ناكامي اقتصاد جمهوري اسلامي در رهايي از تسلط نفت

فريبا مودت (راديوفردا): به گفته ي يك مقام ارشد بانك مركزي جمهوري اسلامي، بودجه ي دولت ايران بيش از پيش وابسته به نفت ميشود و، در عوض، سهم دريافتي هاي مالياتي در تأمين در آمد هاي بودجه كاهش مي يابد. فريدون خاوند (راديوفردا، پاريس): از چند دهه‌ي پيش به اين سو تلاش براي رها شدن از تسلط نفت محور اصلي اصلاحات اقتصادي ايران بوده وهست. ملاك عمده براي ارزيابي درجه ي كاميابي اين تلاش، سهم نفت در تأمين در آمد هاي بودجه است. بازسازي اقتصاد ايران زماني تحقق مي يابد كه بودجه ‌ي دولت به جاي وابسته بودن به نفت، تأمين در آمد هاي خود عمدتا بر ماليات تكيه كند. شواهد موجود نشان ميدهد كه تسلط نفت بر بودجه‌ي ايران نه فقط كاهش نيافته، بلكه بيشتر شده است. به گفته‌ي اكبر كميجاني، معاون اقتصادي بانك مركزي، در فاصله سال هاي 1379 تا 1381 خورشيدي، سهم نفت در درآمد هاي بودجه از 57 در صد به 62 در صد افزايش يافته، حال آنكه، طي همان مدت، سهم ماليات از 35 در صد به 30 در صد كاهش يافته است. همان مقام مي افزايد كه اين روند مؤيد عدم امكان اتكاي دولت به در آمد هاي مالياتي به عنوان يك منبع مطمئن و قابل اتكاء است. در ايران نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي پنج تا شش در صد است، يكي از پايين ترين نسبت ها در جهان. حدود شصت در صد اقتصاد ايران، به گونه هاي مختلف، از پرداخت ماليات معاف است. به گفته‌ي نايب رييس كميسيون اقتصادي مجلس، شركت هاي دولتي با ششصد هزار ميليارد تومان دارايي، تنها 430 ميليارد تومان ماليات مي پردازند. بنياد ها از جمله امپراتوري هاي مالي نيرومندي چون بنياد مستضعفان و آستان قدس رضوي از پرداخت ماليات معافند. و اما وضعيت اقتصاد گسترده ي زير زميني ايران در قبال پديده‌ي ماليات نيز طبعا نيازي به توضيح ندارد. به گفته يك مقام اقتصادي ارشد بانك مركزي جمهوري اسلامي بودجه دولت جمهوري اسلامي بيش از پيش وابسته به نفت مي شود و در عوض سهم دريافتي هاي مالياتي در تامين درآمدهاي بودجه كاهش مي يابد.از چند دهه پيش به اينسو تلاش براي رهاشدن از تسلط نفت محور اصلي اقتص ايران بوده و هنوز هست. بازسازي اقتصادي ايران زماني توفيق آميز خواهد بود كه بودجه دولت به جاي وابسته بودن به نفت عمدتا بر ماليات تكيه كند. شواهد موجود نشان مي دهد كه اتكاي بودجه ايران به نفت نه تنها كاهش نيافته بلكه بيشتر هم شده است.