ايراني‌هاي شيعه است. در اين مراسم حضور مردان خيلي پررنگ تر از مردان است حتي اگر اين مراسم با حضور زنها برگزار بشود. در واقع گرداننده اين مراسم مردها هستند و چيزي که براي من جالب است اين است که اين مراسم از يکسو خيلي مردانه است و از يکسو در اين مجالس اندوه و اشک‌ريزان، اين مردان از ابراز احساسات و عواطف اشک‌ريزان خود ابائي ندارند در حاليکه درشرايط معمولي هرگز اين مردان حاضر نيستند عواطف خود را به اينگونه نشان بدهند. در واقع اين بخش پنهاني مردانگي ايراني است که معمولا در فرهنگ تصويري خيلي کمتر تا حالا نشانش داده‌ايم. ب.ن.: آقاي صادق تيرافکن، هنرمند هنر مفهومي که آثار او در موزه هنرهاي معاصر تهران، گالري‌هاي عمده اروپا و آمريکا به نمايش گذاشته شده است، در سخنراني خود در دانشگاه نيويورک، چندين اسلايد و ويدئو از مجموعه‌اي را نشان داد که در آن مردان با سينه‌هاي عريان و لنگ برکمر، در حال کشتي يا ورزش در زورخانه هستند. براي بعضي بينندگان خارجي اين عکس‌ها جنبه مردمشناسانه داشت. اما ايرانيان حاضر در جلسه متوجه بودند که تيرافکن صحنه‌هاي زورخانه را دراستوديو بازسازي کرده است. صادق تيرافکن: مسلما اولين چيزي که در يک مرکز ورزشي (مثل زورخانه) تداعي مي‌شود اين است که بايد اندام خود را قوي‌تر کنيد تا خود را به بقيه مردها زورمندتر نشان بدهيد. البته اين نکته را هم بايد يادآوري کنم که فرهنگ غربي شايد نوع نگاهش به اين مسائل يا همين زورخانه ممکن است با تعابير ديگري همراه بشود بنابراين لازم مي‌دانم که يک مقدار بيشتر راجع به زورخانه توضيح بدهم. در اين مکان مربي ورزشکاران مي‌آموزد که تنها نبايد روي بدن و فيزيک خود کار کرد، بلکه همزمان روي تعاليم اخلاقي يا اجتماعي هم بايد تکيه کرد. با دقت کردن به بعضي از حرکات ورزشي اين گروه مثل چرخ زدن که در فيلم Sacrifice آخرش بود، و شباهت زيادي به رقص صوفيان دارد و رقص صوفيان هم به قصد نزديکي با خداست و مراسم عارفانه، به تعاليم اخلاقي و عارفانه در اين مرکز هم مي‌توانيم پي ببريم و در واقع اين چيزي بود براي من که زورخانه را جذاب کرد که از چند جهت مي‌شود مي‌شود به زورخانه نگاه کرد. ب.ن.: آقای تیرافکن گفت درعکس‌های خود در جستجوی ریشه‌های امروز، به گذشته می‌پردازد. صادق تيرافکن: نمي‌شود بدون شناخت گذشته به امروز پرداخت و چيز پوچي است، چيزي است که منبع ندارد. براي همين من دربخش اول کارهاي خود به سنت برگشته‌ام که ريشه‌ها را نشان بدهم. به نظر من ما در ايران يک جامعه مردسالار هستيم و خوب بايد اين ها را نشان بدهيم. وقتي اين گذشته را مي‌شناسي مي‌تواني آن را يک طوري link بدهي به امروز. و این کارهای اولیه بخش گذشته من است که ببینم من از کجا آمده‌ام.