(rm) صدا |
مهدي خلجي (راديو فردا): روزنامه کيهان که پس از روزنامه اطلاعات کهن ترين نهاد مطبوعاتي در ايران به شمار مي آيد، بيش از پنجاه سال است که پياپي منتشر مي شود. پس از انقلاب سال 57، روزنامه کيهان بخشي از اموال عمومي تلقي شد که داراييها و مسئوليت آن به رهبر جمهوري اسلامي تعلق گرفت و وي با نصب نماينده خود در اين موسسه مطبوعاتي، کار انتشار اين روزنامه را در چهارچوب اهداف وسياستهاي جمهوري اسلامي پي گرفت. روزنامه کيهان که در نيمه دوم دهه 50، تيراژ آن به حدود يک ميليون نسخه در روز رسيده بود، در دوران رياست محمد خاتمي بر اين موسسه در دهه 60 به تيراژ 400 هزار نسخه کاهش يافت و اکنون که حسين شريعتمداري، نماينده ولي فقيه در اين موسسه و سرپرست روزنامه کيهان است تيراژي در حدود چند ده هزار دارد. مسعود بهنود، روزنامه نگار ايراني مقيم لندن، از بحران اقتصادي روزنامه کيهان مي گويد:
مسعود بهنود (روزنامه نگار، لندن): ولي در مقابل اين گروه که هم تعداد بسيار اندک، هم تيراژ بسيار پاييني دارد؛ شما کافيست که به صفحه هاي ترحيم و تسليت روزنامه، يعني تنها جايي که امکان صورت سازي ندارد نگاه کنيد و از تعداد کساني که آگهي مرگ عزيزانشان را به اين روزنامه مي دهند متوجه شويد که تيراژ و خوانندگان اين روزنامه چقدر است. از ابنداي پيدا شدن اين وضعيت در روزنامه کيهان، اين روزنامه دوپينگهاي مالي مالي شديد و بزرگي مي شود که از طرف خوانندگان نيست و به همين جهت مي شود گفت که يک روزنامه به معني متداول جهاني نيست، بلکه بولتن يک جناحي است در داخل ايران که آن بولتن هم به هر حال بودنش بهتر از نبودنش است.
م.خ.: حسين شريعتمداري که مسئوليت وي در روزنامه کيهان تقريبا هم سن رهبري آيت الله علي خامنه اي است، روزنامه اي با ويژگي هاي منحصر به فرد ارزيابي مي شود. اين روزنامه در دهه اخير زير عنوان افشاگري عناصر ضد انقلاب، بخش عظيمي از روشنفکران، نويسندگان، هنرمندان، و فعالان سياسي را زير تيغ انتقاد و پرده دري خود برده و حتي مطالبي را در مورد زندگي خصوصي آنها به صورت اتهام منتشر کرده است. شماري از ناظران مي گويند بسياري از مطالبي که کيهان عليه منتقدان جمهوري اسلامي مي نويسد، مبناي تصميم گيري مسئولان قوه قضائيه و دستگاههاي انتظامي و امنيتي قرار مي گيرد. همچنين روزنامه کيهان تاکنون جناح شهرت يافته به اصلاح طلب را به بي پروا ترين شکلي نقد مي کند و از اقدامات قوه قضائيه و شواري نگهبان در محدود کردن آزادي بيان و مقابله با اصلاح طلبان حمايت مي نمايد. اکبر گنجي روزنامه نگاري که به خاطر پي گيري پرونده قتلهاي زنجيره اي سالهاست در زندان به سر مي برد، حسين شريعتمداري را يکي از طراحان و عاملان اصلي قتلهاي روشنفکران و نويسندگان معرفي کرد و او را به هم دستي با سعيد امامي مظنون رديف اول اين پرونده متهم نمود. هاله سياسي که بر گرد روزنامه کيهان تنيده شده، اين روزنامه را از حالت صرفا مطبوعاتي بيرون آورده است. داريوش سجادي، روزنامه نگار مقيم آريزونا در امريکا، هويت روزنامه کيهان را بر پايه 3 اصل راديکاليزم، خشونت طلبي و فقير سالاري تعريف مي کند.
داريوش سجادي: روزنامه کيهان را در واقع مي شود مرجعي براي ابراز تشخص خرده فرهنگي در جامعه ايران تلقي کرد که برخوردار از ويژگي هاي خاص خودش است. از جمله اين ويژگيها مي توانم به گويش راديکال و ادبيات فقيرسالارانه اي که در رسانه کيهان مطرح بوده و همچنين آن تم خشونت طلبانه اي که همواره در سيزده سال اخير در عمده گويش و لهجه اين روزنامه در 13 سال اخير جاي خودش را باز کرده اشاره بکنم که اين 3 ويژگي همواره توانسته موجبات تسلي خاصر بخشي از مخاطبان اين روزنامه را به نحو احسن فراهم کند.
م.خ.: مسعود بهنود نيز يکي از کساني است که در سالهاي گذشته آماج دشنام روزنامه کيهان بوده است و مدتي را نيز در زندان سپري کرده است. آقاي بهنود روزنامه کيهان را بر خلاف تصور رايج،روزنامه محافظه کار نمي داند.
مسعود بهنود: روزنامه کيهان سخنگوي يک جناحي است که ما از آن جناح به عنوان گروه فشار، يا گاهي اوقات بنيادگراها، يا گاهي اوقات لباس شخصي ها، يا عناوين ديگري ياد مي کنيم. به هر حال گروهي هستند که قدرت مي گيرند، حالا بحث اينکه از کجا قدرت مي گيرند بحثي طولاني است، و به هر حال همه مي دانند که آنها امکان اين را دارند که بدون اينکه هيچ قدرت ديگري بتواند آنها را مهار کند، در صحنه ايران قدرتنمايي کنند. کيهان را من اصولا جزو روزنامه هاي محافظه کار طبقه بندي نمي کنم و همانطور که گفتم آن رو سخنگو و تريبون جناح گروه فشار و جناح خشونت طلب مي دانم. روزنامه کيهان هم به هر حال تريبون اين طرز تفکر و اين گروه هست و مثل خود آن گروه از يک مصونيت آهنيني برخوردار است و به همين جهت هم تصور مي کنم که اين پيشرفت بزرگي است که اين گروه هم که به هر حال يک گروهي است که در داخل ايران وجود دارد، يک تريبوني دارد که در آن تريبون حرف مي زند و به هر حال بهتر از انواع ديگر کارهايي است که مي کند، شبيه قتل، ترور، خشونت، يا صحنه سازيهايي که مي دانيم و به هر حال شايسته ملت ايران و مردم ايران نيست.
م.خ.: روزنامه کيهان هفته گذشته با انتشار طنزي، نمايندگان منتخب مردم را در مجلس شوراي اسلامي، که از غربال نظارت استصوابي نگذشته باشند به گاو تشبيه کرد. قاضي سعيد مرتضوي دادستان عمومي تهران در نخستين اقدام خود پس از منصوب شدن به اين مسئوليت، روزنامه کيهان را به توقيف يک روزه محکوم کرد. با توجه به اينکه روزنامه کيهان در کارنامه خود، تعبيراتي تند تر از اين در انتقاد از مسئولان دولت و مجلس و نيز اصلاح طلبان خارج از حکومت دارد، همچنين روزنامه کيهان همواره هم پيمان و هم سخن مطلق قوه قضائيه و گروههاي فشار به حساب مي آمده، اين انتخاب تا اندازه اي غير متعارف ارزيابي شده است. مسعود بهنود مي گويد: اگر قرار بود روزنامه کيهان با ترازويي که روزنامه هاي مستقل سنجيده شده اند ارزيابي شود، تا کنون بايد بارها در محاق تعليق دائم مي رفت.
مسعود بهنود: اگر قرار بود بر اساس حقوق و بر اساس آن ترازوي معروف فرشته عدالت حک بشود و به همان دلايل و بهانه هايي که 82 روزنامه در ايران تعطيل شده اند، با همان ميزان روزنامه کيهان اندازه گيري مي شد، بايد الان سالها مي بود که اين روزنامه توقيف شده باشد، اما نشده است. من به شخصه به عنوان يک روزنامه نگار حرفه اي که عمرم را در ايران روي اين کار گذاشته ام از تعطيل هيچ روزنامه اي حتي روزنامه کيهان خوشحال نيستم و حتي براي يک روز.
م.خ.: از داريوش سجادي دلايل توقيف يک روزه روزنامه کيهان را پرسيدم. او معتقد است که اين اقدام قوه قضائيه نشان دهنده توافق پشت پرده رئيس جمهوري و نهادهاي محافظه کار شواري نگهبان و قوه قضائيه براي به تصويب رساندن دو لايحه دولت در تبيين اختيارات رئيس جمهوري و اصلاح قانون انتخابات است.
داريوش سجادي : ظاهرا بعد از اينکه نمايندگان مجلس طي هفته گذشته آن نامه را به دفتر آيت الله خامنه اي ارسال کردند و طي ان اعتراضات و گلايه هايي را مطرح مي کردند، و خودشان هم بعد از اينکه بنا به دستور شوراي امنيت ملي، مقرر شد که اين نامه در محافل رسانه اي مطرح نشود، اين احتمالا مبين اين مي توانست باشد که ظاهرا رئيس جمهور در پشت پرده به توافقاتي با جناح محافظه کار رسيده بود که بدون رسانه اي کردن و مطبوعاتي کردن اين نامه توافقات خودشان را عملي کنند. اما اينکه کيهان مي آيد و با آن طنز گزنده نمايندگان مجلس را زير سوال مي برد، شايد مبين اين باشد که جناح اصلاح طلب يا حتي آقاي رئيس جمهور يا رئيس پارلمان با جناح محافظه کار معقول به اين توافق رسيده بودند که در اين مقطع ضمن يک گوشمالي دادن، آن روند توافقات پشت پرده را ادامه دهند.
م.خ.: ماشاء الله شمس الواعظين، سردبير پيشين روزنامه کيهان در دوران رياست محمد خاتمي بر اين موسسه است. آقاي شمس الواعظين نيز باور دارد روزنامه کيهان يک بولتن سياسي براي يک جناح است، اما انتشار ان به هر روي اين سود را دارد که نماياننده گوشه اي از جغرافياي سياسي ايران است. ماشاء الله شمس الواعظين که اکنون سخنگوي انجمن دفاع از مطبوعات است تعطيلي يک روزه روزنامه کيهان را محکوم مي کند، اما از سوي ديگر آن را نشانه اي شوم از آغاز فشارهاي تازه بر مطبوعات ايران و بستن دوباره روزنامه هاي باقي مانده مي داند.
ماشاء الله شمس الواعظين (سخنگوي انجمن دفاع از مطبوعات): توقيف روزنامه کيهان علامت مخاطره آميزي است و با توجه به موقعيت چند ساله اخير روزنامه کيهان، توقيف يک روزه اين روزنامه نشان مي دهد که پاره اي از مقامات قضايي علاقه مندند پس از اين برخورد، با ديگر روزنامه ها برخورد کنند و به مدت زيادي توقيف کنند يا حتي لغو امتياز بکنند. در نتيجه يک علامت خطري دارد براي خانواده مطبوعات به صدا در مي آيد. با توجه به انتصابهاي اخير در حوزه قضايي تهران و هشدارهايي که داده شده از جمله اينکه دادستان تهران رسما اعلام کرده که اگر مطبوعات بخواهند از محدوده خودشان خارج بشوند ما برخورد خواهيم کرد، و اين واکنش و اين اظهار نظر در اولين مصاحبه مطبوعاتي دادستان تهران که سابقه بلندي در توقيف مطبوعات دارد اعلام شده، اين خودش يک علامتي داد. منتهي ظاهرا تصميم گرفته شده که با يک مقدمه زمينه ساز شروع بکنند اين را که به نظر مي رسد توقيف يک روزه روزنامه کيهان زمينه سازي مناسبي براي اين عمل در آينده فراهم خواهد کرد.
م.خ.: مسعود بهنود نيز همين نظر را دارد، اما مي افزايد که بر درخت تنومند مطبوعات ايران ديگر برگ و بار چنداني نيست که بر زمين بيفتد، گو اينکه اين خود بايد هشداري باشد براي تصميم گيرندگان سياسي جامعه که نتوانسته اند توازن رسانه اي را ميان اکثريت و اقليت اجتماع ايراني برقرار کنند.
مسعود بهنود: عملا بعد از تعطيل 82 روزنامه، چيزي در صحنه اطلاعرساني مکتوب به آن صورت باقي نمانده است که بخواهند آنها را هم تعطيل کنند، احيانا جز روزنامه ياس نو، و اين چنين تصوير کلي بيشتر از آنکه براي ما اهل قبيله قلم و اطلاعرساني نگران کننده باشد، به نظرم مي آيد که براي تصميم گيرندگان و رهبران حکومت بايد نگران کننده باشد که يک همچنين تناسب غير معقولي در صحنه اطلاعرساني وجود دارد و اکثريت مردم ايران انعکاس صداي خودشان را در مطبوعات نمي بينند.
م.خ.: و سر انجام روزنامه کيهان با وابستگي تشکيلاتي اش به دفتر رهبري، منابع مبهم مالي، قدرت و نفوذ سياسي آن در جريان سازي و نيز در ميان کانونهاي تصميم گيري در جمهوري اسلامي، پديده اي است که در تاريخ مطبوعات ايران بي مانند مي ماند و بسياري از رازهاي آن ناگشوده باقي خواهند ماند، بدانجا که حتي بسياري از روزنامه نگاران ايراني نيز توقيف يک روزه آنرا توقيفي نه از جنس معمول و رايج ارزيابي مي کنند. روزنامه کيهان پس از اطلاعات، قديمي ترين روزنامه ايران محسوب مي شود. تيراژ اين روزنامه در نيمه دوم دهه 50 خورشيدي به يک ميليون نسخه در روز رسيد. اين روزنامه پس از انقلاب بخشي از اموال عمومي اعلام شد که داراييها و مسئوليت آن به رهبر جمهوري اسلامي تعلق گرفت. اکنون که حسين شريعتمداري، نماينده ولي فقيه در اين موسسه سرپرستي روزنامه کيهان را بر عهده دارد، تيراژ اين روزنامه در حدود چند 10 هزار است. روزنامه کيهان امروز به حکم سعيد مرتضوي، دادستان کل تهران براي يک روز توقيف شد. اين حکم در پي مطلب طنزگونه «تهاجم گاو به مجلس» و توهين به نمايندگان مجلس شوراي اسلامي صادر شد. درگزارش ويژه امروز مسعود بهنود، روزنامه نگار در لندن، داريوش سجادي، روزنامه نگار در آريزونا و ماشاء الله شمس الواعظين، روزنامه نگار و سخنگوي انجمن دفاع از مطبوعات در تهران به اظهار نظر درباره روزنامه کيهان و حکم توقيف يک روزه آن مي پردازند.