وضعیت زنان در استان سیستان و بلوچستان از چند جنبه در ایران رکورددار است؛ از نظر تعداد زنانی که هوو دارند، قبل از ۱۸ سالگی زایمان می‌کنند، در هفته حتی یک بار هم به هیچ رسانهای دسترسی ندارند، فاقد آگاهی صحیح درباره چگونگی پیشگیری از ایدز هستند، بالاترین نرخ بی‌سوادی دختران و زنان بالای شش سال ایران در میان آنها دیده می‌شود و استفاده از انواع وسایل جلوگیری از بارداری در میان آنها در پائین‌ترین سطح قرار دارد.
۱۴.۹ درصد زنان در سیستان و بلوچستان، همسران‌شان بیش از یک زن دارند، ۱۸.۲۹ درصد از زنان بین ۲۰ تا ۲۴ سال این استان، پیش از ۱۸ سالگی زایمان می‌کنند، ۵۵.۱۶ درصد آنها از هیچ‌گونه روش پیشگیری از بارداری استفاده نمی‌کنند و تنها ۸.۰۵ درصدشان دارای اطلاعات درستی درباره چگونگی پیشگیری از ایدز هستند.
۱۴.۹ درصد زنان در سیستان و بلوچستان، همسران‌شان بیش از یک زن دارند، ۱۸.۲۹ درصد از زنان بین ۲۰ تا ۲۴ سال این استان، پیش از ۱۸ سالگی زایمان می‌کنند، ۵۵.۱۶ درصد آنها از هیچ‌گونه روش پیشگیری از بارداری استفاده نمی‌کنند و تنها ۸.۰۵ درصدشان دارای اطلاعات درستی درباره چگونگی پیشگیری از ایدز هستند.
علاوه بر این، تنها ۴.۴۷ درصد زنان ۱۵ تا ۵۴ ساله اهل این استان، در هفته دست‌کم یک بار از اینترنت استفاده می‌کنند، ۱۰.۰۱ درصد از آنها در هفته دست‌کم یک بار سراغ رایانه می‌روند و ۸.۳۹ درصدشان در هفته به هیچ رسانهای دسترسی ندارند.
در نقطه مقابل زنان ساکن استان سیستان و بلوچستان، ۳۸.۵۴ درصد زنان سمنانی بین ۱۵ تا ۵۴ ساله، در هفته دست‌کم یک‌بار از اینترنت و ۶۰.۸۱ درصد آنها هفته‌ای یک‌بار از رایانه استفاده می‌کنند. زنان ۱۵ تا ۵۴ ساله استان خراسان شمالی نیز در هفته دسترسی حداقلی به یک رسانه را دارند و در رتبه نخست در این زمینه در کشور ایستاده‌اند.
۱۸.۷۷ درصد زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله استان مرکزی هم آگاهی صحیحی از ایدز دارند و ۷۹.۶۳ درصد آنها نیز از روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند. کمترین میزان زایمان زیر ۱۸ سال میان زنان ۲۰ تا ۲۴ ساله در کشور نیز متعلق به استان یزد با ۱.۱۱ درصد است.
برخلاف شمار قابل توجه مردان دارای دو زن در سیستان و بلوچستان، تنها ۰.۶۹ درصد زنان سمنانی دارای همسرانی هستند که بیش از یک زن دارند.
این اطلاعات هفته گذشته در «اطلس وضعیت زنان و نقشه آسیب‌های اجتماعی» که از سوی معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده گردآوری و تدوین شده، در دسترس عموم قرار گرفته است.
اطلس زنان، آسيب‌های خانواده را در نقاط مختلف ایران از جنبه‌هایی چون خشونت‌های خانوادگی، مشکلات بهداشتی، فرهنگی، سياسی، اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار می‌دهد.
در این مجموعه می‌توان اطلاعاتی درباره ویژگی‌های جمعیتی و زناشویی و وضعیت اقتصادی، آموزشی، بهداشت و درمان و سازمان‌های مردم‌نهاد مرتبط با زنان و خانواده در استان‌ها بدست آورد.
ویژگی‌های جمعیتی و زناشویی زنان در ایران
اطلاعات گردآوری شده در اطلس زنان نشان می‌دهد بیشترین جمعیت زنان کشور که بیشتر آنها نیز شهری هستند، در استان گیلان و کمترین آنها در استان بوشهر زندگی می‌کنند.
بیشترین زنان سرپرست خانوار در تهران [۴۹۴.۴۴ نفر] و کمترین آنها نیز در ایلام [۱۴.۱۵۶] زندگی می‌کنند. زنان تهرانی، ۴۹.۶۱ درصد جمعیت این استان و زنان ایلامی هم ۴۹.۳۷ درصد جمعیت استان خود را تشکیل می‌دهند.
بیشترین زنان سرپرست خانوار در تهران [۴۹۴.۴۴ نفر] و کمترین آنها نیز در ایلام [۱۴.۱۵۶] زندگی می‌کنند. زنان تهرانی، ۴۹.۶۱ درصد جمعیت این استان و زنان ایلامی هم ۴۹.۳۷ درصد جمعیت استان خود را تشکیل می‌دهند.
در زمینه ویژگی‌های زناشویی، علاوه بر موضوع دارای اهمیت مردان دارای دو زن یا بیشتر که در بالا به آن اشاره شد، بیشترین و کمترین ازدواج ثبت شده بین ۱۰ تا ۱۴ سال به ترتیب در خراسان رضوی با ۶.۷۵۹ درصد و همسایه این استان یعنی سمنان با ۱.۵۸ درصد است.
در خراسان رضوی همچنین ۴.۳۹ زنان همسرشان بیش از یک زن دارند و نسبت طلاق به ازدواج هم در این استان، ۱۷.۵۶ درصد است.
در زمینه طلاق ثبت شده در کمتر از یک سال بعد از زندگی زناشویی، استان ایلام با ۲۹.۸ درصد در صدر ایستاده و استان گیلان با ۷.۰۸ درصد، آخرین استان کشور در این زمینه است.
نسبت طلاق به ازدواج نیز در استان البرز با ۳۱.۱۹ درصد از همه بیشتر و در استان سیستان و بلوچستان با ۴.۹۲ درصد از همه کمتر است.
وضعیت اقتصادی
شهیندخت ملاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده پیش‌تر درباره وضعیت اشتغال زنان در ایران گفته بود که «رتبه ایران از بین ۱۴۴ کشور در این زمینه رتبه ۱۳۹ است و پس از ایران کشورهایی نظیر عربستان قرار دارند.»
وی میزان مشارکت اقتصادی زنان در کشور را ۱۳.۳ درصد اعلام و افزوده بود: «زمانی که بحث توانمندی اقتصادی [زنان] را به عنوان چالش مطرح می‌کنیم برخی ... خرده می‌گیرند که قصد بیرون کشیدن زنان از خانه و خانواده را داریم.»
اطلاعات گردآوری شده در اطلس زنان ایران نیز ضمن تائید سخنان مولاوردی، جزئیات بیشتری در مورد پراکندگی مشارکت اقتصادی زنان و نرخ اشتغال آنان در سراسر ایران در اختیار عموم قرار می‌دهد.
بر این اساس، مشارکت اقتصادی زنان در خراسان جنوبی با ۱۹.۳ درصد، بالاترین میزان مشارکت از این نوع و مشارکت در کشور و در کهگیلویه و بویراحمد با ۵.۸ درصد کمترین میزان در این زمینه است.
بر این اساس، مشارکت اقتصادی زنان در خراسان جنوبی با ۱۹.۳ درصد، بالاترین میزان مشارکت از این نوع و مشارکت در کشور و در کهگیلویه و بویراحمد با ۵.۸ درصد کمترین میزان در این زمینه است.
در حوزه مشارکت اقتصادی زنان جوان ۲۹-۱۵ ساله، ایلام با ۱۹.۴۹ درصد و استان قم با ۷.۶۶ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین آمار را دارند.
صدرنشین نرخ اشتغال زنان در ایران، استان خراسان جنوبی با ۹۱.۴ درصد است و استان کهگیلویه و بویراحمد با ۵۵.۶ درصد در انتهای فهرست قرار دارد.
بیشترین نرخ اشتغال زنان جوان ۲۹-۱۵ ساله نیز در خراسان جنوبی با ۷۸.۳۲ درصد و کمترین آن در کرمانشاه با ۳۹.۹۸ درصد است.
نرخ بیکاری زنان جوان ۲۹-۱۵ سال هم در کرمانشاه با ۶۰.۰۲ درصد در بالاترین میزان و در خراسان جنوبی با ۲۱.۶۸ درصد در کمترین میزان خود در کشور است.
از دیگر اطلاعات مهم اطلس زنان، سهم اشتغال زنان سراسر ایران در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت، خدمات و بخش دولتی است.
سهم اشتغال زنان در بخش صنعت در استان سیستان و بلوچستان با ۶۰.۵ درصد نسبت به سایر استان‌ها بیشتر و در استان کهگیلویه و بویراحمد با ۳.۷ درصد از دیگر استان‌ها کمتر است.
با این حال، زنان کهگیلویه و بویراحمد در بخش خدمات با ۸۲.۰۱ درصد در صدر قرار دارند و زنان استان اردبیل در این بخش نسبت به زنان دیگر استان‌ها کمتر اشتغال دارند. [آمار مربوط به فعالیت اقتصادی زنان در اردبیل در اطلس موجود نیست.]
در بخش کشاورزی نیز زنان اردبیلی در جایگاه نخست و زنان ساکن تهران با ۰.۲ درصد در جایگاه آخر ایستاده‌اند.
آمار منتشرشده در اطلس زنان حاکی است که درصد با سوادی زنان در سنین بالای شش سال در تهران نسبت به دیگر استان‌ها بیشتر و در سیستان و بلوچستان نسبت به سایر استان‌ها کمتر است.
بیشترین سهم اشتغال زنان در بخش دولتی هم با ۸۲.۰۱ درصد متعلق به استان کهگیلویه و بویراحمد و کمترین سهم مربوط به زنان اردبیلی است.
وضعیت آموزشی و سازمان‌های مردم‌نهاد مربوط به زنان
آمار منتشرشده در اطلس زنان حاکی است که درصد با سوادی زنان در سنین بالای شش سال در تهران نسبت به دیگر استان‌ها بیشتر و در سیستان و بلوچستان نسبت به سایر استان‌ها کمتر است. [جزئیات آمار بخش وضعیت آموزشی زنان کشور در اطلس ارائه نشده است]
در زمینه وضعیت سازمان‌های مردم‌نهاد مربوط به زنان تا پایان شهریور سال ۹۱ هم تهران با ۱۷۹ سازمان و سمنان با ۱۲ سازمان به ترتیب و بیشترین این سازمان‌ها را دارند.
رتبه دوم و سوم نیز به اصفهان با ۹۷ سازمان و چهارمحال و بختیاری با ۵۴ سازمان اختصاص دارد.
وضعیت بهداشت و درمان
اطلس زنان، مقوله‌هایی چون میزان استفاده از اینترنت، رایانه و رسانه، رضایت از درآمد و محیط زندگی و زندگی با خانواده را نیز در زیرمجموعه وضعیت بهداشت و درمان قرار داده و احتمالا به وضعیت بهداشت روانی زنان ایران در این زمینه توجه داشته است.
بر این اساس، میزان استفاده دست‌کم یک بار در هفته از اینترنت در زنان ۵۴-۱۵ ساله در استان سمنان با ۳۸.۵۴ درصد و در استان سیستان و بلوچستان با ۴.۴۷ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین در کشور هستند.
میزان استفاده هفتگی از رایانه در زنان ۵۴-۱۵ ساله ساکن سمنان۶۰.۸۱ درصد و در سیستان و بلوچستان ۱۰.۰۱ است.
درصد دسترسی زنان ۵۴-۱۵ ساله در کشور به هیچ رسانهای حداقل یک بار در هفته نیز بدین صورت است: سیستان و بلوچستان با ۸.۳۹ بیشترین و خراسان شمالی با صفر درصد کمترین.
۹۶.۸۴ درصد زنان ۲۴-۱۵ ساله لرستان هم از زندگی فاقد درآمد خود راضی هستند و در مقابل، کمترین آمار رضایت در این زمینه متعلق به زنان استان خراسان شمالی با ۸۰.۶۹ است.
زنان ۲۴-۱۵ ساله قم هم ۱۰۰ درصد از شغل خود راضی بوده و ۶۵.۰۴ درصد زنان خراسان جنوبی از شغل فعلی خود ناراضی هستند.
با این حال درصد رضایت از درآمد در زنان ۲۴-۱۵ ساله بیشتر در میان زنان خراسان جنوبی با ۴۲.۱۴ درصد است و زنان اردبیلی با ۶۵.۸۵ درصد ناراضی‌ترین زنان از نظر میزان درآمد خود هستند.
در زمینه درصد رضایت از زندگی با خانواده در زنان ۲۴-۱۵ ساله، قزوین با ۹۵.۹۹ درصد صدرنشین و همدان با ۸۵.۲۴ درصد ناراضی‌ترین است. رضایت از محیط زندگی زنان ۲۴-۱۵ ساله در قزوین در بالاترین میزان در کشور یعنی۷۹.۳۶ درصد و در استان خراسان شمالی با ۶۵.۵۸ درصد در پائین‌ترین میزان است.
در زمینه درصد رضایت از زندگی با خانواده در زنان ۲۴-۱۵ ساله، قزوین با ۹۵.۹۹ درصد صدرنشین و همدان با ۸۵.۲۴ درصد ناراضی‌ترین است.
رضایت از محیط زندگی زنان ۲۴-۱۵ ساله در قزوین در بالاترین میزان در کشور یعنی۷۹.۳۶ درصد و در استان خراسان شمالی با ۶۵.۵۸ درصد در پائین‌ترین میزان است.
در زمینه وضعیت بهداشت روانی زنان در سراسر استان‌های ایران، ۸۶.۵۴ درصد زنان مازندرانی ۲۴-۱۵ساله از خود رضایت دارند و برعکس، ۸۷.۹۵ درصد زنان زنجانی از خود ناراضی هستند.
آمار منتشره از سوی اطلس زنان همچنان نشان می‌دهد بیشترین زنانی که در دوران بارداری هیچ مراقبتی دریافت نکرده‌اند، در استان سیستان و بلوچستان بوده‌اند و در نقطه مقابل، همه زنان همدانی در این دوران، به نوعی مراقبت‌های لازم را بدست آورده‌اند.
درصد شیوع بیماری‌های مفصلی به عنوان یکی از رایج‌ترین بیماری‌های زنان میان زنان ۵۴-۱۵ ساله با ۲۹.۴۴ درصد بیشتر در استان قم شایع است و زنان استان لرستان با ۴.۰۱ درصد، از این نظر در بهترین وضعیت قرار دارند.
این آمار‌ها از معدود اطلاعاتی است که در سال‌های اخیر درباره وضعیت به نسبت واقعی زنان در استان‌ها و شهر‌های ایران منتشر شده است.
براساس داده‌های این اطلاس، بخش قابل توجهی از زنان در نقاط مختلف ایران گرفتار بی‌سوادی، کم‌سوادی، ازدواج و زایمان‌های زودهنگام هستند و از زندگی، شغل، خانواده و موقعیت خود رضایت چندانی ندارند.
این آمار‌ها نشان می‌دهد زنان ایران با وجود تلاش‌های گسترده مدنی و اجتماعی و حضور در دانشگاه‌ها، مراکز علمی و مدیریتی برای رسیدن به جایگاهی که آنها را به رضایت نسبی برساند، فاصله نزدیکی ندارند.
