(rm) صدا | [ 26:22 mins ]
مناظره تلویزیونیجان کری و جرج بوش، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، گذشته از پیامدهای سیاسی این اثراجتماعی را نیز داشت که مردم جهان به ویژه کشورهای محروم از دموکراسی به چشم خود دیدند که چگونه در این نظامها، روزنامه نگار، رهبر ابرقدرت جهان و رقیب او را به پای میز محاکمه افکار عمومی آمریکاییان و جهانیان می کشد و برای پرسشهایش پاسخ منطقی می خواهد. در ميزگرد امشب دمکراسي و حقوق بشر راديوفردا علی کشتگر پژوهشگر مسائل ایران در پاریس، حسین باقرزاده فعال حقوق بشر در لندن و کامبیز قائم مقام مسئول تشکیلات سازمانهای جبهه ملی ایران در آمریکا به بحث و اظهارنظر در اين باره مي پردازند. مریم احمدی (رادیو فردا): مناظره جان کری و جرج بوش، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را میلیونها نفر در سراسر جهان دیدند و دیدند که به رغم کاستیها و نارساییها بر خلاف نظامهای غیر دموکراتیک که حکومت، اصحاب رسانه های آزاد را محاکمه و زندانی می کند، در دموکراسی روزنامه نگار رهبر ابرقدرت جهان و رقیب او را به پای میز محاکمه افکار عمومی آمریکاییان و جهانیان می کشد و برای پرسشهایش پاسخ منطقی می خواهد. در این راستا پای صحبت علی کشتگر پژوهشگر مسائل ایران در پاریس، حسین باقرزاده فعال حقوق بشر در لندن و کامبیز قائم مقام مسئول تشکیلات سازمانهای جبهه ملی ایران در آمریکا می نشینیم.
علی کشتگر: می گویند پدر فلسفه یعنی سقراط برای این که دانشجویانش را به اندیشیدن وادارد و روی مقولات و مفاهیم آنها را هرچه بیشتر فکرشان به عمق ببرد، بحث را از طریق مجادله و مناظره پیش می برده و اساسا جوهر دموکراسی همین است که افکار مختلف بتوانند با هم تعامل داشته باشند، مجادله و مناظره داشته باشند تا دیگران به اندیشه وادار شوند و نهایتا جامعه بتواند تصمیم بگیرد و مشارکت جامعه را باعث شود. تا ششصد هفتصد سال پیش در دانشگاه نیشابور یا در مراکز علمی اصفهان یا تبریز، شهر ری از طریق بحث و گفتگوهای علنی میان اساتید و دانشمندان آن زمان با دانشجویان خودشان بوده که باعث رشد فکر و علم می شده و اینطور نبوده که بلافاصله دیگران با چوب تکفیر از میدان به در کنند. به همین دلیل هم است که از صدسال قبل از دوره سامانیان تا دو قرن بعد از آن در یک دوره سه چهار قرنی در ایران علم و دانش شکوفا، مذاهب مختلف در کنار هم زندگی می کنند و یک وضعیتی در جامعه بوده که در مراکز علمی و پژوهشی که خیلی هم زیاد و گسترده بوده در زمان سامانیان باعث رشد شدید علم و اندیشه می شود در ایران.
کامبیز قائم مقام: در شرایط امروز و دنیای امروز صرفنظر از جنگها، عالیترین نوع رسیدن به حداقل در جهت رسیدن به دموکراسی کار کردن گفتگو است و تنها راهی است که حداقل می تواند تضمین بکند که این راهی که دارد به طرف آزادی و دموکراسی می رود درست خواهد بود.
حسین باقرزاده: اطلاع رسانی یک رکن اصلی دموکراسی است و به همین علت به مطبوعات و رسانه ها رکن چهارم دموکراسی گفته می شود. خیلی مهم است که مردم در یک جامعه دموکرات وقتی می خواهند تصمیم بگیرند به خصوص برای انتخاب نمایندگانشان و مسئولان کشور رای دهند، باید دقیقا بدانند که به چه کسی رای می دهند و چرا رای می دهند و با نظرات و مواضع کاندیداها و نامزدهای انتخاباتی آشنا شوند. از این نظر من فکر می کنم اگر جامعه ای این امکانات را نداشته باشد، خیلی راحت می توانند عده ای بیایند و مردم را فریب بدهند و بعد طبیعی است که آرزوها و آمال خودشان را دنبال کنند، بنابراین این مساله خیلی مهم است که جامعه بتواند از یک روشهایی برای اطلاع رسانی کمک بگیرد. وقتی در یک جامعه ای انتخابات نزدیک است کاندیداها و نامزدهای انتخاباتی سعی می کنند با تبلیغاتی وانمود کنند که منتخب هستند و مردم به آنها رای دهند و معمولا گوینده هستند بیشتر تا این که شنونده و بیشتر هم حرف خودشان را می زنند. بنابراین باید راههایی پیدا کرد که اینها بیایند و در برابر سئوالات قرار بگیرند و جواب دهند. یکی از راهها همین مناظره ها است که در این رابطه هم کیفیت مناظره خیلی مهم است، چون گاهی وقتها می شود اینها را ساختگی انجام داد. ما در ایران می بینیم که مثلا مصاحبه هایی که رادیو تلویزیون می کند خیلی ساختگی است، یعنی سئوالهایی مطرح می کند که جوابهایش معلوم است یا این که از قبل معلوم است که اینها چه جوابی می دهند، ولی در یک جامعه دموکراتیک مصاحبه گر باید سعی کند که سئوالاتی را مطرح کند که مردم می خواهند مطرح کنند. آزادی بیان در جامعه یکی از شرایط لازم انجام یک مناظره است و کسانی که وارد بحث می شوند بتوانند با آزادی نظراتشان را بیان کنند، چون اگر افراد نتوانند خیلی آزادانه و صریح نظراتشان را بگویند طبیعی است که موضوع شکافته نمی شود و شنوندگان یا بینندگان برنامه نمی توانند به اصل قضیه پی ببرند. در جامعه که آزادی بیان نباشد طبیعی است که مناظره خوبی هم انجام نخواهد شد، چون طرفین از بیان یا طرح مسائل خودشان حساسیت دارند و نمی توانند مطرح کنند و موضوع به عمق خود نمی رسد. البته این مناظره ها هم خودشان بر فرهنگ آزادی بیان در جامعه تاثیر می گذارد. مساله دیگری که تعیین کننده است، موضوع مناظره است که مشخص می شود مناظره بر سر چه اموری است.
علی کشتگر : متاسفانه ما به خاطر وجود استبداد معمولا این شانس را نداشتیم، وگرنه در جهان امروز به خاطر وجود رسانه های فراگیر و همه گیری مانند رسانه های دیداری تلویزیون یا شنیداری مانند رادیو و مطبوعات اینها شانس بزرگی می دهد به مردم و جامعه که بحث میان نخبگان و اندیشمندان را در حوزه وسیع عمومی ببرند و همه جامعه بیاندیشد.
کامبیز قائم مقام: اگر ما زمانی این فرهنگ را بتوانیم قوی کنیم که تنها راه حل کردن مسائل، گفتگو خواهد بود، من فکر می کنیم بزرگترین قدم را برداشتیم. متاسفانه این فرهنگ هنوز جا نیفتاده، ولی خیلی دارد بر روی آن کار می شود و می بینیم که حکومت ما جمهوری اسلامی محکم در مقابل این فرهنگ ایستاده است، دلیل درستی هم دارند، به دلیل اینکه با فرهنگ dialogue و گفتگو و مناظره عملا این نوع حکومتها سرکار نمی مانند. آنوقت این وظیفه ما را خیلی محکمتر و قویتر می کند که به دنبال این داستان برویم. این مناظره ای که بین دو کاندیدای رئیس جمهوری آمریکا بود چه تاثیر بزرگی در جامعه آمریکا و چه تاثیر بزرگی در سراسر دنیا می گذارد. دو آدمی که در مقابل هم قرار گرفتند و می خواستند سرنوشت جامعه شان را در دست بگیرند، با همدیگر این مناظره را در شرایط بسیار عادی و راحت و در شرایط برابر انجام می دهند و نتیجتا ببینید تاثیر این چقدر زیاد است در این جامعه و در جوامع دیگر. متاسفانه ما به خاطر هزاران سال دیکتاتوری و استبدادی که داشتیم، این فرهنگ در جامعه ما جا نیفتاده و حکومتها هم که محکم ایستادند تا به حال که چنین جریانی انجام نشود و اگر می شد این را بسطش دهیم، نتیجتا کاری که دارد انجام می شود، به همش می زنند، حتی آنهایی که در این طرف صف ایستاده اند، نمی گذارند یک همچین روش و فرهنگی جلو برود و من فکر می کنم وظیفه روشن فکران جامعه ما و مبارزین و فعالین سیاسی و اجتماعی جامعه ما است که این فرهنگ را پیش ببرند و از غرب یاد بگیریم که این جریانات با وجود اشکالاتی که دارند حکومتهای غربی یا اختلاف نظرهایی که داریم با آنها، این پدیده دستاورد بزرگ انسانی و اجتماعی را ارج بگذاریم و سعی کنیم که کپی کنیم از این ماجرا برای آینده جامعه خودمان .
علی کشتگر: در اوایل روی کار آمدن جمهوری اسلامی کاملا مشخص بود که گروههایی به نام حزب الله و گروههای بسیار مرتجع و تنگ نظر چماق به دست که از مراکز جدید قدرت در ایران هدایت می شدند مخالف جاری شدن مباحث آزاد و گفتگو هستند. به دفاتر احزاب حمله می کردند، در دانشگاهها به مباحث آزاد و گفتگوهایی که جریان داشت حمله می شد، اجازه سخنرانی به مخالفین فکری داده نمی شد و به دگراندیشان. این بود که خب طبیعتا این نگرانی برای ما وجود داشت که اگر این سیستماتیک بشود و به یک روش عمومی حکومتی تبدیل شود همه آزادیها از بین می رود. ما در آن زمان با توجه به روحیه خاصی که آقای بنی صدر داشت و می پذیرفت، پیشنهاد کردیم به ایشان که بیایید برای این که یک آموزشی داده شود و این حرکتهای گروههای چماقدار هم محدود شود، یک مناظره و مباحثه ای میان نظرات ما و شما در تلویزیون رسمی ایران صورت گیرد و همه شاهد باشند تا شاید این به عنوان یک روش پذیرفته شد که خوشبختانه در آن زمان آقای بنی صدر قبول کرد و ما یک بحث حدودا سه ساعته داشتیم که شاید یکی از پربیننده ترین مباحثی بود که در تاریخ ایران اتفاق افتاد با آقای بنی صدر و عده ای از مقامات آن زمان جمهوری اسلامی از جمله رئیس ستاد ارتش، سپاه پاسداران و یکی دوتا از استانداران آقای بنی صدر، از ما هم دو نفر دیگر غیر از من حضور داشتیم و یک بحث سه ساعته انجام شد که کل جامعه هم در جریانش قرار گرفت و مردم هم می توانستند آزادانه قضاوت کنند. بعدها هم مراکز پژوهشی مختلفی روی آن مناظره کلی تحقیقات کردند که ببینند مثلا مردم نظرشان روی این بحثها چه بوده و هر کدام از کسانی که در این مناظره شرکت کرده بودند در چه موردی موفق بودند. پس جامعه ظرفیت گفتگو و مناظره را دارد، همانطوری که هزار سال پیش در این مملکت این ظرفیتها وجود داشته.
