دولت حسن روحانی که از ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ آغاز شده، ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ پایان می‌گیرد. فراز و فرودهای اقتصاد ایران در مدت ۸ سال بر کمتر کسی پوشیده است، اما بازخوانی رویدادها و اتفاقات، روایتی بی‌بدیل را خواهد ساخت که عملکرد نامیده می‌شود و این نوشتار به عملکرد دولت حسن روحانی در بازار مسکن می‌پردازد.
بررسی بازه‌های زمانی در عملکرد دوره‌های متفاوت دولت‌ها در تاریخ پس از انقلاب نشان می‌دهد که عملکرد حسن روحانی در بازار مسکن بدترین دورهٔ تاریخی در ادوار متفاوت رؤسای جمهور، حداقل در مدت ۳۲ سال گذشته، بوده است.
شاخص‌ها چه می‌گویند؟
یک) در دولت اول حسن روحانی طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵، ۵.۷ درصد تورم سالیانه در این بازار تجربه شد و در دولت دوم روحانی از سال ۹۶ تا کنون اقتصاد ایران سالیانه تورم ۵۶ درصد را در بازار مسکن پشت سر گذرانده است.
در مدت ۸ سال دولت روحانی سالیانه تورم ۳۲ درصدی در بازار مسکن محاسبه و تجربه شده است.
دو) در دولت اول «تدبیر و امید» قیمت مسکن ۱.۲ برابر شد و در دولت دوم دوم حسن روحانی قیمت مسکن ۵.۴ برابر گردید، اما در نهایت در مدت ۸ سال قیمت مسکن ۸.۷ برابر شد.
سه) در حوزهٔ سیاستگذاری از چهار هدفِ بافت‌های فرسوده، بازار اجاره مسکن، ساخت‌وساز و تأمین مسکن کم‌درآمدها (از اهداف حوزهٔ برنامهٔ ششم توسعه) هیچ‌کدام محقق نشد یا حداکثر به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد به نتیجه رسید .
مسئلهٔ وام‌های معیوب و ناکارا از دیگر شاخص‌هایی بود که عملاً در این دولت رخ نمود و سیاست بی‌تدبیری در امور وام مسکن صحنه را بدان‌گونه چید که این وام‌ها نه به درد خریداران خورد و نه مسکن‌سازان را ترغیب به ساخت مسکن کرد.
در این سال‌ها نیز وام خانه‌اولی‌ها و مسکن ملی مهم‌ترین سیاست‌های بخش مسکن بودند که به‌شکل ناقص و ناتمام اجرا شدند.
جایگاه عباس آخوندی در شکست روحانی
انتخاب عباس آخوندی توسط روحانی به‌عنوان وزیر راه و شهرسازی در شرایطی اتفاق افتاد که آخوندی سابقهٔ یک دوره وزارت در وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی را در کارنامه داشت.
او در طول مدت پنج سال از فعالیت خود، در قالب اقداماتی نظیر جلوگیری از تصویب مالیات بر عایدی سرمایه به‌عنوان یک ابزار خارج‌کنندهٔ سوداگری از بازار و جلوگیری از راه‌اندازی سامانهٔ ملی املاک و اسکان به‌عنوان زیربنای تحقق مالیات بر خانه‌های خالی، زمینهٔ شکست روحانی را فراهم آورد. عباس آخوندی عملاً با خواباندن ادامهٔ پروژهٔ «مسکن مهر» زمینه‌ساز بحران امروز در مدت پنج سال وزارتش شد.
توقف ساخت‌وسازها به‌بهانهٔ مسکن مهر
حسن روحانی بارها و بارها پروژهٔ ساخت چهار میلیون واحد مسکونی مهر در کشور را عامل تورم معرفی کرد و گفت: «متأسفانه در آن دوران، پول بانک مرکزی وارد مسکن شد که عامل بزرگ تورم گردید و این کار به نوعی برداشت از جیب مردم است چرا که عامل اصلی تورم کسری بودجه می‌باشد.»
از سوی دیگر، در شرایطی که هر روز دست مافیای قدرتمند حکومتی مسکن برای کسب سودهای نجومی بازار مسکن بازتر می‌شد، به تأخیر انداختن تحویل واحدهای مسکن مهر به‌بهانهٔ کنترل تورم موجب بروز اختلالاتی در عرضه و ساخت مسکن شد که در نتیجه شاهد مهاجرت به حاشیهٔ شهرها و فروش یا اجارهٔ پشت‌بام و اجارهٔ متری اتاق و کانکس‌های چندطبقه جهت استفاده انبار در ایران شدیم.
محمد اسلامی و سیاست ناقص شدن بازار
محمد اسلامی در مدت وزارتش تأکید ویژه‌ای بر ساخت مسکن در تعداد بالا داشت، اما تسلط نگاهی که می‌گفت تولید مسکن بر تورم می‌افزاید و افزایش شدید و لجام‌گسیختهٔ شاخص‌های منفی اقتصاد کلان پروژه‌های وزیر را که برنامهٔ ساخت چهارصدهزار مسکن را داشت به شکست کشاند و او صرفاً توانست پروژهٔ شناسایی خانه‌های خالی را تا حدی عملیاتی کند.
در دورهٔ محمد اسلامی بازگشت ایدهٔ تولید مسکن انبوه به گفتمان برتر در حاکمیت تبدیل شد و مجلس نیز بر این امر صحه گذاشت.
خلاصه و نتیجه‌گیری
عملکرد کاملاً شکست‌خوردهٔ سیاست‌های حسن روحانی در مدت هشت سال ریاستش حاکمیت را به نقطه‌ای در سیاستگذاری رسانده است که بازگشت ایدهٔ تولید مسکنِ انبوه به تیتر یکِ سیاست‌های حاکمیتی برگشته است، اما باید دید که این سیاست که هدف خود را بر افزایش عرضه قرار داده، چه‌قدر توانایی عملیاتی شدن خود را در بخش سهم قیمت زمین در تولید خانه و یا وام‌ها برای افزایش تقاضا نشان خواهد داد؛ امری که با شرایط کنونی با بدبینی بسیار بدان نگریسته می‌شود.
نظرات نویسندگان در یادداشت‌ها لزوماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
