بر اساس برآوردهای سازمان ملل روز سهشنبه ۲۴ آبان جمعیت جهان به ۸ میلیارد نفر میرسد. مقامات سازمان ملل در طول ماههای گذشته همراه با انتشار این پیشبینی تاکید کردهاند که تعیین یک روز مشخص (۱۵ نوامبر ۲۰۲۲) جنبه نمادین دارد.
بخش قابل توجهی از رشد جمعیت جهان مربوط به کشورهای فقیر و در حال توسعه در قاره آفریقاست. یک نمونه بارز آن کشور نیجریه است که جمعیت آن در حال حاضر ۲۱۶ میلیون نفر است ولی طبق پیشبینیهای سازمان ملل تا سه دهه آینده به ۳۷۵ میلیون نفر خواهد رسید و پس از هند، چین و آمریکا چهارمین کشور پرجمعیت جهان خواهد شد.
امکانات اقتصادی و توانایی حکومتها با رشد سریع جمعیت در کشورهایی نظیر نیجریه انطباق ندارد و در نتیجه درصد قابل توجهی از جمعیت در فقر زندگی میکند و عدم دسترسی به امکانات معیشتی از جمله امنیت مواد غذایی و خدمات عمومی مثل بهداشت، آموزش و اشتغال تشدید خواهد شد.
سازمان ملل در گزارش خود میگوید: «جمعیت بسیاری از کشورهای آفريقای جنوب صحرا بین سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۵۰ دو برابر خواهد شد و این برای مبارزه با فقر و بیعدالتی چالش بزرگی است».
بر اساس پیشبینی سازمان ملل، جمعیت جهان در سال ۲۰۳۰ به حدود ۸.۵ میلیارد، در سال ۲۰۵۰ به حدود ۹.۷ و در سال ۲۱۰۰ به ۱۰.۴ میلیارد نفر خواهد رسید.
سایر کشورهای جهان که جمعیت آنها با شتاب در حال افزایش است مصر، پاکستان، فیلیپین و هند هستند. جمعیت هند در سال آینده از چین بیشتر خواهد شد.
یکی دیگر از پیامدهای رشد سریع جمعیت در بخشهايی از جهان کاهش منابع آشامیدنی و کشاورزی است که افزون بر پیامدهای تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی میتواند به افزایش موارد و گستردگی قحطی منجر شود.
با این همه، کارشناسان معتقدند که بزرگترین خطر برای محیط زیست جهان مصرف بیرویه کالاها از جمله مواد غذایی به خصوص در کشورهای ثروتمند است که مشکل افزایش جمعیت ندارند.
آمارهای سازمان ملل نشان میدهد که ضریب رشد جمعیت در آفریقای جنوب صحرا حدود ۲.۵ درصد در سال و سه برابر رقم متوسط جهانی است. یکی از عوامل آن میتواند افزایش طول عمر متوسط باشد ولی دلیل اصلی تعداد بالای باروری است. در این بخش از جهان رقم متوسط باروری زنان ۴.۶ فرزند و دو برابر نرخ متوسط جهانی است که در سالهای اخیر حدود ۲.۳ فرزند بوده است.
پیشبینی کارشناسان سازمان ملل نشان میدهد که حتی اگر برنامههای مشخص و سختگیرانهای برای کاهش رقم باروری انجام شود بعید است که تا سال ۲۰۵۰ روی رشد جمعیت در آفریقای سیاه تاثیر چشمگیری داشته باشد چون حدود دو سوم از ضریب فعلی رشد جمعیت محصول شتاب سریع رشد جمعیت در چند دهه اخیر است.
باورهای فرهنگی نیز نقش مهمی دارد. در این بخش از جهان فرزند بیشتر نماد رونق و بهروزی خانواده تلقی میشود و در عین حال شبکه حمایت و نگهداری از والدین در دوران کهنسالی است.
یک عامل دیگر سیاست برخی از دولتها و یا رهبران آفریقایی در زمینه جمعیت است. به عنوان نمونه جان ماگوفولی، رئیسجمهوری سابق تانزانیا، بین سال ۲۰۱۵ تا زمان درگذشت در سال ۲۰۲۱ با کنترل جمعیت مخالف بود و میگفت جمعیت بیشتر برای رشد اقتصادی خوب است.
ولی وضعیت در سراسر جهان چنین نیست. پیشبینیهای سازمان ملل نشان میدهد که نرخ رشد جمعیت حداقل در ۶۱ کشور جهان حدود یک درصد کاهش خواهد یافت.
کاهش نرخ رشد جمعیت در کشورهای ثروتمند مشهودتر است. به عنوان نمونه آمارهای رسمی در آمریکا نشان میدهد که نرخ رشد جمعیت این کشور در سال ۲۰۲۱ فقط یک دهم درصد بود که پایینترین نرخ ثبت شده از زمان تاسیس آمریکا به عنوان یک کشور مستقل است.
کارشناسان تاکید میکنند که افزایش جمعیت به خودی خود عامل بحران نیست و مشکل اصلی به خصوص در شرایطی که جهان با پیامدهای تغییرات اقلیمی روبرو است مصرف بیرویه به خصوص در کشورهای ثروتمند است.