سال ۱۴۰۲ در حالی به پایان رسید که ایران در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شاهد تحولاتی کم‌سابقه در چند دهه اخیر بود؛ از جهش قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی و تداوم تورم گرفته تا کاهش مشارکت انتخاباتی مردم، کاهش نرخ تولد و افزایش تعداد اعدام‌ها در کشور.
گروه داده‌کاوی رادیوفردا با بررسی آمارها و گزارش‌های رسمی، هفت شاخص مختلف را به تصویر کشیده است که به اتفاق، سرانجام سال ۱۴۰۲ را رقم زدند.
۱- دلار
بازار ارز ۱۴۰۲ در مقایسه با سال‌های پیشین ثبات نسبی داشت. تا اوایل زمستان گذشته به‌نظر می‌رسید که تلاش دولت ابراهیم رئیسی برای تثبیت قیمت ارز در محدوده ۵۰ هزار تومان موفقیت‌آمیز بوده است. اما جهش نسبتاً شدید قیمت‌ها در دو ماه پایانی، روند معاملات را تغییر داد، به‌طوری که قیمت دلار در اواخر اسفند به حدود ۲۰ درصد بیشتر از متوسط قیمت ۱۰ ماه اول سال رسید.
به عبارتی ریال ایران تنها طی دو ماه، یک‌پنجم ارزش خود در برابر دلار آمریکا را از دست داد. این روند در نخستین روزهای سال جدید هم ادامه یافته است، به‌طوری که در پنجمین روز فروردین ۱۴۰۳ ارزش هر دلار آمریکا به بیش از ۶۱ هزار تومان رسید. متوسط قیمت دلار در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۵ هزار تومان بود.
۲- تورم
اگرچه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۴۰۲ را سال «مهار تورم» نام‌گذاری کرده بود، نرخ تورم در پایان سال بیش از ۴۲ درصد اعلام شد. این رقم را مرکز آمار ایران، به عنوان تنها مرجع رسمی که در حال حاضر گزارش‌های تورم را اعلام می‌کند، برآورد کرده است.
هرچند، نرخ تورم در پایان ۱۴۰۲ در مقایسه با تورم ۴۶ درصدی ابتدای آن سال قدری بهبود پیدا کرده، اما همچنان یکی از بالاترین ارقام ثبت‌شده در تاریخچه تورم در ایران است.
۳- دستمزد
نمودار زیر نشان می‌دهد که چگونه در ۱۱ ماه نخست ۱۴۰۲ حداقل دستمزد کارگران در ایران، یک‌سوم ارزش خود را در برابر بهای یک کیلوگرم گوشت قرمز از دست داد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران ظرف کمتر از یک سال، متوسط قیمت یک کیلوگرم گوشت گوسفندی در مناطق شهری کشور از حدود ۳۷۰ هزار تومان به بیش از ۵۵۰ هزار تومان افزایش یافت.
این در حالی است که تعیین حداقل دستمزد کارگران در ایران، دستکم روی کاغذ، بر مبنای هزینه‌های ضروری خانوار محاسبه می‌شود. گذشته از انتقادهای کارگران به شیوه تعیین حداقل دستمزد، بخش مهم ماجرا این است که این هزینه‌ها کِی و با در نظر گرفتن چه بازۀ زمانی باید محاسبه شوند؟
در کشوری مانند ایران که با تورم بالا و مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کند، دستمزد کارگران و حقوق‌بگیران صرفاً بر اساس هزینه‌های ابتدای سال تعیین می‌شود. این شیوۀ محاسبه در شرایطی است که در پایان سال، ارزش دستمزد در برابر نرخ تورم، بنابر آمار رسمی افت قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است.
۴- بودجه نهادهای مذهبی
بررسی قانون بودجه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که نهادهای مذهبی کشور تنها در یک سال، دستکم ۲۲ هزار میلیارد تومان از منابع عمومی بودجه دریافت کرده‌اند. این رقم صرفاً شامل بودجه تشکیلات مذهبی است که روحانیون اداره می‌کنند.
بودجۀ دیگر نهادهای تبلیغاتی حکومت مانند صداوسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای عالی انقلاب و فرهنگی و ... جداگانه تأمین می‌شود و در این‌جا محاسبه نشده است.
۵- مرگ‌ومیر و تولد
گزارش‌های سازمان ثبت احوال ایران نشان می‌دهد که ۹۷۵ هزار تولد و بیش از ۴۰۰ هزار مورد فوت تا پایان بهمن ۱۴۰۲ در کل کشور ثبت شده است.
در زمان تهیه این گزارش، دولت هنوز آمار رویدادهای حیاتی در اسفند ۱۴۰۲ را منتشر نکرده است. با این حال، مقایسه میانگین ماهانه تولد و مرگ‌ومیر در سال‌های گذشته حاکی است که شمار تولد در ایران به‌طرزی کم‌سابقه در تاریخ، به پایین‌ترین میزان خود رسیده است.
از سوی دیگر، شمار مرگ‌ومیر در کشور افزایش یافته است؛ به‌طوری که متوسط ماهانۀ فوت‌های ثبت‌شده در سال ۱۴۰۲ بالاترین میزان مرگ‌ومیر در ایران از آغاز دهه ۱۳۹۰ تاکنون و پس از اوج‌گیری بیماری کووید-۱۹ در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ محسوب می‌شود.
۶- انتخابات
انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی ایران در سال ۱۴۰۲ بود و هواداران حکومت از میزان مشارکت مردمی در انتخابات ابراز رضایت کرده‌اند. با این حال، مقایسه آمار این دوره با دوره‌های پیشین حاکی است که انتخابات اخیر مجلس شاهد پایین‌ترین نرخ مشارکت مردم در تاریخ جمهوری اسلامی بوده است.
تا زمان تهیه این گزارش، هنوز آمار دقیقی از تعداد آراء اخذ شده در این دوره از انتخابات مجلس منتشر نشده است. با وجود این، مقامات و رسانه‌های رسمی دولت، رقم کلی مشارکت مردمی را ۴۰ درصد اعلام کرده‌اند. پیش از این، متوسط نرخ مشارکت در ادوار گذشته انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک به ۶۰ درصد برآورد شده بود.
۷- اعدام
بررسی گزارش‌های سازمان حقوق بشر ایران نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲، دستکم ۷۸۶ نفر در کشور به دار آویخته شده‌اند. این رقم بالاترین میزان اعدام در هشت سال گذشته و حدود دو برابر متوسط تعداد اعدام پس از سال ۱۳۹۴ است.
گزارش‌های این نهاد حقوق بشری مستقر در اسلو نروژ بر مبنای تقویم میلادی تهیه و تنظیم می‌شوند. بر همین اساس، از اول آوریل ۲۰۲۳ تا پایان همان سال (از ۱۲ فروردین تا ۱۰ دی ۱۴۰۲) دستکم ۶۹۱ نفر در ایران اعدام شده‌اند. از آغاز سال ۲۰۲۴ تا لحظۀ تنظیم این گزارش (از ۱۱ دی تا ۲۵ اسفند ۱۴۰۲) نیز دستکم ۹۵ تن در ایران اعدام شده‌اند.