يادبود اعداميان سياسي پاييز 1367 در گورستان خاوران با پوشاندن گورها با گل های فراوان و سرودخوانی خانواده های قربانیان برگزار شد

امروز (جمعه) يازده شهريور عده اي از بازماندگان آن دسته از فعالان سياسي كه در تابستان و پاييز 1367 در زندان هاي سراسري ايران اعدم شدند، در گورستان خاوران مراسمي براي يادبود عزيزان خود برگزار كردند. يك روزنامه نگار ناظر مراسم در مصاحبه با راديو فردا مي گويد: جمعيت بسيار زيادي در گورستان جمع شدند، عكس هايي از افرادي كه در اين فاجعه انساني كشته شدند چيده و قسمتي را با گل پوشاندند و پلاكاردهايي را نصب كردند و پرچم سه رنگ ايران. قسمتي كه متعلق به درگذشتگان واقعه شهريور سال 67 بود، زميني كاملا باير بود و تنها ويژگي بارزش، حضور دسته گل هايي بود كه افراد با خود آورده بودند. مادر يكي از اعداميان سال 67 مي گويد: اين زميني كه فقط خاك و شن است، ديگر جاي خالي ندارد و آنقدر گل ريختند كه ديگر حرف و بحث ندارد. وي مي گويد: چند مامور اطلاعاتي هم در مراسم حضور داشتند و گوشه و كنار عكس مي گرفتند، ولي ما سعي كرديم با آرامش مراسم خودمان را برگزار كنيم. امير مصدق كاتوزيان (راديو فردا): امروز (جمعه) يازده شهريور عده اي از بازماندگان آن دسته از فعالان سياسي كه در تابستان و پاييز 1367 در زندان هاي سراسري ايران اعدم شدند، در گورستان خاوران در ابتداي جاده تهران – مشهد مراسمي براي يادبود عزيزان خود برگزار كردند. در 16 سال گذشته عده اي از بستگان و دوستان اين اعدام شدگان كه مي گويند عزيزانشان در گورهاي دسته جمعي بي نام و نشان پنهاني در آن سال دفن شدند، در اولين جمعه ميان پنجم تا پانزده شهريور مراسمي براي يادبود آنان برگزار كردند. كسي از تعداد دقيق هزاران اعدامي سال 1367 باخبر نيست، اما فعالان خارج از كشور فهرستي با بيش از پنج هزار نام منتشر كردند كه به تاييد شماري از بستگان اعداميان رسيده است. آيت الله حسينعلي منتظري كه در پي انتقاد از اين اعدام ها از قائم مقامي بنيانگذار جمهوري اسلامي كناره گرفت، در خاطرات خود نوشته است هيات هاي تعيين تكليف سه نفره اي به فرمان آيت الله خميني در محاكمه هايي چند دقيقه اي در آن سال حكم اعدام اين فعالان سياسي مخالف جمهوري اسلامي را صادر كردند، در حالي كه قبلا دادگاه هايي ديگر حكم حبس عده اي از آنان را داده بودند. از يك روزنامه نگار ناظر يادبود در خاوران پرسيدم در اين مراسم چه گذشت؟ يك روزنامه نگار ناظر: اين مراسم همراه بود با سخنراني برخي از چهره هاي مطرح ادبي و سياسي كشور از جمله آقاي فريبرز رئيس دانا و آقاي علي اشرف درويشيان. آقاي موسوي خوئيني نماينده مجلس ششم نيز نتوانستند به دليل كسالت در اين برنامه شركت كنند، اما پيامي را فرستادند كه از سوي دفتر تحكيم فرستاده شده بود براي اين مراسم. تقريبا جمعيت بسيار زيادي در گوشه اي از گورستان جمع شدند كه آنجا عكس هايي از افرادي كه در اين فاجعه انساني كشته شدند چيده شده و قسمتي را با گل پوشاندند و پلاكاردهايي را نصب كردند و پرچم سه رنگ ايران كه روي اين پلاكاردها نوشته شده: اينها شهداي راه عزت و آزادي بودند. در مورد محتواي سخنراني ها بيشتر افراد سعي كردند كه از مواضع ايدئولوژيك افراد كشته شده حمايت كنند. افرادي هم بودند كه شعرهايي را خواندند كه بيشتر تم هاي حماسي داشت. ا . م . ك: نقش نيروي انتظامي چه بود؟ يك روزنامه نگار ناظر: كساني كه لباس نظامي بر تن دارند، حضور قابل توجهي در آن مكان نداشتند، به جز يك ماشين كه ابتداي خيابان منتهي به گورستان توقف كرده بود. اما شاهدان عيني از حضور نيروهاي امنيتي لباس شخصي صحبت مي كردند كه حضور آنها هم به صورت بسيار نامحسوسي بود. ولي در كل حاضرين توانستند با آزادي كامل مراسم خودشان را برگزار كنند، بدون اين كه نيروهاي خاصي از انجام مراسمشان ممانعتي به عمل بياورند. مراسم كاملا آرام برگزار شد. آنها توانستند سرودهاي خودشان را اجرا كنند. حتي مانوري را در كل گورستان انجام دادند كه سرود مي خواندند و دست هاي همديگر را گرفته بودند و از كنار قبر درگذشتگان اين واقعه عبور مي كردند. ا . م . ك: اين گورها چگونه بود؟ يك روزنامه نگار ناظر: چيزي كه مشخص بود، كساني كه كشته شده بودند در اين واقعه، به صورت خيلي تنگاتنگ دفن شده بودند و هر قسمتي كه حدودش را وابستگان اين افراد مشخص كرده بودند، پنج شش نام در كنار هم قرار گرفته بودند و اين نشان مي داد كه اين افراد در يك فاصله زماني معيني و در كنار همديگر با فشردگي كامل دفن شدند. قسمتي كه متعلق به درگذشتگان واقعه شهريور سال 67 بود، آن چيزي كه مي شد فهميد اين بود كه اين قسمت كاملا زميني باير بود كه فقط تنها ويژگي كه شايد آن را بارز كرده بود، حضور دسته گل هايي بود كه افرادي كه آمده بودند با خود آورده بودند و تمام سطح اين زمين باير را گلها پوشانده بودند. ا . م . ك: پيش از مراسم امروز خاوران و در ماه هاي گذشته عده اي از بستگان اين اعدام شدگان درباره اين كه شماري كه خود را مسئولان اداره گورستان بهشت زهراي تهران معرفي مي كنند، سرگرم بررسي دادن تغييراتي در قطعه اي از گورستان خاوران هستند كه عزيزانشان در آن دفن شده اند، ابراز نگراني كردند. پيش از سئوال در اين باره از مادر يكي از اعداميان درباره مراسم يادبود امروز در خاوران پرسيدم. مادر يكي از اعداميان سال 67: از ساعت نه تا الان اين زميني كه اينقدر خاك و شن است، ديگر اصلا جاي خالي ندارد. آنقدر گل با وانت آوردند ريختند كه ديگر حرف و بحث ندارد. بسيار زيبا است. چند تا از اين اطلاعاتي ها هم اينجا هستند و گوشه كنار ايستادند و عكس مي گيرند و ما هم فقط سعي كرديم و گفتيم شعار ندهيد، شلوغ و سر و صدا نشود. شعر و سرودتان را بخوانيد و برنامه را تمام كنيم و برويم. ا . م . ك: نگراني ها در مورد گورستان به كجا رسيد؟ مادر يكي از اعداميان سال 67: قرار شد كميته اي تشكيل بدهيم و سپس بخواهيم كه ما خودمان اصلا سرايه دار اين قسمت باشيم و متولي خودمان هستيم و اينجا هر تغييري كه بايد انجام شود، خودمان انجام مي دهيم. بعد از مراسم امروز تصميم خواهيم گرفت كه چه كار كنيم. امضا جمع كنيم برويم شوراي شهر، برويم شهرداري و جاهاي ديگري كه مربوط مي شود و ببينيم جريان چيست. ا . م . ك: در سال هاي گذشته به جز سازمان هاي بين المللي مدافع حقوق بشر تنها بستگان اين اعدام شدگان و يا سازمان هاي مخالف و منتقد جمهوري اسلامي زبان به انتقاد از اين اعدام ها مي گشودند. اما امسال دو نهادي كه در دور اول رياست جمهوري محمد خاتمي از تشكل هاي حامي اصلاح گرا به شمار مي رفتند، با بستگان اعداميان 67 ابراز همدردي كردند. يعني طيف علامه دفتر تحكيم وحدت بزرگترين تشكل رسمي دانشجويي و سازمان فارغ التحصيلان وابسته به آن ادوار تحكيم وحدت. علاوه بر اين اكبر گنجي روزنامه نگار محبوس و پيگير قتل هاي سياسي امسال در زمان اعتصاب خود در نامه اي سرگشاده با خانواده هاي اعداميان 67 ابراز همدردي كرد و نوشت: به جاي رهبر جمهوري اسلامي از آنها عذرخواهي مي كند.