(rm) صدا | [ 26:30 mins ]
نود و هشتمين سال انقلاب مشروطيت را پشت سر مي گذاريم. دکتر ماشاءلله آجوداني، پژوهشگر تاريخ معاصر در لندن، باقر مومني، محقق مشروطيت در پاريس، و دکتر محمد ملکي، استاد دانشگاه در تهران در میزگرد دمکراسی و حقوق بشر رادیوفردا در این باره اظهارنظر می کنند. 14 مرداد، سالروز مشروطيت، از روزهاي دوران سازي تاريخ ايران فرا مي رسد. نود و هشتمين سال انقلاب مشروطيت را پشت سر مي گذاريم. انقلابي که در آن مردم در برابر استبداد فراگير سلطنتي به پا خواستند و خواهان حکومت قانون شدند. عده اي اين انقلاب را انقلابي اصيل و تاريخ ساز و جمعي آن را دسيسه صرف سفارت بريتانيا در تهران دانسته اند.
دکتر ماشاءلله آجوداني، پژوهشگر تاريخ معاصر در لندن، مي گويد: توطئه و دسيسه، حرفهاي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي است که بر سر زبان انداخت و انقلاب مشروطه را دستپخت سفارتخانه انگليس قلمداد کرد، اما واقعيت اين است که اين انقلاب با همه کاستيهايي که داشت، ما را وارد دنياي جديد کرد و نخستين بار در زير آسمان ايران اين فرياد بلند شد که بازي قانون ملت است.
باقر مومني، محقق مشروطيت در پاريس، مي گويد: مشروطيت يک انقلاب بود. البته اين را فقط حکومت اسلامي امروزي نمي گويد که اين انقلاب محصول سفارت انگليس است، از پيش هم اين حرفها بوده و يک دوره اي مساله را به اين شکل مطرح مي کردند. ولي اين يک انقلاب بوده و دستاوردهاي واقعا دموکراتيک داشته که ما از نتايج آن برخوردار شديم، البته تا قبل از ظهور رضا شاه پهلوي و آيت الله خميني. من فکر مي کنم اين نتيجه يک سري تحولات زيربنايي و روبنايي در درون جامعه ايران بود.
دکتر محمد ملکي، استاد دانشگاه در تهران، مي گويد: شرايط جهاني و ايران مانند تاسيس دارالفنون و غيره همه موجب اين شد که در جامعه ايران بالاجبار يک تحولي به وجود بيايد که همان مساله خواستن عدالتخانه و مجلس است. بنابراين يک امر ناگريز بوده و ممکن است سوء استفاده هايي هم بيگانگان از هر تحولي در کشورهاي شرقي بکنند، ولي در هر حال اين يک خواستي بوده که مردم با توجه به تحولات جهاني داشتند و مجبور بودند آن قدرتي را که سلطان طي صدها سال يا هزاران سال در ايران داشته يک مقداري محدود کنند.
