چالش بزرگ دولت احمدی نژاد: ضعف ظرفیت تولید نفت ایران

ضعف ظرفيت توليدي ايران در عرصه نفت و ضرورت مقابله با آن، يکي از مهم ترين چالش هاي اقتصادي محمود احمدي نژاد رييس تازه جمهوري اسلامي است. در آمد نفت ایران در سال جاری با توجه به افزایش شدید قیمت نفت خام از مرز 40 میلیارد دلار خواهد گذشت ولی ضعف بنیادی صنعت نفت به خصوص در جازدن ظرفیت تولید، همچنان به قوت خود باقی است. در پایان برنامه سوم، ظرفیت تولید نفت ایران معادل 770 هزار بشکه کمتر از هدف تعيين شده بود، که باعث شده ایران حتي نتواند از سهميه توليدي که سازمان «اوپک» تعيين کرده است، تمام و کمال استفاده کند. فريدون خاوند (رادیوفردا، پاریس): امروز محمود احمدي‌نژاد دوران ریاست جمهوری اسلامی خود دستکم با يک برگ برنده مهم آغاز مي‌کند و آن رونق چشمگير بازار جهاني نفت است که به نظر نمي‌رسد در کوتاه مدت دچار وقفه شود. در آمد ارزي حاصل از صادرات نفت خام ايران طي پنجسال برنامه سوم، از 1379 تا 1383، مجموعا به 116 ميليارد دلار رسيد و در سال جاري خورشيدي نيز به احتمال فراوان از مرز 40 ميليارد دلار خواهد گذاشت. به‌رغم اين در آمد انبوه، ضعف‌هاي بنيادي صنعت نفت ايران، که در جا زدن ظرفيت توليد آشکار ترين پيآمد آن است، همچنان به قوت خود باقي است. ظرفيت توليد نفت ايران که بر پايه برنامه سوم قرار بود تا پايان سال 1383 به پنج ميليون بشکه در روز برسد، به گفته منابع رسمي در موعد مقرر از چهار ميليون و 230 هزار بشکه در روز فراتر نرفت، 770 هزار بشکه کمتر از هدف تعيين شده. بعضي از منابع کارشناسي داخلي و بين المللي ظرفيت واقعي توليد نفت ايران را در سطح پايين تري (زير چهار ميليون بشکه در روز) ارزيابي ميکنند که، به گفته آنها، باعث شده اين کشور حتي نتواند از سهميه توليدي که سازمان «اوپک» برايش تعيين کرده، تمام و کمال استفاده کند. هر چه باشد، در يک نکته ترديد نمي توان داشت و آن اين که ظرفيت توليد نفت ايران، طي هشت سال گذشته، به رغم سرمايه گذاري هاي تازه، کم و بيش ثابت مانده که عامل اصلي آن کاهش باز دهي ذخاير قديمي کشور و تاخير در اجراي پروژه هاي تازه توليدي است. تزريق گاز در ميدان هاي فرسوده به منظور افزايش بازدهي آنها و نيز بهره برداري از منابع تازه، نيازمند بسيج حجم قابل ملاحظه سرمايه و تکنولوژي است. سرمايه گذاري چند سال گذشته تنها افت توليد را جبران کرده و اگر وضع به روال کنوني ادامه يابد، ظرفيت توليد نفت ايران تا پايان برنامه پنجساله چهارم (1388)، در بهترين حالت از چهار ميليون و پانصد هزار بشکه در روز فراتر نخواهد رفت. در اين شرايط با توجه به اوجگيري روز افزون مصرف داخلي مواد سوختي، صادرات نفتي ايران، که حدود هشتاد و پنج در صد منابع ارزي آنرا تامين ميکند، بيش از پيش کاهش خواهد يافت، مگر آنکه راه براي افزايش سريع ظرفيت توليد نفت کشور هموار شود از راه جذب سرمايه و تکنولوژي، همراه با مشارکت فعال در ديپلماسي نفتي بين المللي.