با كتاب در ايران: معرفي كتاب هاي تازه

كامران فاني (تهران)

با كتاب در ايران نوشته كامران فاني، راديوآزادي در اين برنامه به معرفي چند كتاب تازه كه اخيرا در ايران منتشر شده است مي پردازم. ايرانيان و يونانيان، به روايت پلوتارخ، انتخاب و ترجمه احمدكسروي، نشر جامي، 592 صفحه. Plutarch: Parrarel Lives در باره تاريخ ايران باستان، كتاب كه از همان دوره به قلم خود ايرانيان نوشته شده باشد، تاكنون بدست ما نرسيدهاست. از اينرو امروز ناگزير بايد دست نياز به سوي مردمان باستاني ديگريكهخ با ايرا همسايه بوده و يا رابطه نزديك داشته اند، دراز كنيم و از آثار مورخان آنها سودجوييم. از جمله، كتابهاي تاريخي مهم كه از زمان هاي كهن بازمانده و در آن رويدادهاي تاريخي ايران را مي توان بازيافت، كتاب "سرگذشتها" تاليف مورخ نامدار يوناني پلوتارخس يا پلوتارك است كه در قرن اول ميلادي مي زيست و شرح احوال صدتن از رجال سياسي و نظامي يونان و رم را با زباني ساده و روشن و بياني جذاب و يرا به رشته تحرير كشيد. در اين كتاب البته سرگذشته يكي از پادشاهان ايراني، يعني اردشير هخامنشي هم آمده است. جز آن، رگذشته بسياري از ناموران يوناني و رومي با تاريخ ايران پيوندي ناگسستني دارد و اهميت كتاب پلوتارك هم براي ما ايرانيان در همين نكته است. در سال 1313 نزديك به 70 سال پيش، احمد كسروي كه خود تاريخ نگاري شايسته بود، 12 سرگذشت را كه با تاريخ ايران ارتباط داشتند برگزيد و آنها را با ترجمه اي شيوا تحت عنوان "گلچين پلوتارخ" به چاپ رسانيد. همين كتاب است كه اينك با عنوان ايرانيان و يونانيان نشري تازه يافته است. در ميان اين 12 تن، 8 تن از دوره هخامنشي و 4 تن در دوره اشكاني مي زيستند، كه از آن جمله اند: تميستوكلس، سردار آتني در زمان جمله داريوش به يونان، كه خود سرانجام به دربار ايران پناه برد؛ الكيبادس، شاگرد سقراط و دوست افلاطون و سردار يوناني كه او هم سرانجام در پناه شاه بزرگ قرار گرفت؛ اسكندر مقدوني كه به دودمان هخامنشي پايان داد؛ كراسوس، سردار رومي كه در زمان ارد اشكاني به ايران حمله كرد و در نبرد "كاره" به دست "سورنا" سردار بزرگ ايراني اسير شد و سرانجام، مارك انتوني، سردار رومي، كه در جنگ با ايران ناكام ماند و به آغوش كلئوپاترا، ملكه مصر پناه برد. كتاب ايرانيان و يونانيان، يا گلچين پلوتارخ، از ترجمه هاي مهم احمدكسروي است. زبان كسروي در اين ترجمه، روشن و روان است و هنوز آن افراط در سره نويسي را كه در آثار بعدي او مي بينيم، نيافته است. خاطرات گل سرخ، زندگينامه آنتوان دو سنت اگزوپري، به قلم همسرش كنسوئلو، ترجمه موگه رازاني، نشر كتاب نادر، 339 صفحه Consuello: Memoires de la Rose در ميان آثار ادبي جهان شايد كمتر كتابي بتوان يافت كه همانند شازده كوچولو اينهمه مجبوب خوانندگان، از كودك و نوجوان تا پيرسالخورده باشد. سنت اگزوپري، آفريننده اين داستان زيبا و لطيف خود اعتراف مي كند كه الهام بخش اين اثر همسرش كنسوئلو بوده و از عشق بزرگ او زاده شده است. كنسوئلو اهل آمريكاي جنوبي بود، زاده السالوادور، زني زيبا و سرشار از شور زندگي و عاشق ماجراهاي دور و دراز. سنت اگزوپري در بوئنوس آيرس با او آشنا شد. اين آشنايي به زودي به عشقي دو جانبه انجاميد و آنها در 1931 با هم ازدواج كردند. 13 سال بعد، سنت اگزوپري در جنگ دوم جهاني هواپيمايش سقوط كرد و كشته شد. كنسئولو از آن پس تنها با خاطره شوهرش مي زيست. به گذشته باز مي گشت تا به جعبه هايي كه در شب سياه خود زنداني شده اند، سر بزند. "هيچوقت بدون آنكه لرزه به جانم بيافتد، پرونده ها و صندوقچه هايي كه نامه هاي شوهرم، نقاشي ها و تلگرافها و نامه ها را در خند جا داده باز نمي كنم. اين كاغذهاي زرد شده كه در حاشيه آنها گلهاي ساقه بلند و شاهزاده هاي كوچولو ترسيم شده اند، شاهدان وفاداري هستند بر آن سعادت از دست رفته." كنسوئلو در تمام اين سالها خاطرات خود را مي نوشت اما هرگز راضي به چاپ آنها نمي شد. در سال 1979 هم كه در گذشت، هنوز اين خاطرات چاپ نشده باقي مانده بود. وارث انحصاري او هم در چاپ آن ترديد داشت، تا آنكه در سال 2000 به مناسبت صدمين سالگرد تولد سنت اگزوپري سرانجام تصميم گرفت آن را منتشر كند. اين خاطرات است كه اينك تحت عنوان خاطرات گل سرخ زندگينامه آنتوان دو سنت اگزوپري با ترجمه روان خانم موگه رازاني به زبان فارسي منتشر شده است. اگزوپري در سال 1900 در فرانسه متولد شد. زندگي پرماجرايي داشت، به پرواز عشق مي ورزيد. تقريبا تمامي آثار او از جمله سفر شبانه، پيك جنوب و سرزمين انسانها، ماجراي پرمخاطره پرواز سفرهاي هوايي او بر فراز كوهستانهاي پر برف و صحراهاي خالي دوردست است. سرانجام هم زندگي اش را بر سرهمين عشق به پرواز گذاشت. كتاب خاطرات گل سرخ با انتظار شروع مي شود و با آن خاتمه مي يابد. سراسر آن ماجراي مردي است كه مي رود و فرار مي كند، مي گريزد و بازمي گردد. خود را مي جويد و نمي يابد. آوارگي باطني مردي كه درمان و رهايي را فقط در پروازهاي نتنهاي شبانه و يا ميل وسواس گونه مبارزه براي ميهن مي جويد. مبارزه بزرگ با مرگ، مرگي كه پذيراي شهادت است. در يك سال گذشته مجموعه كم نظيري تحت عنوان "از ايران چه مي دانم" به همت دفتر پژوهش هاي فرهنگي منتشر شده است كه بي گمان بر جامعه كتابخواه ايراني، به ويژه جوانان، تاثيري پا برجا خواهد گذاشت. تاكنون ده كتاب در اين مجموعه به چاپ رسيده است. هر كتاب در 120 صفحه به يكي از جنبه هاي تاريخي و جغرافيايي و مردمشناسي ايران مي پردازد و با زباني ساده و بياني موجز، خوانندگان خود را با سرزمين ايران و فرهنگ و تمدن ايراني آشنا مي سازد و حداقل اطلاعات لازم اوليه را در اختيار آنان قرار مي دهد. در اينجا اجمالا به معرفي كوتاه برخي از كتاب هاي اين مجموعه مي پردازم. "گستره فرهنگي و مرزهاي تاريخي ايران زمين" نوشته دكتر ناصر تكميل همايون، كه بررسي و گزارشي شيرين و خواندني از رابطه طبيعت و جغرافيا و فرهنگ هويت با دامنه وسعت ايران و مرزهاي آن در سير تاريخ بدست مي دهد؛ "تخت جمشيد" نوشته حسين سلطانزاده از مشهور ترين و مهم ترين بناي باستاني ايران مي گويد و به شرح و توصيف كاخ هاي تخت جمشيد مي پردازد؛ "قالي شويان" نوشته دكتر علي بلوكباشي، مناسك نمادين قالي شويي در مشهد اردهال را شرح مي دهد؛ "فرش ايران" نوشته فضل الله حشمتي، از هنر قاليبافي و تاريخچه و پيشينه آن ياد مي كند؛ سرگذشت درياي مازندران" نوشته دكتر تكميل همايون، از جغرافيا و تاريخ اين بزرگترين درياچه جهان سخن به ميان مي آورد؛ "كتيبه هاي تاريخي ايران باستان" اثر دكتر محمد تقي راشد از سابقه كتيبه نگاري و از سنگ نبشته هاي ايران و زبان هاي باستاني در گذشته دور مي گويد. مجموعه "از ايران چه مي دانم" بي شك جايگاه شايسته خود را در ميان كتاب هاي خودآموز جدي به ويژه براي نسل جوان پيدا خواهد كرد. اميد است بقيه اين مجموعه خواندني نيز به زودي انتشار يابد و مرجعي آموزنده در باره سرزمين ايران در اختيار خوانندگان علاقمند بگذارد. قرن بيستم شاهد يكي از مهمترين تحولات اقتصادي در تاريخ بشر بود كه زندگي مادي انسان ها را دگرگون ساخت و چهره اي تازه بدان بخشيد. سير اين تحول و چگونگي اين دگرگوني را جان كنت گالبرايت John Kenneth Galbraith صاحبنظر نامدار علم اقتصاد، در آخرين كتاب خد تحت عنوان "سيري در اقتصاد معاصر" A Survey of Modern Economics با زباني روشن و بياني جذاب و گيرا بيان كرده است كه اينك ترجمه فارسي آن، در نهايت دقت و شيوايي، به قلم عباس قانع بصيري و محسن قانع بصيري و به همت نشر فرزان روز انتشار يافته است. اين كتاب بيش از هرچيز حاصل تجربه و مشاهده و معاينه عيني نويسنده آن است. در واقع نوعي زندگينامه خودنوشت اقتصادي است كه از خلال آن با تاريخ اقتصادي قرن بيستم آشنا مي شويم و در مي يابيم كه چگونه اقتصاد كلاسيك به اقتصاد نوين امروزي بدل شده است. گالبرايت كه خود از سالهاي 1920 تا دهه 1990 در جريان تمام رويدادهاي مهم اقتصادي جهان بوده، در كتاب "سيري در اقتصاد معاصر" نشان مي دهد كه اقتصاد در تجلي گسترده خود در دهه هاي متوالي چگونه عمل كرده است و چه تاثيري نهاده و چه عواملي بر آن تاثير گذارده اند.

كامران فاني، كتاب شناس برجسته در تهران، در اين برنامه به معرفي چندكتاب تازه كه در ايران منتشر شده است، مي پردازد. اين كتاب ها عبارتند از: "ايرانيان و يونانيان" به روايت پلوتارخ، انتخاب و ترجمه احمد كسروي، نشر جامي؛ مجموعه "از ايران چه مي دانم" و "سيري در اقتصاد معاصر" از كنت گالبرايت. براي مطالعه متن كامل گفتار كامران فاني، دگمه "متن فارسي" را "كليك" بزنيد.