الهام حیدری*
جام باشگاه‌های جهان عنوان تورنمنتی است که به تازگی از سوی اتحادیه جهانی کشتی تایید و به عنوان یک تورنمنت جهانی در تقویم این اتحادیه ثبت شده است.
اولین دوره این مسابقات در ماههای نوامبر و دسامبر ۲۰۱۴ در شهرهای جویبار(کشتی آزاد مردان) و آبادان (کشتی فرنگی مردان) برگزار و به اتمام رسید.
منشا ایده بنیان این مسابقات اتاق فکر فدراسیون کشتی ایران است، فدراسیونی که ریاست آن را رسول خادم قهرمان المپیک و جهان به عهده دارد.
بی شک پیشنهاد پایه گذاری مسابقات قهرمانی باشگاه های جهان که در نوع خود اولین محسوب میشود ایده ای است خلاقانه وجسورانه که فدراسیون کشتی ایران موفق شد آن را عملی کند؛ ایده ای ناب که اگر با برنامه ریزی، دانش نظری و امکانات لازم حمایت بشود می تواند در آینده ای نزدیک نام خود را از جام باشگاه های جهان به لیگ قهرمانی جهان تغییر دهد و از مزایای یک لیگ حرفه ای جهانی برخوردار شود.
بعد از برگزاری این مسابقات انتقادات متعددی در خصوص رقابت های جام باشگاه های جهان مطرح شد که یکی از آنها بحث حضور تیم های ضعیف و عدم استقبال تیم های معتبر دنیا از این مسابقات بود. چنین انتقادی با توجه به اینکه جام باشگاه های جهان اولین دوره خود را تجربه میکرد انتقادی بی پایه و مغرضانه به نظر میرسد.
رسول خادم یکی از دلایل عدم حضور تیم های مطرح دنیا را جلوگیری از مطرح شدن نام ایران میداند و معتقد است: «حوزه های پنهانی که در تعاملات بین المللی وجود دارد می تواند به سود ایران رقم بخورد و کشتی ایران را در کانون توجهات جهانی قرار دهد. ما باید این حوزه ها را تقویت کنیم. لیگ جهانی کشتی نمونه ای از یکی از این حوزه ها است... این اقدام ایران می تواند اثرگذاری زیادی درحفظ کشتی در المپیک داشته باشد. ضمن اینکه شاید خیلی از رقبای ما تمایل نداشته باشند که ایران اثرگذاری بیشتری در کشتی جهان داشته باشد».
در تایید تفکرات آقای خادم باید گفت که بلی، کشتی ایران رقبای مافیایی کم ندارد، این ایده لیگ جهانی شما ناب است، نیت تان خوش و هدفتان بزرگ. اما نگرش تان نقصی دارد که هیچگاه نقد نشده است.
وقتی یک نهادی پیشنهاد پایه گذاری مسابقاتی را می دهد و کلمه «جهان» را در عنوان پیشنهادی خود برای این مسابقات به کار می برد آیا نمی داند یا دقت نظر ندارد که باشگاه های جهان یعنی باشگاه های زنان و مردان جهان؟ کلمه جهان در عبارت«جام باشگاه های کشتی جهان» چه باری دارد؟ آیا جام باشگاه های کشتی «جهان» یعنی جام باشگاه های کشتی مردان ؟ سهم زنان کشتی گیر جهان از جام باشگاه های جهان کجاست؟
نقص نگرش فدراسیون کشتی ایران و در کل ورزش ایران به نگرش جنسیتی آن برمی گردد، نگرشی که از نگاه نهادهای بین المللی ورزش جهان یک نمره منفی بزرگ محسوب می شود.
صرفنظر از ممنوعیت کشتی زنان در ایران و ناتوانی فدراسیون کشتی در برگزاری مسابقات کشتی زنان در ایران، آیا به راستی فدراسیون کشتی ایران نمی توانست پیشنهاد پایه گذاری جام باشگاه های کشتی زنان را نیز به اتحادیه جهانی کشتی بدهد و از آنها بخواهد تا حداقل کشوری دیگر را برای میزبانی این مسابقات انتخاب کنند؟
این اقدامی بود که فدراسیون کشتی ایران میتوانست آغازگر آن نیز باشد و از این طریق بیشتر و بهتر حمایت و اثر گذاری خود را در حفظ کشتی در المپیک نشان دهد اما به سادگی و مثل همیشه اهمیت آن را نادیده گرفت. نادیده گرفتن طرح پیشنهادی جام باشگاه های جهان برای زنان از سوی فدراسیون ایران بیشتر از اینکه از روی قصد و برنامه باشد، از روی بداهت است.
نبود ازلی کشتی زنان در داخل کشور و کم اهمیت جلوه دادن آن در خارج از کشوربرای جامعه کشتی ایران امری بدیهی شده است. وجود و ماندگاری چنین بداهتی در نگرش متولیان و باطبع نگرش فرهنگ عمومی جامعه منجر به بنای قفسی خود- ساخته شده که کشتی ایران بطور خاص و ورزش زنان ایرانی بطور عام در آن اسیر مانده اند. حال شما تحمل رقابت با مافیاهای ورزشی دنیا را هم به این قفس خود- ساخته اضافه کنید.
مسلم است که فدراسیون کشتی ایران اهداف مشخصی از پایه گذاری جام باشگاه های جهان دارد که این اهداف جز در چارچوب پیشرفت کشتی ایران و جهان قابل ترسیم نیست. یکی از انگیزه ها و در واقع دلیلی که فدراسیون کشتی ایران را بر آن داشته تا طرح پیشنهادی جام باشگاه های جهان را به اتحادیه جهانی کشتی ارائه دهد، می تواند به محرومیت فدراسیون کشتی ایران از میزبانی مسابقات قهرمانی جهان مربوط شود، محرومیتی که ۱۲ سال پیش بر کشتی ایران تحمیل شد و همچنان ادامه دارد.
یکی از شروط اتحادیه جهانی کشتی در واگذاری حق میزبانی مسابقات قهرمانی جهان به کشورهای عضو اتحادیه این است که کشور میزبان باید امکانات برگزاری کشتی مردان و زنان را با هم فراهم کند.
از آنجا که ایران از معدود کشورهای عضو اتحادیه جهانی کشتی است که رشته ای به نام کشتی زنان را در داخل کشور به رسمیت نمی شناسد طبیعتا قادر به قبول برگزاری مسابقات کشتی زنان نیز نبوده که این امر از سال ۲۰۰۲ زیان های فراوانی به کشتی مردان ایران نیز وارد کرده است. اما برگزاری مسابقات جام جهانی، مسابقات قاره ای و دیگر تورنمنت های بین المللی که از درجه اهمیت کمتری نسبت به مسابقات قهرمانی جهان برخوردار هستند مشمول این قانون نبوده و ایران گاهی توانسته میزبانی این مسابقات را به دست آورد.
اکنون ایده پایه گذاری مسابقات جام باشگاه های جهان ازسوی فدراسیون کشتی ایران می تواند امتیاز میزبانی های بیشتری را در آینده نصیب کشتی ایران کنداما به نظر نمی رسد که تنها هدف فدراسیون کشتی ایران از پیشنهاد ابداع این مسابقات گرفتن امتیازات بیشتر میزبانی باشد. رسول خادم در یکی از مصاحبه های خود در جریان برگزاری اولین دوره مسابقات جام باشگاه های جهان در جویبار گفته بود: «مسابقات لیگ جهانی کشتی ظرفیت های جدیدی را برای کشتی جهان فراهم کرده است.
کشورهایی که جایگاهی از لحاظ فنی در دنیا ندارند و حتی تیم های ملی آنها قدرت حضور در مسابقات جهانی را ندارند در این مسابقات حاضر می شوند که این موضوع بیانگر جای خالی این ظرفیت در کشتی جهان است.» این گفته واقعیتی غیر قآبل انکار و در حال اتفاق است.
برگزاری این گونه مسابقات مجالی فراهم خواهد کرد که کشورهایی که پیش از این امکان و یا سهمیه شرکت در تورنمنت های بین المللی را نداشتند، بتوانند میادین بین المللی بهتری را تجربه کنند. حضور کشورهایی از قبیل بنگلادش، سوریه و افغانستان در اولین دوره جام باشگاه های کشتی آزاد در جویبار، بر خلف آنچه برخی از منتقدان «تنزل سطح کیفی مسابقات» خواندند به گسترش و تقویت ورزش کشتی در سطح جهان کمک خواهد کرد. حذف حضور کشورهایی که به لحاظ تکنیکی فاصله زیادی با قطب های کشتی جهان دارند تفکری نادرست است که نه تنها هیچ کمکی به پیشرفت سطح کشتی جهان نمیکند که فدراسیون جهانی کشتی و خانواده کشتی جهان را از هدف مشترک شان یعنی باقی ماندن در بازی های المپیک دور می‌کند.
یکی از دلیلی که کشتی را تا مرز حذف شدن از المپیک پیش برد ناتوانی کشتی در جذب مخاطب و بالطبع برآورده نکردن منافع صاحبان قدرت اقتصادی جهان بود، تفکری که ریشه در نفوذ عقلانیت مدرن در ورزش حرفه ای دارد و خود جای بسی نقد که از حوصله این نوشته خارج است.
کشتی گیران سراسر دنیا با هر میزان سطح تکنیکی سرمایه های بالقوه کشتی جهان هستند و فدراسیون کشتی ایران با ابداع جام باشگاه های جهان و محدود نکردن آن به مشارکت کشورهای قدرتمند کشتی، آگاهانه یا نا آگاهانه، موجب جذب مخاطب بیشترشده و از این طریق خدمت بزرگی به فدراسیون جهانی کشتی خواهد کرد، خدمتی که نتیجه آن را در سال ۲۰۲۰ به هنگام بررسی کارنامه کشتی توسط کمیته بین المللی المپیک خواهیم دید، اقدامی که می تواند در حفظ همیشگی رشته کشتی در المپیک نقش ویژه ای بازی کند.
فدراسیون کشتی ایران حتما آگاه است که همانقدر که مجال دادن به مشارکت کشورهای بی نام و نشان کشتی می تواند ظرفیت کشتی جهان را متحول کند و با این تحول به ماندگاری کشتی در المپیک کمک کند حذف و نادیده گرفتن کشتی گیران زن جهان نیز همانقدر می تواند نمره ای منفی برای کشتی جهان رقم بزند. مگر نه اینکه در سال ۲۰۲۰ کمیته بین المللی المپیک در بررسی کارنامه کشتی جهان نگاه ویژه ای بر قسمت کشتی زنان خواهدداشت؟
فدراسیون کشتی ایران می توانست و می بایست که مبدع جام باشگاه های «مردان و زنان» جهان باشد؛ فدراسیون کشتی ایران نماینده ورزشی است که فی النفسه وهمچنان (هر چند به سختی) در برابر بی اخلاقی عقلانیت مدرن ایستادگی کرده است. در دوره‌ای که تجارت های ورزشی و منافع مالی شرکت ها ورزش حرفه ای را به بیراهه کشانده اند کشتی کم و بیش توانسته فاصله خود را با «روح سرمایه داری» حفظ کرده بطوری که متهم به کم کاری در برآورده کردن منافع صاحبان قدرت اقتصادی در ورزش جهان شده است که نتیجه آن تهدید به حذف از المپیک بود.
اینکه آیا کشتی به این ایستادگی ادامه میدهد یا تسلیم می شود محل گفت وگوی جداگانه ای میطلبد اما آنچه این نوشته بر آن تاکید دارد این است که کشتی ایران به عنوان یکی از مدعیان برتری «روح اخلاقی» و «مرام پهلوانی» با نادیده گرفتن اهمیت کشتی زنان جهان و همونطور ایستادگی در برابر پایه گذاری رشته کشتی برای زنان ایرانی نا آگاهانه خود منشا نوعی بی اخلاقی می شود که هر چند با بی اخلاقی ناشی از عقلانیت مدرن در ورزش حرفه‌ای نقطه مشترکی ندارد اما از جنس بی اخلاقی سرکوب «دیگری» است.
کاش اتاق فکر فدراسیون کشتی نگرش های زیان بار، فرسوده و به میراث رسیده دستگاه گذشته را کناری نهاده و مبدع اصلحات در فرهنگ کشتی کشور باشد. مادامی که متولیان کشتی ایران ضرورت نقد و اصلح فرهنگ کشتی خود را درک نکنند قادر نخواهند بود در تغییر و اصلح کشتی دنیا نقش ویژه ای بازی کنند حتی اگر آغاز گر ایده های مفید و نابی باشند همچون جام باشگاه های جهان. با اینحال امیدواریم ایران بتواند پایه گذار لیگ جهانی کشتی مردان و زنان جهان باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
*الهام حیدری ، کارشناس ارشد تاریخ و داور کشتی
نظرات طرح شده در این یادداشت، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
