(rm) صدا |
نازي عظيما (راديوفردا): زبان آسماني و مردم زميني، عنوان كتابي است كه اخيرا در دكتر نيلوفر حائري، استاد زبانشناسي و مردمشناسي در دانشگاه جانز هاپكينز، بالتيمور، مريلند، معرفي شده است. خانم حائري در اين كتاب دوگانگي زبان نوشتاري و گفتاري عربي را بررسي كرده است و اين دوگانگي را يكي از موانع رشد دمكراسي در جهان عرب مي داند. راديوفردا در باره اين كتاب و مقايسه نقش زبان عربي و انگليسي در رشد دمكراسي با دكتر نيلوفرحائري مصاحبه دارد.
شهران طبري (راديوفردا، لندن): دكتر نيلوفر حائري مي گويد زبان كلاسيك عربي يكي از زيباترين زبان هاي جهان است اما هيچ فردعادي عرب به اين زبان زيبا صحبت نمي كند و آن را زبان مادري خود نمي داند بلكه آن را زبان آسماني يا زبان كتاب مقدس قران مي خواند. در گفتگوئي با دكتر نيلوفر حائري از او مي پرسم نتيجه اين دوگانگي را در جوامع عرب زبان چگونه مي بينيد؟
دكتر نيلوفرحائري: چند تا نتيجه هست. يكي اينكه مسئله اينكه عرب ها نمي توانند به زباني كه صحبت ميكنند بنويسند، و حتي زبان تحصيل به آن زبان نيست، مسائل مختلفي ايجاد مي كند. يكي از آنها درجه بيسوادي است. بيسوادي در كشورهاي عرب خيلي بالا است و من بحثم اين است كه يكي از مهم ترين دلايلي كه درجه بيسوادي بالا است اين است كه اين زبان زباني كه زبان تحصيل شده كه به آن عربي كلاسيك يا عربي فصيح مي گويند، به خاطر اينكه فرق زيادي دارد با آن طور كه عرب ها صحبت مي كنند يا با زبان مادري شان، اين زبان براي عرب ها خيلي مشكل است ياد گرفتنش، و حتي بعد از سالها تحصيل نمي توانند به خوبي به اين زبان صحبت كنند يا بنويسند. البته هميشه يك اقليت هستند كه هميشه همم بوده اند، اين اقليت خيلي زبان عربي فصيح را به خوبي ياد مي گيرند كه بخوبند و بنويسند. ولي اين اقليت كوچكي است و براي اكثريت مردم نوشتن يا صحبت كردن به عربي فصيح خيلي دشوار است. حتي بعد از سالها تحصيل.
ش.ط.: اين دوگانگي در زبان نوشتار و گفتار چه تاثيري در ساختار فكري و اجتماعي اين جوامع به وجود مي آورد؟
نيلوفرحائري: تاثيرات خيلي زيادي دارد. مثلا يك تاثير اين است كه هر جامعه اي مي خواد افرادي به وجود بياورد كه به پيشرفت فرهنگ و دانش اضافه كنند. اگر جوامعي داشته باشيد كه اكثريت مردم نمي توانند خود را بيان كنند و نمي توانند فرهنگ خود را پيش ببرند، به خطر اينكه مجبور هستند به يك زباني صحبت كنند كه به آن تسلط ندارند، اين مسئله بزرگي ايجاد مي كند.
ش.ط.:شما در مقاله اي كه بعد ازانتشار كتابتان نوشته ايد مي گوئيد زبان مي تواند به رشد دمكراسي در يك جامعه كمك كند يا مانع آن بشود و زبان عربي را مانع رشد دمكراسي مي دانيد. درست است؟
ش. ط.: مسئله اين است كه شما در جوامع عرب يك وضعي داريد كه اكثريت مردم آن زباني كه زبان نوشتار است بلد نيستند. درست نمي توانند به اين زبان بنويسند. مسئله اين است كه يكي از مهم ترين ملزومات دمكراسي مسئله اين است كه اكثريت افراد يك جامعه بتوانند خود را بيان كنند و بتوانند نظر خود را بگويند و بتوانند بفهمند كه در جامعه شان چه مي گذرد. وقتي جوامعي داريم كه اكثريت مردم نه مي توانند درست بخوانند و نه مي توانند درست بنويسند به زباني كه زبان رسمي مملكت شان است، اين مسئله ايجاد مي كند براي اينكه اين مردم چطور مي توانند شريك مسائل سياسي بشوند وقتي كه نمي توانند خودشان را بيان كنند. اين مي تواند يك سري مسائل سياسي ايجاد كند.
ش.ط.: شما در نوشته هاي خود به زبان انگليسي اشاره مي كنيد و مي گوئيد كه اين زبان دمكراتيك است. ممكن است در اين باره توضيح بدهيد.
نيلوفر حائري: حتما. من نمي گويم كه خود زبان دمكراتيك است زيرا زبان به خودي خود نمي تواند دمكراتيك باشد. مسئله برخورد انگليسي زبان ها به زبان خودشان است. من به اين دليل اين صحبت را كردم كه وقتي مقايسه كردم مصاحبه هائي كه با نويسنده ها و ويراستارهاي انگليسي زبان و نويسنده ها و ويراستار هاي عربي زبان، ديدم برخوردي كه انگليسي زبان ها به زبان شان دارند برخورد دمكراتيك تري است زيرا وقتي از آنها سئوال مي شود كه مرجع دستور زبان صحيح و درست انگليسي چيست، اكثريت جواب مي دهند مرجعي به جز زمان وجود ندارد. اگر مردم شروع كنند به استفاده از يك جمله يا عبارت خاص و اين زياد مي شود، حتي اگر در زماني غلط باشد و حتي اگر اكثر مردم از آن استفاده مي كنند، ما بعد از مدتي قبول مي كنيم كه اين درست است. اين جزئي از گرامر زبان انگليسي مي شود. اين برخورد به زبان برخورد دمكراتيك است. دكتر نيلوفرحائري، مولف كتاب زبان آسماني و مردم زميني، درمصاحبه با راديوفردا مي گويد تفاوت زبان نوشتاري و گفتاري در فرهنگ عرب باعث مي شود كه اكثريت مردم نتوانند در پروسه سياسي شركت كنند و از شركت در فرهنگ و افزودن به دستاوردهاي فرهنگي و پيش بردن فرهنگ كشور خود محروم مي شوند. وي مي گويد تفاوت اين دو زبان اكثريت جامعه را از مشاركت در اموراجتماعي و سياسي نيز محروم مي كند.
