لاریجانی‌ها، حکایت پنج برادر

  • مراد ویسی

از بالا راست به پایین: صادق، علی،باقر، جواد و فاضل لاریجانی.

این روزها تا نام برادران لاریجانی به میان می آید، نام فاضل لاریجانی گمنام ترین آنها بیش از چهار برادر دیگر شنیده می شود. کوچکترین برادر لاریجانی ها حالا از سوی محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران متهم به فساد اقتصادی و تلاش برای اعمال نفوذ غیر قانونی بر قراردادهای سازمان تامین اجتماعی شده است.

در ویدئویی که بر روی سایت یوتیوب منتشر شده، سعید مرتضوی دادستان سابق و بازداشت شده تهران، در یک قلم از تقاضای فاضل لاریجانی برای دریافت ۳۰ میلیارد تومان رشوه سخن می گوید. اما برادران لاریجانی کیستند و در کجای عرصه سیاست ایران قرار دارند؟

برادران پنجگانه لاریجانی، فرزندان آیت‌الله میرزا هاشم لاریجانی هستند. آیت الله میرزا هاشم متولد روستای پردمه لاریجان بود. او اگر چه در بین مراجع تقلید شیعه مرجعی بانفوذ به شمار نمی‌رفت، اما پسران وی هم اکنون یکی از پرنفوذ‌ترین خانواده‌های ایران و جمهوری اسلامی را تشکیل داده اند. هر پنج پسر میرزا هاشم آملی که سال‌ها در خارج از ایران و در نجف اقامت داشتند اکنون همگی به نوعی در ساختار قدرت جمهوری اسلامی حضور دارند.

محمد جواد لاریجانی، تئوریسین جناح اصول‌گرا و سخنگوی حقوق بشر جمهوری اسلامی در مجامع جهانی

بزرگ‌ترین فرزند آیت‌الله میرزا هاشم آملی لاریجانی، محمدجواد اردشیرلاریجانی ۶۱ ساله است و متولد نجف و دارای دکترای ریاضی. جواد لاریجانی از تئوریسین‌های اصلی جناح اصول‌گرای ایران است و سه دوره نماینده مجلس بوده است.

وی پیش از این معاون اروپای وزارت امور خارجه، رییس کمیسیون سیاست خارجی مجلس و بنیان‌گذار مرکز پژوهش‌های مجلس بوده است. محمدجواد لاریجانی حالا مسئول پرونده حقوق بشر در قوه قضاییه ایران است و سخنگوی اصلی دفاع از وضعیت حقوق بشر جمهوری اسلامی در مجامع بین‌المللی است.


علی لاریجانی از سپاه به صدا و سیما، شورای عالی امنیت ملی و سپس ریاست مجلس

دومین برادر در بین برادران لاریجانی، علی لاریجانی ۵۵ ساله متولد نجف و دارای دکترای فلسفه غرب است.

علی لاریجانی در دوران جنگ ایران و عراق، رییس ستاد کل سپاه پاسداران بود. وی بعد از برکناری محمد خاتمی از وزارت ارشاد در دولت هاشمی رفسنجانی در اوایل دهه ۷۰ به سمت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد. علی لاریجانی سپس با حکم مستقیم آیت‌الله خامنه‌ای ریاست صداوسیما را برای ۱۰ سال، تا سال ۱۳۸۳، بر عهده گرفت و صداوسیما در دوره ریاست وی با ساختن برنامه‌هایی مانند «هویت» و «چراغ»، نقشی عمده در اعمال فشار بر دگراندیشان فرهنگی و سیاسی در ایران ایفا کرد.

علی لاریجانی با شروع به کار دولت محمود احمدی‌نژاد به دبیری شورای عالی امنیت ملی و مدیریت پرونده هسته‌ای ایران انتخاب شد، اما بعدا به دلیل اختلاف با محمود احمدی‌نژاد از این سمت کناره‌گیری کرد و یا به نوعی برکنار شد. وی هم اکنون نماینده قم و رییس مجلس است و دعوای سیاسی اخیر وی با محمود احمدی نژاد در جلسه استیضاح وزیر کار، باعث خشم آن دسته از طرفداران آیت الله خامنه ای شده که او را نیز همانند محمود احمدی نژاد به عدم تبعیت از رهبر متهم می کنند. موضوعی که می تواند شانس وی برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری را کاهش دهد.

علی لاریجانی داماد مرتضی مطهری یکی از نزدیک‌ترین شاگردان آیت‌الله خمینی و شوهر خواهر علی مطهری نماینده تهران در مجلس است.

شیخ صادق لاریجانی، دومین انتخاب رهبر از یک خانواده برای ریاست دو قوه مقننه و قضاییه

پسر سوم آیت‌الله میرزا هاشم آملی لاریجانی و برادر سوم لاریجانی‌ها، صادق معروف به «شیخ صادق» است که ابتدا دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف بود، اما بعد به حوزه علمیه قم رفت.

شیخ صادق ۵۲ ساله نیز متولد نجف است و تنها فرزند ذکور آیت‌الله میرزا هاشم است که همانند پدرش به سلک روحانیت در آمده است. شیخ صادق در اواسط دهه ۱۳۸۰ ازسوی آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان منصوب شد و سپس به عضویت مجلس خبرگان درآمد و در سال ۱۳۸۸ پس از آنکه مدتی در جلسات فقهی خصوصی آیت الله خامنه ای شرکت می کرد،از سوی رهبر جمهوری اسلامی به ریاست دستگاه قضایی ایران منصوب شد.

بازداشت بسیاری از منتقدان و مخالفان حکومت ایران از جمله حبس خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو تن از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، در دوران ریاست سه سال و نیمه شیخ صادق لاریجانی بر دستگاه قضایی اتفاق افتاده است. شیخ صادق لاریجانی داماد آیت‌الله وحید خراسانی مرجع تقلید ذی‌نفوذ مقیم قم است.

دکتر باقر لاریجانی، ذی‌نفوذ همیشگی وزارت بهداشت

پسر چهارم آیت‌الله میرزا هاشم لاریجانی، باقر لاریجانی معروف به دکتر باقر است. باقر لاریجانی ۵۱ ساله و متولد قم است و سال‌ها معاون وزارت بهداشت بود و هر وزیری که در سال‌های اخیر در این وزارتخانه به وزارت می‌رسید وی را در مقام خود ابقا می‌کرد.

باقر لاریجانی فوق تخصص غدد و متابولیسم است و تا قبل از برکناری مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت کابینه محمود احمدی نژاد، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. گفته شده که وزیر بهداشت برکنار شده قربانی فشار محمود احمدی نژاد برای برکناری باقر لاریجانی و عدم پذیرش این موضوع از سوی وزیر شده است.

باقر لاریجانی داماد آیت‌الله حسن‌زاده آملی دیگر روحانی معروف آمل است که او نیز در قم مستقر است.

فاضل لاریجانی، گمنام ترین برادر (البته تا هفته گذشته)

پسر پنجم آیت‌الله میرزا هاشم آملی فاضل لاریجانی است که او نیز متولد قم است. وی پیش از این عضو کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی بود. فاضل لاریجانی دارای دکترای سیاست‌گذاری علمی است و در سال‌های پایانی دهه ۷۰ و آغاز دهه ۸۰ معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی را بر عهده داشت. وی سپس به اتاوا رفت تا در جایگاه رایزن فرهنگی ایران قرار گیرد.

فاضل لاریجانی مشاور برخی دستگاه‌های دولتی از جمله شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی بوده و نام او به عنوان عضو هیات مدیره پالایشگاه تهران نیز در سایت این پالایشگاه دیده می‌شود.

نام فاضل لاریجانی هنگامی بیشتر بر سر زبان ها افتاد که محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران، روز یکشنبه، پانزدهم بهمن ماه، در جلسه استیضاح وزیر کار در مجلس شورای اسلامی، او را متهم به فساد اقتصادی و تلاش برای اعمال نفوذ بر قراردادهای سازمان تامین اجتماعی، یکی از بزرگترین سازمان های اقتصادی-اجتماعی ایران کرد.

آن گونه که در ویدئوی منتشر شده دیدار فاضل لاریجانی با سعید مرتضوی در یوتیوب شنیده می شود وی می گوید که می تواند از نفوذ برادرانش علی و صادق، روسای قوای مقننه و قضاییه، برای پیشبرد فعالیت های اقتصادی نزدیکانش استفاده کند.

در این ویدئو از تقاضای فاضل لاریجانی برای دریافت با واسطه ۳۰ میلیارد تومان رشوه سخن گفته می شود. فاضل لاریجانی اصل دیدار با سعید مرتضوی را پذیرفته است اما می گوید فایل صوتی منتسب به او کذب و دروغ است.

سخت ترین چالش خانواده لاریجانی

چالش اخیر را می توان سخت ترین چالش چهار دهه اخیر علیه برادران لاریجانی دانست.

لاریجانی‌ها که تاکنون به شدت مورد اعتماد آیت‌الله خامنه ای بوده‌اند، تنها خانواده‌ای در ایران هستند که ریاست دو قوه از سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه را برعهده دارند اما معلوم نیست با افشاگری های اخیر محمود احمدی نژاد و اطرافیانش علیه آنها، بتوانند همانند گذشته نفوذ و قدرت خود را در ساختار قدرت جمهوری اسلامی حفظ کنند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
* این نوشتار نسخه به روز شده‌ای از همین نویسنده درباره برادران لاریجانی در سال ۱۳۸۹ در رادیو فردا است.