افزایش سهبرابری نرخ «عوارض خروج از کشور» در لایحه بودجه سال ۹۷، با واکنش کاربران شبکههای اجتماعی و برخی چهرههای سرشناس هنری روبهرو شده است. جامعه تورگردانان ایران نیز این افزایش را «تنبیه سفر به خارج» نامیده است. در این میان، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس از مخالفت نمایندگان با این موضوع خبر داده است.
خبرگزاری فارس روز دوشنبه ۲۰ آذر، در گزارشی نوشت که افزایش عوارض خروج از کشور تا ۴۴۰ هزار تومان، «رکوردشکنی» در بررسی لوایح بودجه در سالیان اخیر است.
بر اساس لایحه دولت، عوارض خروج از کشور از ۷۵ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان در سال آینده افزایش پیدا میکند.
بر این اساس، در سفر دوم به خارج عوارض ۵۰ درصد بیشتر میشود و برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به صد درصد افزایش پیدا میکند.
خبرگزاری فارس در گزارش خود از «نارضایتی عمومی» نسبت به این طرح که در شبکههای اجتماعی بازتاب یافته خبر داد و اشاره کرد که شماری از کاربران این شبکهها خطاب به حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران، نوشتهاند آنها به وی رای ندادند که «عوارض خروج از کشور چندین برابر» شود.
به نوشته فارس، این کاربران با کنایه به حسن روحانی از اینکه عوارض «حضور در کشور» افزایش نیافته٬ ابراز خوشنودی کرده و آن را راهکار خوبی برای جلوگیری از «فرار مغزها» دانستهاند.
بر اساس این گزارش، کاربری نیز پیشنهاد کرده است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی٬ از این به بعد «فرودگاه» را «سرگردنه» بنامد.
احسان کرمی٬ مجری تلویزیون، نیز از اینکه به جای این افزایش٬ در «دم و دستگاه» روحانی و در بین ارائهدهندگان راهکارهای «مشعشع»٬ کسی طرحی برای بهبود گردشگری و کار در ایران ندارد٬ ابراز تعجب کرده است.
نوید محمدزاده و امیر صالحی٬ دو بازیگر سینما، نیز از این طرح انتقاد کرده و امیرحسین صادقی٬ ملیپوش سابق تیم فوتبال استقلال نیز نوشته است: «با این عوارض خروج، اگه خانوادگی بخوای بری سفر، با قاچاقچی صحبت کنی ارزونتر میشه که».
در این میان، رئیس جامعه تورگردانان ایران به خبرگزاری ایسنا گفت که «ما نمیتوانیم مردم را از سفر رفتن منع کنیم، یا آنهایی که مسافرِ خارج هستند را جریمه و تنبیه کنیم. معنای افزایشی که در عوارض خروج از کشور اتفاق افتاده، همین می شود».
ابراهیم پورفرج افزود: «با این مبلغی که برای عوارض تعیین کردهاند، یک خانواده چهار نفره {در سفر اول} فقط برای یک سفر باید حدود یک میلیون تومان عوارض خروج بدهد…. آیا وقتی این پیشنهاد را مطرح میکردند، از خود سئوال پرسیدند با این تصمیم چه گروهی را از سفر منع یا جریمه میکنند؟»
وی بر ضرورت بالابردن انگیزه گردشگری٬ تسهیل قوانین سفر و توسعه زیرساختها به جای این نوع طرحها تاکید کرد و پرسید که «چرا میخواهند با مردم آن را جبران کنند؟»
به گفته آقای پورفرج٬ «آیا بهتر نیست به جای آن که مانع خروج مردم از کشور شویم، انگیزه سفر رفتن را بیشتر کنیم؟ تختجمشید را یک هفته به خاطر تولد کوروش تعطیل میکنیم و گردشگران خارجی بدون دیدن یکی از مهمترین سایتهای تاریخی، ایران را ترک میکنند».
او اضافه کرد که «سالانه دو میلیون ایرانی به ترکیه سفر میکنند، چرا علت آن را بدون تعارف بررسی نمیکنند؟ مردم به ترکیه میروند، چون این کشور انگیزه سفر ایجاد کرده است».
رئیس جامعه تورگردانان ایران گفت: «تُرکها در روزی که عید باستانی ما است، جشنی برگزار میکنند که نمونهاش را در ایران نداریم. حالا ما بدون توجه به کارهایی که لازم است برای توسعه گردشگری انجام دهیم، مردم را جریمه میکنیم که سفر نروند».
وی با مخالفت با افزایش عوارض خروج از کشور گفت: «پیشنهاد میکنیم راههای دیگری را برای توسعه گردشگری امتحان کنند، مثلا برای یک دوره ۱۰ ساله، دو درصد از درآمد نفت را در این صنعت مدیریت کنند، قطعا نتیجه بهتری خواهند گرفت».
علیاصغر مونسان٬ رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، هم گفت که برای سال ۹۷، حدود ۱۶۰ میلیارد تومان اعتبارات عوارض به این سازمان تعلق خواهد گرفت که بخشی از درآمد حاصل از آن صرف حمایت از تورهای ورودی خواهد شد.
یک کارشناس صنعت هواپیمایی نیز به ایسنا گفت که افزایش نرخ عوارض خروج از کشور٬ «نه تنها کارایی مثبتی در این صنعت نخواهد داشت که حتی با سیاستهای کلان صنعت هوایی در تضاد است».
به گفته آرمان بیات٬ «در حال حاضر بهطور میانگین درآمد ایرلاین در پروازهای منطقهای به ازای صندلی – ساعت پرواز حدودا ۴۵ دلار است. این در حالی است که عوارض جدید تعیین شده نیز رقمی به همین میزان را نشان میدهد و از این رو قطعا فعالیت صنعت هوایی ایران با چالشهای جدی مواجه خواهد شد».
در این ارتباط، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت که پیشنهاد دولت برای افزایش عوارض خروج از کشور از ۷۵ به ۲۲۰، ۳۳۰ و ۴۴۰ هزار تومان به ازاء تعداد سفرها «مورد مخالفت نمایندگان مجلس قرار میگیرد».
سعید باستانی اضافه کرد تعداد مسافران ایرانی که در طول سال برای سفرهای زیارتی، تحصیلی، کاری و تفریحی از کشور خارج میشوند٬ «بالغ بر ۱۰ میلیون نفر است اما آمار دقیقی وجود ندارد که گفته شود چه میزان از این سفرها سفرهای تفریحی است».
این انتقادها پس از ارائه لایحه بودجه سال ۹۷ از سوی حسن روحانی به مجلس شورای اسلامی ابراز شده است.