جوانان در ايران: بيكاري، اعتياد، فحشا، دزدي و جنايت، از ديد سه صاحبنظر و يك دختر خودفروش

جمشيد زند: ( راديو فردا): رئيس سازمان ملي جوانان و معاون رئيس جمهوري در امور جوانان دكتر ميرباقري با استناد به نظرسنجي انجام شده از 75 هزار نفر از جوانان بين 14 تا 29 ساله گفت با بالا رفتن تمايل جوانان نسبت به اعتياد، خلافگري و طغيانگري، خطر ايجاد يك لمپانيسم جامعه را تحديد مي‌كند. او در عين حال تاكيد مي‌كند كه آستانه تحريك نسل جوانان ايراني بسيار بالا است و هشدار مي‌دهد كه در صورت افزايش شاخص‌هاي ياد شده خطرات جدي، پيش روي قرار دارد. اما كارشناسان امور اجتماعي و اقتصاددانان يكي از مشكلات و معضلات جامعه جوانان ايران را بيكاري فزاينده و كمبود سطح درآمد شاغلان مي‌دانند -- عاملي كه يكي از دلايل اصلي روي آوردن بخشي از جوانان به اعتياد، دزدي و اعمال غير قانوني و غير اخلاقي مي‌شود. به گفته ميرباقري، از 22 ميليون نفر جوان بين 14 تا 29 ساله، 72 درصد از آنها شاغل هستند و درآمد ماهيانه 80 درصد از شاغلان كمتر از 100 هزار تومان است، كه با توجه به نرخ تورم و هزينه زندگي در ايران، بويژه براي نسل جوان رقمي ناچيز است. رئيس سازمان ملي جوانان با توجه به اين واقعيتها به مسئولان امر هشدار مي‌دهد كه اگر تا سال 85 ظرفيت توليد اشتغال سالانه به يك ميليون نفر نرسد كشور با بحراني جديد روبرو خواهد شد. او مي‌گويد افزايش 100 درصد اشتغال براي جوانان كه در طي سالهاي گذشته به دليل رشد بي‌رويه نسل جوان، اصلا به چشم نيامد و هيچ مشكلي را حل نكرد. پيش از اين حجت الاسلام محمد خاتمي، رئيس جمهوري اسلامي، و ساير دست اندر كاران، بر مشكل بيكاري جوانان تاكيد كرده و طرح اشتغال‌زايي را در اولويت قرار دادند، ولي به گفته اقتصاددانان از آنجا كه ساختار اقتصاد ايران توان و گنجايش پذيرش اين نيروي جوان را ندارد تا زماني كه تغييراتي اساسي در سياستهاي دولت پديد نيايد و ايران به طور جدي و عملي در صحنه اقتصاد بين المللي وارد نشود اينگونه طرحها و پروژه ها عملا راه به جايي نخواهد برد. به عقيده كارشناسان يكي از پيامدهاي بيكاري گسترده در بين جوانان روي آوردن بخشي از آنان به مواد مخدر و اعتياد است كه درچند سال اخير به يكي از معضلات اجتماعي تبديل شده است. به گفته مسئولان نظام هم اكنون در ايران بيش از 170 هزار زنداني وجود دارد كه بيش از نيمي از آنها در رابطه با مواد مخدر به زندان افتاده اند و اكثر آنان نيز جوانان زير 30 سال هستند. رئيس سازمان ملي جوانان در گزارش خود با اشاره به اين معضل اجتماعي مي‌گويد درحال حاضر 20 درصد جوانان معتاد هستند و متاسفانه اين امر رو به رشد است. علي كدخدازاده، روزنامه نگار و تحليلگر مسائل جوانان، با اشاره به مولفه هاي عرضه و تقاضا و زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي اعتياد در ايران مي‌گويد بخشي از قشر جوان به خاطر عدم امكانات لازم به مواد مخدر روي مي‌آورند. علي كدخدازاده (تهران): اين آماري كه ايشان دادند، 20 درصد جوانان معتاد، من از صميم قلب آرزو مي‌كنم كه آمار ايشان اشتباه باشد، چرا كه اين رقمي است كه عرق سرد بر پيشاني انسان مي‌نشاند. اما اگر به صورت كلي بخواهيم صحبت كنيم، وقتي ما مي‌گوييم زمينه معتاد شدن افراد، ما اين را از دو وضع مي‌توانيم ببينيم، يكي زمينه‌هايي كه قاچاق مواد مخدر را مستعد مي‌كند و دوم زمينه‌هايي كه مصرف را مستعد مي‌كند، يعني بستري است براي مصرف. در زمينه قاچاق ابعاد مختلي اين قضيه را تسهيل مي‌كند. اولين قضيه سود اقتصادي اين مسئله است كه به هرحال سود كلاني دارد و مسئله دوم اين است كه در جامعه اي كه زمينه مصرف وجود داشته باشد، اين رابطه عرضه و تقاضا كمك مي‌كند كه اين قضيه سود آور باشد. در زمينه مصرف هم وقتي كه در نگرشها، تلقي ها، اصولها، معيارها و به طور كلي در شخصيت يك فرد تغييري بوجود مي‌آيد به سراغ مواد مخدر مي‌رود. يعني در شرايط طبيعي شخص به سراغ آنها نمي رود. حالا اينكه چه چيزي باعث تغيير شرايط فرد مي‌شود اين خودش عوامل متعددي دارد. البته من مواد مخدر را يك موضوع مبتني بر روانشناسي فردي نمي بينم، اما به هرحال تاثير مي‌گذارد روي فرد. ج ز: اما اين تنها اعتياد نيست كه بخشي از جوانان را از اجتماع دور كرده و آنها را به گوشه هاي زندان يا خانه هايشان مي‌فرستد. بلكه آنچنانكه آرش آريانفر، روزنامه نگار، مي‌گويد عده اي از جوانان كه از حداقل امكانات رفاهي و مالي محرومند سعي دارند از راههاي غير قانوني و غير اخلاقي كسب درآمد كنند. آرش آريانفر: عدم وجود نشاط عمومي در جامعه و همچنين افزايش روزافزون دغدغه هاي زندگي باعث گرايش جوانان به تخلف و روي آوردن آنها به سوي ناهنجاريها و مفاسد اقتصادي، اجتماعي شده. درحاليكه در حال حاضر در شهرهاي بزرگ ايران از جمله تهران و كرج شاهد افزايش روزافزون جرايم مانند قتل، سرقت، زورگيري، خريد و فروش مواد مخدر، اعتياد و آدم ربايي هستيم. در چند مورد اخير كه چند باند فساد و آدم ربايي توسط نيروي انتظامي دستگير شدند و در دادگاه محاكمه شدند به متخلفين كه نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم كه اكثر آنها جوان هستند. سنشان بين 20 تا25 سال و زير30 سال است كه يك باندي اخيرا در كرج دستگير شدند به نام كركس‌ها، اينها اكثرا جوان بودند، دخترها را سوار ماشين مي‌كردند، به بيابان‌هاي اطراف كرج مي‌بردند و ضمن تجاوز به آنها وسايل زينتي و اموال آنها را سرقت مي‌كردند و سه تن از اعضاي اين باند ماه آينده در ملاء عام اعدام مي‌شوند. اين مسئله نشان دهنده آن است كه مشكل اقتصادي چنان در جامعه گسترده شده كه باعث روي آوردن جوانان به انجام تخلف براي دستيابي به ثروت و پول شده. ضمن اينكه در كنار اين مسائل اعتياد در جامعه زياد شده، فحشا زياد شده، كسب در آمد از راه‌هاي نامشروع و كاذب مثل كوپن فروشي، خريد و فروش مواد مخدر و ديگر مسائل مزيد بر علت شده و كلا شرايط جامعه شرايطي نيست كه جوان بتواند در آن احساس امنيت كند و از آينده‌اش مطمئن باشد. ج ز: اما همانطور كه آقاي آريانفر و تحليلگران امور اجتماعي مي‌گويند پديده روسپي‌گري به‌ويژه در بين دختران فراري نيز به يكي از مسائل بحران‌ساز جامعه تبديل شده است. آريانفر: مسئله به حدي جدي است كه برخي از مسئولين در صدد ايجاد خانه هاي عفاف برآمدند كه البته با مقاومت اقشار مختلفي از جامعه مواجه شدند و اين موضوع منتفي اعلام شد. اما به خاطر مسائل و مشكلات اقتصادي كه در جامعه وجود دارد، ‌فحشا يك منبع درآمد براي قشري از افراد جامعه، بويژه دختران فراري و زنان خياباني كه راهي براي كسب درآمد مشروع ندارند شده. ج ز: يكي از دختران فراري كه در سن 15 سالگي خانه خود را در يكي از شهرهاي آذربايجان ترك كرده و به تهران رفته است،‌اكنون كه بيست سال دارد در گفتگويي با راديو فردا از اولين روزهاي ورود خود به تهران چنين مي‌گويد. دختر فراري (تهران): روزهاي اول در پارك‌ها و دستشويي پارك‌ها مي‌خوابيدم، بعد احساس كردم كه خيلي چندش آور است و با طبيعتم سازگار نيست، اينكه آدم قبول كند شب را در هر جاي كثيفي و روي كارتن بخوابد و همه جور آدم ببيند. روزهاي اول و هفته هاي اول را اينطوري سر كردم ولي بعدها كه توانستم آشناهايي پيدا كنم در خانه هاي دوستانم مي‌ماندم، مثلا دو سال در خانه يكي از دوستانم ماندم. بعد يواش يواش توانستم از يكي دوتا از دوستانم كمك بگيرم و يك آپارتمان اجاره كنم و بعدش هم آن آپارتمان را بخرم. ج ز: اين دختر 20 ساله جامعه و خانواده و ركن هاي حاكم برآن را عامل اصلي روي آوردن دختران جوان به اين نوع كارها مي‌داند. دختر فراري: اين كار چيز مطلوبي نيست، من به هيچكدام از آرزوهام نرسيدم ولي حداقل اينكه خودم استقلال فكري دارم، خودم مي‌توانم فكر كنم كه چطور راه بروم، چطور فكر كنم، چطور زندگي كنم و چطور بپوشم ، حداقل اينها بهم آرامش مي‌دهند. اما اينها چيزهاي بزرگي نيستند كه من به آنها دست پيدا كردم. اگر جامعه يك مقدار محيط تشنج را كمتر كند، مسلما خانواده‌ها هم سعي مي‌كنند محيط و جو را آرام‌تر كنند و آنرا براي بچه هايشان گسترده تر كنند. ج ز: فحشا، اعتياد و دزدي از جمله مشكلات و پيامدهاي گوناگوني است كه جوانان ايران امروز با آنها روبرو هستند. اما واقعيت آن است كه قشر وسيعي از جمعيت 22 مليون نفري جوان ايران استعدادهاي نهفته‌اي دارند كه در يك جامعه سالم، شاد و پويا مي‌توان شاهد شكوفايي آن بود. آنچنانكه سعيد پيوندي، استاد دانشگاه در پاريس، و كارشناس امور آموزشي، مي‌گويد حل اينگونه مشكلات جوانان مستلزم عزم ملي و بازنگري كلي در سياست‌هاي نظام جمهوري اسلامي است. سعيد پيوندي (پاريس): من فكر مي‌كنم كه برخورد با مسئله جوانان يك برخورد ملي بايد باشد در چهارچوب تجديد نظري كلي در سياستهاي عمومي. ما نمي توانيم به طور بخشي و موضعي يك سري مسائل را حل كنيم. مسئله رابطه دختر و پسر به بحث نگاه نظام به كل مسئله زن برميگردد. مسئله نوع برخورد با اخلاق اسلامي برميگردد به كل نگاه سيستم به ارزشهاي اسلامي. اگر در اين نگاه تجديد نظر نشود، اگر در نوع نگاه به زن، تجديد نظر نشود، ‌اگر در نوع نگاه جامعه به مذهب و اخلاق، تجديد نظر نشود، هيچگونه از اين نهادها، چه دولتي و چه غير دولتي، اساسا نخواهند توانست كار خيلي جدي از پيش ببرند و فقط مي‌توانند به برخي از تغييرات كوچك دلخوش كنند، همانطوري كه ما در سال‌هاي پيش شاهدش بوديم. وقتي جوانها به طور وسيع به آقاي خاتمي راي دادند، اميدشان اين بود كه اين قوانين خشك و بسته و جامد جامعه ما به تدريج عوض بشوند و ما تبديل بشويم به يك جامعه‌اي كه شايسته دنياي امروز يعني قرن بيست و يكم است. ولي در عمل جوانان در هفت هشت سال گذشته ديدند كه تغييرات خيلي اندك بوده، يك تغييراتي بوده ولي اين تغييرات خيلي خيلي دور بوده از انتظارات و مطالبات جوانان. به همين علت هم ما امروز با نوعي دلسردي و عدم شور و علاقه در بين جوانان مواجه هستيم كه بيشترين بازتابش را ما در بي توجهي جوانان و پشت كردن جوانان به نهادهاي رسمي و همه چيزهايي كه از دولت و از بالا مي‌تواند بيايد مي‌بينيم. ج ز: دراين بين بايد بر اين نكته تاكيد كرد كه جوانان ايراني نشان دادند كه اگر امكانات و فرصتهاي كافي رد اختيارشان گذاشته شود، آنها مي‌توانند در پيشرفت جامعه اساسي ترين نقش را بازي كنند. آنان هنوز اميد خود را به آينده از دست نداده اند. علي كدخدازاده، روزنامه نگار، آرش آريانفر، كارشناس امور جوانان و سعيد چيوندي، كارشناس آموزش، در مصاحبه با راديوفردا، در باره بحران جوانان در ايران اظهار نظر مي كنند. نتايج يك نظر سنجي از 75 هزار جوان، كه رئيس سازمان ملي جوانان، وابسته به رياست جمهوري اسلامي، منتشر ساخت، حاكي است كه بيكاري گسترده، اعتياد، فحشاء، سرقت و ساير جرائم در ميان جوانان، به طرز هشدار آميزي، رو به فزوني گذاشته است. علي كدخدا زاده مي گويد: شرايط خاص رواني شخص را به سوي اعتياد سوق مي دهد. آرش آريانفر، روزنامه نگار، مي‌گويد عده اي از جوانان كه از حداقل امكانات رفاهي و مالي محرومند سعي دارند از راههاي غير قانوني و غير اخلاقي كسب درآمد كنند. يك دختر فراري كه بعد از 15 سال فحشا، آپارتماني در تهران براي خود خريده است، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد فحشا كار مطلوبي نيست ولي به او استقلال مالي و فكري داده است.