بحران بزرگ در بخش صنعت ايران،موضوع گفتگوی اقتصادی راديو فردا با فریدون خاوند، استاد اقتصاد در پاریس است.
منابع رسمی جمهوری اسلامی از کاهش چشمگير سرمايه گذاری در بخش صنعت ايران خبر ميدهند. با توجه به اين رويداد، صنعت ايران در حال حاضر در چه وضعيتی است و کاهش سرمايه گذاری در اين بخش، چه پيآمد هايی دارد؟
فريدون خاوند: همه منابع کارشناسی کشور رکود بسيار شديد در بخش صنعت ايران را تاييد ميکنند، از جمله مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی که نرخ رشد صنعت را در سال ۱۳۹۱ منهای ۹.۵ در صد ارزيابی ميکند.
رييس اين مرکز، دکتر کاظم جلالی، با تکيه بر مطالعات نهاد زير سرپرستی اش ميگويد که سرمايه گذاری صنعتی درايران از بيست و دو هزار ميليارد تومان در ۱۳۸۷ به نه هزار ميليارد تومان کاهش پيدا کرده، يا به بيان ديگر کمتر از نصف شده. اين فاجعه بزرگی است برای بخش صنعت که سهم بيست در صدی دارد در اقتصاد کشور.
وقتی اين بخش، که در واقع آينده کشور را در اختيار دارد، با رشد منفی حدود ده در صد روبرو ميشود، صد ها واحد توليدی تعطيل ميشوند و بازار کار فرو ميريزد، بازرگانی خارجی ضربه می خورد، به دليل کاهش عرضه کالا ها نرخ تورم بالا ميرود. و چشم انداز خروج ايران از يک اقتصاد وابسته به نفت، دور و دور تر ميشود.
چرا صنعت ايران به اين روز افتاده و از هدف هايی که در برنامه های پنجساله برايش در نظر گرفته شده بود، اين همه دور شده؟
ايران برای پيشبرد صنعتش از برگ های برنده برخوردار بوده و هست.
ايران در منطقه خاورميانه، جزء اولين کشور هايی است که از اواخر قرن نوزدهم به صنايع نوين روی آورد. موقعيت استراتژيک ممتازی دارد برای تاثير پذيری از پيشرفت های صنعتی در ديگر مناطق. با استفاده از انرژی ارزان به ويژه گاز می تواند زمينه مساعدی را برای رشد واحد هايش فراهم کند و غيره... ولی از اين همه امکان استفاده نشد.
دلار های نفتی در خدمت واردات انبوه کالا قرار گرفتند و کمر توليدات داخلی را شکستند. واحد های توليدی طی سال های اخير با دشواری های عظيم ناشی از افزايش قيمت ارز و حامل های انرژی روبرو شدند وبرای تامين نقدينگی مورد نياز خودشان در مانده شده اند، خيلی از بنگاه ها که به معنای واقعی کلمه نه دولتی هستند و نه خصوصی، از مشکلات مديريتی رنج می برند و در اين ميان تحريم هم دشواری ها را چند برابر کرده و ارتباط صنعت ايران را با دنيا، که قبلا هم تعريفی نداشت، در وضعيت زاری قرار داده...
در مقايسه با آمار بين المللی، صنعت ايران در چه وضعيتی است؟
ميانگين توليد سرانه صنعتی در دنيا، ۱۲۷۷ دلار است و در ايران تنها ۳۱۶ دلار. به بيان ديگر هر ايرانی کم تر از يک چهارم ميانگين جهانی توليد صنعتی دارد.
در مقياس منطقه، هر شهروند عربستان ۴.۵ برابر و هر شهروند ترکيه حدود پنج برابر يک ايرانی کالای صنعتی توليد ميکند.
اين ها آماری است که به تازگی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی منتشر شده. همان آمار ميگويد که هر شهروند عربستان دوازده برابر يک ايرانی کالای صنعتی صادر ميکند.
