آيا جاي خوشبيني نسبت به اقتصاد ايران وجود دارد: بررسي اظهارات رئيس كل بانك مركزي

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) محسن نوربخش، پر سابقه ترين سكاندار سياست اقتصادي جمهوري اسلامي، در مقام وزير امور اقتصادي و دارايي و رييس كل بانك مركزي همة فراز و نشيب هاي دوران بيست و سه سالة پس از انقلاب را پشت سر گذاشته، و به رغم شايعات گوناگون دربارة بركناري يا استعفايش، همچنان مهم ترين نهاد پولي و مالي كشور را رهبري ميكند. رقيبان و منتقدان رييس كل بانك مركزي، ماندگار بودنش را به قابليت انطباق او با سياست هاي مختلف و گاه متضاد نسبت ميدهند. ميتوان با اين انتقاد موافق يا مخالف بود، ولي در يك نكته ترديد نمي توان داشت و آن خوشبيني شگفت در بارة اوضاع اقتصادي ايران است كه محسن نوربخش، در طول اين همه سال، به گونه اي خلل ناپذير از خود نشان داده است. سقوط سطح زندگي ايرانيان، واپس ماندن چشمگير آنها از كشور هاي مشابه، اوجگيري نگراني آور بيكاري و داده هاي ديگري از اين دست، هيچ خدشه‌اي در اميدواري رييس كل بانك مركزي ايجاد نميكند و شاخص هايي كه او، با مهارت يك تكنوكرات كاركشته، دربارة اقتصاد كلان كشور در اختيار مخاطبان خود قرار ميدهد، از نرخ رشد گرفته تا نرخهاي بيكاري و تورم، هميشه در بهترين وضعيت ممكن قرار دارند يا دستكم به اين وضعيت نزديك ميشوند. در دوازدهمين «همايش سياست هاي پولي و ارزي»، كه ديروز و امروز با حضور كارشناسان امور پولي و بانكي در «موسسة عالي بانكداري ايران» برگزار شد، محسن نوربخش به سنت خود –يعني خوشبيني و اميدواري به هر قيمت- وفادار ماند. سال گذشته، به گفتة او، رشد اقتصادي ايران به چهار و هشت دهم در صد رسيد و اگر نفت را هم كنار بگذاريم، اين شاخص با شش در صد فاصلة چنداني نداشت. پس چرا، با رشدي چنين قابل توجه، نرخ بيكاري از اوجگيري باز نمي ماند، آنهم با سرعتي چنين شتابان؟ رييس كل بانك مركزي پاسخ ميدهد كه پديدة بيكاري اصولا به عملكرد اقتصاد ربطي ندارد و ناشي از رشد جمعيت در نخستين سال هاي پس از انقلاب است. بسياري ديگر از شاخص هاي اقتصاد كلان نيز، از ديدگاه محسن نوربخش، در سطحي دلخواه قرار دارند، تا جايي كه كشور، به گفتة او، در مسير رونق افتصادي قرار گبفته و به هدف هاي برنامة سوم رسيده است. بر جاي ميماند نظر ساير منابع كارشناسي از جمله در جمهوري اسلامي كه با خوشبيني آقاي نوربخش نمي خواند. در گزارشي كه چكيدة آن بامداد امروز در روزنامة «همشهري» چاپ تهران انتشار يافته، سازمان مديريت و برنامه ريزي جمهوري اسلامي ميگويد كه ايران در مقايسه با شصت كشور مورد بررسي در وضعيت اقتصادي مطلوبي نيست و از لحاظ وضعيت بازار كار در فاصلة سال هاي 1375 تا 1384 خورشيدي، در رتبة آخر قرار ميگيرد. اگر شاخص هاي ديگر را هم در نظر بگيريم، بر پاية گزارش سازمان مديريت و برنامه ريزي، اقتصاد ايران از لحاظ جايگاه كلي طي همان مدت، ميان شصت كشور مورد بررسي، در رديف پنجاه و نهم قرار ميگيرد.