برگی از تاریخ معاصر: اشغال و گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران

دانشجویان موسوم به «پیرو خط امام» در حال بالا رفتن از دیوار سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۵۸

شاه در ۲۶ دی ماه ۵۷ برای آخرین بار کشور را ترک کرد و در مصر مورد استقبال محمد انور سادات، رئیس‌جمهور وقت، قرار گرفت. از جمله دلایلی که اشغال‌کنندگان سفارت آمریکا برای این اقدام اعلام کردند، خشم از تصمیم جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، برای پذیرش شاه بود که تصمیم به پیگیری روند درمان خود در آمریکا داشت.

تظاهرکنندگان در ۱۸ آبان ۵۸، بر فراز دیوار سفارت آمریکا، پرچم این کشور را به آتش کشیدند. اقدامی که یکی شیوه‌های نمادین اعلام مخالفت با آمریکا در تظاهرات‌های حکومتی ایران در چهار دهه گذشته بوده است.

یک تظاهرات ضد ایرانی در واشینگتن در ۱۸ آبان ۵۸. اشغال سفارت آمریکا در تهران و گروگان‌گیری کارکنان آن موجی از خشم علیه انقلابیون ایران را در آمریکا برانگیخت.

یکی از گروگان‌گیران در کنفرانسی خبری در ۱۸ آبان ۵۸، تصویر دو گروگان آمریکایی را نشان می‌دهد.

تصویری از یکی از گروگانگیران زن در ۱۹ آبان ۵۸.

سه تن از گروگان‌ها که در اواخر آبان ماه ۵۸ آزاد شدند، برای حضور در یک نشست خبری به فرودگاه مهرآباد منتقل می‌شوند.

چند روز بعد در ۳۰ آبان ۵۸، ۱۳ گروگان آزادشده دیگر در پایگاه هوایی آمریکا در ویسبادن آلمان، به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند.

تلاش‌های صلیب سرخ جهانی برای دسترسی به گروگان‌ها ناکام مانده و نماینده این سازمان تنها در سوم آذر موفق به دیداری دو ساعته با گروگان‌گیران می‌شود. منع دسترسی به گروگان‌ها شامل نمایندگان سازمان ملل نیز می‌شود.

تظاهرات دختران پرورشگاهی در تهران در مقابل سفارت آمریکا در ششم آذر ۵۸؛ خواست تظاهرکنندگان همچنان استرداد شاه به ایران است.

نصب فنس در مقابل سفارت آمریکا در تاسوعای ۵۸، هشتم آذر، برای عقب راندن شمار روزافزون تظاهرکنندگان در این محل.

برخی شهروندان آمریکایی هم با دانشجویان گروگان‌گیر همدلی می‌کنند؛ دو شهرود آمریکایی در فلوریدا در ۲۴ آذر، پلاکاردی را در دست گرفته‌اند که روی آم شعار مرگ بر شاه نقش بسته و از آمریکا خواسته شده دست خود را از ایران کوتاه کند.

تظاهرات حمایت از گروگان‌گیران در ۲۴ آذر ۵۸ در تهران، همزمان با انتشار خبرهای سفر شاه به پاناما

تصویری از گروگان‌های آمریکایی در شب کریسمس سال ۵۸. صدها کارت تبریک کریسمس برای آنها به ایران ارسال شده بود اما هرگز در اختیارشان قرار نگرفت.

پس از گذراندن دومین کریسمس در دست گروگان‌گیران، به گروگان‌ها اجازه داده شد پیامی تلویزیونی برای خانواده‌های خود ارسال کنند. پیام‌هایی که در ششم دی ماه ۵۹ از تلویزیون‌های آمریکا پخش شد.

جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹، در یک سخنرانی تلویزیونی از تصمیم خود برای اعزام یک گروه نجات گروگان‌ها به ایران خبر داد. عملیات پنجه عقاب که البته به دلیل وقوع طوفان در طبس به شکست انجامید.

بقایای هواپیمایی C-130 که برای عملیات پنجه عقاب به ایران اعزام شد و در ششم اردیبهشت در صحرای طبس در ۵۰۰ کیلومتری تهران دچار سانحه شد.

پس از مذاکراتی غیرمستقیم به میانجی‌گری الجزایر، باقی گروگان‌های آمریکایی در ۳۰ دی ماه ۱۳۵۹، پس از ۴۴۴ روز آزاد و وارد پایگاه هوایی ویسبادن آلمان شدند. آزادی این گروگان‌ها تنها دقایقی پس از ادای سوگند ریاست جمهوری رونالد ریگان بود.

آلن گولسینسکی، از گروگان‌های سفارت آمریکا، در تظاهراتی در منهتن نیویورک، آزادی و بازگشت دیگر گروگان‌ها را گرامی می‌دارد. در ازای آزادی گروگان‌ها نزدیک به هشت میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران آزاد شد.