تکرار اخطارهای آشنای یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر «ادامه سرپیچی‌های جمهوری اسلامی از قبول همکاری و تن ندادن تهران به خواست‌های جامعه جهانی»، در آستانه تشکیل اجلاس فصلی شورای حکام آژانس در وین که طی آن پرونده کهنه اتمی ایران به عنوان یکی از دو محور اصلی کار گروه اجرایی بازخوانی می‌شود، تنها می‌تواند به تقویت سیاست‌های حامی اقدام نظامی علیه ایران منجر شود.
سه روز پیش از آمانو، هرمن ناکارتس، معاون دبیر کل و سر گروه بازرسان آژانس، که مذاکرات فنی اتمی با ایران را نیز بر عهده دارد با طرح این موضوع که «به دلیل پاکسازی‌های گسترده در پارچین، بازرسی از محل و نمونه‌برداری محیطی نیز ممکن است آثار اقدامات مشکوک ایران را نشان ندهد»، یک گام در برابر جمهوری اسلامی به عقب برداشت و اعتبار بازدید از پارچین را تقلیل داد.
طی دو سال گذشته بازرسی از پارچین که یک مرکز نظامی تولید مهمات در جنوب شرق تهران است، مورد درخواست اصلی آژانس بوده و ایران بجای تمکین، متوسل به بهانه‌های مختلف برای رد این درخواست شده است.
آژانس مدعی است، بر اساس اطلاعاتی که از سوی اعضاء به دست آورده، ایران در بخشی از مرکز نظامی یاد شده مبادرت به انجام آزمایش نوترونی جهت ساخت ماشه بمب اتمی کرده است.
گزارشی به ظاهر متفاوت
گزارش -به ظاهر- محرمانه ای که آمانو پیش از برگزاری اجلاس جاری شورای حکام در اختیار اعضاء قرار داده و متن کامل آن از سوی خبرگزاری‌های رسمی انتشار یافته، نسخه به روز شده‌ای از ادامه فعالیت‌های اتمی ایران طی سه ماه منتهی بر آغاز اجلاس جاری‌ست.
علاوه بر تغییر پاره‌ای ارقام مربوط به افزایش ذخیره اورانیوم غنی سازی شده با غلظت ۳.۵ درصد و ۲۰ در صد، خبر نصب در حدود ۷۰۰ سانترفیوژ تازه در نطنز از جمله نکات چشمگیر در گزارش یاد شده بود.
شاید تنها تفاوت محسوس در گزارش به ظاهر تازه و در عمل تکراری دبیرکل آژانس که اعضاء با تجربه‌تر شورای حکام به دلیل مرور نسخه‌های پیشین با فصل‌ها و محتوای آن کاملا آشنا شده‌اند، برجسته کردن روند کار در راکتور اتمی ۴۰ مگاواتی در دست ساختمان در اراک است.
طی اقدامی غیرعادی و بحث‌انگیز، و با وجود آگاهی کامل از حساسیت خاص کشورهای منطقه، به خصوص اسرائیل، نسبت به تکمیل این راکتور، فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، همزمان با تهیه گزارش تازه آمانو، اعلام داشت که واحد یاد شده طی سه ماه اول سال مسیحی آینده آغاز به کار خواهد کرد و در سه ماه پایانی سال عملیاتی خواهد شد.
در صورت آغاز به‌کار و عملیاتی شدن راکتور اراک، پسمانده سوختی آن ( پلوتونیوم ۲۳۸) بعد از فرایند، قادر به تامین ماده انفجاری لازم برای ساخت سالانه ۸ تا ۱۲ بمب اتمی است.
اسرائیل در گذشته دو راکتور اتمی در دست ساختمان در عراق ( اوسیراک- سال ۱۹۸۱) و سوریه ( الکبار- سال ۲۰۰۷) را هدف حمله هوایی قرار داد و به‌طور کامل از میان برد. در هیچیک از دو مورد یاد شده حمله متقابل و تلافی‌جویانه‌ای علیه اسرائیل صورت نگرفت.
اقدام نظامی احتمالی اسرائیل
دلیل روشنی در دست نیست که اسرائیل، علیرغم اظهارات و اقدامات خصمانه جمهوری اسلامی علیه آن کشور، در قبال تکمیل و راه‌اندازی راکتور اتمی اراک بی‌تفاوت مانده و از خطر تولد یک قدرت نظامی اتمی مسلمان در خاورمیانه با سکوت استقبال کند.
دلیل روشنی در اثبات ظرفیت تلافی‌جویی سنگین و خطر آفرین جمهوری اسلامی علیه اسرائیل نیز، به‌جز دعاوی مسئولان نظامی و سیاسی تهران، در دست نیست. حال آنکه اسرائیل از سال ۱۹۸۱ تاکنون، ظرفیت‌های تهاجم هوایی خود را برای اجرای عملیات برون‌مرزی به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش داده و تاکنون دو تمرین گسترده و موفق حمله به نقاط دور دست را در آسمان یونان، و همچنین حمله هوایی دسامبر سال ۲۰۱۱ علیه سودان به‌موقع اجرا گذاشته است.
اسرائیل به این منظور هواپیماهای بمب افکن اف-۱۵-آی و بمب‌های خاص حمله علیه تاسیسات زیر زمینی را از آمریکا دریافت و خود را به ابزار و فن‌آوری حمله دقیق هوایی علیه هدف‌های راه دور مجهز ساخته است.
بدون تردید در صورت اعلام قطعی شکست مذاکرات سیاسی اتمی با تهران و رسیدن زمان حمله نظامی برای مقابله با برنامه‌های توسعه اتمی ایران، راکتور در دست ساختمان اراک، در کنار تاسیسات غنی سازی در نطنز، تاسیسات غنی سازی در فوردو، و تاسیسات فرایند اورانیوم در اصفهان، یکی از چهار هدف اصلی خواهند بود.
با توجه به بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های ایران برای خرید و دریافت سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ از روسیه، و ناتوانی محسوس نیروی هوایی فرسوده باقی مانده از دوران پیش از انقلاب، آسیب پذیری کامل تاسیسات یاد شده، و احتمالا هدف‌های دیگری که وجود و ماهیت فعالیت آنها تا کنون آشکار و یا اعلام نشده، قابل پیشبینی است.
زمینه‌سازی آژانس
اظهارات دبیر کل آژانس دایر بر ادامه سرپیچی جمهوری اسلامی از قبول خواست‌های جامعه جهانی، تائید به نتیجه نرسیدن «سیاست مماشات و گفت‌وگو» است که دولت آمریکا از سال ۲۰۰۹ تا کنون در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفته و جامعه اروپا نیز از آن پشتیبانی به‌عمل آورده است.
تمهیدات هیئت حاکمه جمهوری اسلامی برای یکدست ساختن شاخه‌های قدرت و محروم ساختن نامزدهای معتدل برای حضور در جمع نامزدهای رییس جمهوری، از سوی پاره‌ای از ناظران به عنوان نشانه عدم تغییر «سیاست مقاومت در برابر فشارهای خارجی» و در نتیجه ادامه بن‌بست اتمی ایران تفسیر شده است.
در واکنش غیر مستقیم به تحولات سیاست داخلی تهران و ادامه مذاکرات بی‌نتیجه اتمی با تهران، دنیس راس، مشاور پیشین دولت اوباما در امور خاورمیانه همراه با دیوید ماکوفسکی، کارشناس موسسه تحقیقات خاور نزدیک در واشینگتن، طی نوشته مشترکی که در پایان هفته پیش روزنامه واشینگتن پست انتشار داد، راه حل براه آوردن ایران را «نشان دادن عزم آمریکا به اقدام (نظامی) در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات» معرفی کردند.
اسرائیل پایان تابستان سال جاری را زمان تصمیم‌گیری نهایی در مورد ایران اعلام کرده است. شورای حکام آژانس تا پیش از انقضای مهلت تعیین شده از سوی اسرائیل تنها برای برگزاری یک اجلاس فصلی دیگر و مرور یک گزارش دیگر دبیرکل آژانس از «پیشرفت‌های اتمی ایران» فرصت خواهد داشت. حتی در صورت پرهیز از اقدام غافلگیرانه خارجی، برای خروج مسالمت آمیز از بن بست اتمی ایران، زمان زیادی باقی نمانده است.
----------------------------------------------------------------
دیدگاه‌های مطرح شده در این یادداشت نظر شخصی نویسنده آن است و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
سه روز پیش از آمانو، هرمن ناکارتس، معاون دبیر کل و سر گروه بازرسان آژانس، که مذاکرات فنی اتمی با ایران را نیز بر عهده دارد با طرح این موضوع که «به دلیل پاکسازی‌های گسترده در پارچین، بازرسی از محل و نمونه‌برداری محیطی نیز ممکن است آثار اقدامات مشکوک ایران را نشان ندهد»، یک گام در برابر جمهوری اسلامی به عقب برداشت و اعتبار بازدید از پارچین را تقلیل داد.
طی دو سال گذشته بازرسی از پارچین که یک مرکز نظامی تولید مهمات در جنوب شرق تهران است، مورد درخواست اصلی آژانس بوده و ایران بجای تمکین، متوسل به بهانه‌های مختلف برای رد این درخواست شده است.
آژانس مدعی است، بر اساس اطلاعاتی که از سوی اعضاء به دست آورده، ایران در بخشی از مرکز نظامی یاد شده مبادرت به انجام آزمایش نوترونی جهت ساخت ماشه بمب اتمی کرده است.
گزارشی به ظاهر متفاوت
گزارش -به ظاهر- محرمانه ای که آمانو پیش از برگزاری اجلاس جاری شورای حکام در اختیار اعضاء قرار داده و متن کامل آن از سوی خبرگزاری‌های رسمی انتشار یافته، نسخه به روز شده‌ای از ادامه فعالیت‌های اتمی ایران طی سه ماه منتهی بر آغاز اجلاس جاری‌ست.
علاوه بر تغییر پاره‌ای ارقام مربوط به افزایش ذخیره اورانیوم غنی سازی شده با غلظت ۳.۵ درصد و ۲۰ در صد، خبر نصب در حدود ۷۰۰ سانترفیوژ تازه در نطنز از جمله نکات چشمگیر در گزارش یاد شده بود.
شاید تنها تفاوت محسوس در گزارش به ظاهر تازه و در عمل تکراری دبیرکل آژانس که اعضاء با تجربه‌تر شورای حکام به دلیل مرور نسخه‌های پیشین با فصل‌ها و محتوای آن کاملا آشنا شده‌اند، برجسته کردن روند کار در راکتور اتمی ۴۰ مگاواتی در دست ساختمان در اراک است.
طی اقدامی غیرعادی و بحث‌انگیز، و با وجود آگاهی کامل از حساسیت خاص کشورهای منطقه، به خصوص اسرائیل، نسبت به تکمیل این راکتور، فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، همزمان با تهیه گزارش تازه آمانو، اعلام داشت که واحد یاد شده طی سه ماه اول سال مسیحی آینده آغاز به کار خواهد کرد و در سه ماه پایانی سال عملیاتی خواهد شد.
در صورت آغاز به‌کار و عملیاتی شدن راکتور اراک، پسمانده سوختی آن ( پلوتونیوم ۲۳۸) بعد از فرایند، قادر به تامین ماده انفجاری لازم برای ساخت سالانه ۸ تا ۱۲ بمب اتمی است.
اسرائیل در گذشته دو راکتور اتمی در دست ساختمان در عراق ( اوسیراک- سال ۱۹۸۱) و سوریه ( الکبار- سال ۲۰۰۷) را هدف حمله هوایی قرار داد و به‌طور کامل از میان برد. در هیچیک از دو مورد یاد شده حمله متقابل و تلافی‌جویانه‌ای علیه اسرائیل صورت نگرفت.
اقدام نظامی احتمالی اسرائیل
دلیل روشنی در دست نیست که اسرائیل، علیرغم اظهارات و اقدامات خصمانه جمهوری اسلامی علیه آن کشور، در قبال تکمیل و راه‌اندازی راکتور اتمی اراک بی‌تفاوت مانده و از خطر تولد یک قدرت نظامی اتمی مسلمان در خاورمیانه با سکوت استقبال کند.
دلیل روشنی در اثبات ظرفیت تلافی‌جویی سنگین و خطر آفرین جمهوری اسلامی علیه اسرائیل نیز، به‌جز دعاوی مسئولان نظامی و سیاسی تهران، در دست نیست. حال آنکه اسرائیل از سال ۱۹۸۱ تاکنون، ظرفیت‌های تهاجم هوایی خود را برای اجرای عملیات برون‌مرزی به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش داده و تاکنون دو تمرین گسترده و موفق حمله به نقاط دور دست را در آسمان یونان، و همچنین حمله هوایی دسامبر سال ۲۰۱۱ علیه سودان به‌موقع اجرا گذاشته است.
اسرائیل به این منظور هواپیماهای بمب افکن اف-۱۵-آی و بمب‌های خاص حمله علیه تاسیسات زیر زمینی را از آمریکا دریافت و خود را به ابزار و فن‌آوری حمله دقیق هوایی علیه هدف‌های راه دور مجهز ساخته است.
بدون تردید در صورت اعلام قطعی شکست مذاکرات سیاسی اتمی با تهران و رسیدن زمان حمله نظامی برای مقابله با برنامه‌های توسعه اتمی ایران، راکتور در دست ساختمان اراک، در کنار تاسیسات غنی سازی در نطنز، تاسیسات غنی سازی در فوردو، و تاسیسات فرایند اورانیوم در اصفهان، یکی از چهار هدف اصلی خواهند بود.
با توجه به بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های ایران برای خرید و دریافت سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ از روسیه، و ناتوانی محسوس نیروی هوایی فرسوده باقی مانده از دوران پیش از انقلاب، آسیب پذیری کامل تاسیسات یاد شده، و احتمالا هدف‌های دیگری که وجود و ماهیت فعالیت آنها تا کنون آشکار و یا اعلام نشده، قابل پیشبینی است.
زمینه‌سازی آژانس
اظهارات دبیر کل آژانس دایر بر ادامه سرپیچی جمهوری اسلامی از قبول خواست‌های جامعه جهانی، تائید به نتیجه نرسیدن «سیاست مماشات و گفت‌وگو» است که دولت آمریکا از سال ۲۰۰۹ تا کنون در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفته و جامعه اروپا نیز از آن پشتیبانی به‌عمل آورده است.
تمهیدات هیئت حاکمه جمهوری اسلامی برای یکدست ساختن شاخه‌های قدرت و محروم ساختن نامزدهای معتدل برای حضور در جمع نامزدهای رییس جمهوری، از سوی پاره‌ای از ناظران به عنوان نشانه عدم تغییر «سیاست مقاومت در برابر فشارهای خارجی» و در نتیجه ادامه بن‌بست اتمی ایران تفسیر شده است.
در واکنش غیر مستقیم به تحولات سیاست داخلی تهران و ادامه مذاکرات بی‌نتیجه اتمی با تهران، دنیس راس، مشاور پیشین دولت اوباما در امور خاورمیانه همراه با دیوید ماکوفسکی، کارشناس موسسه تحقیقات خاور نزدیک در واشینگتن، طی نوشته مشترکی که در پایان هفته پیش روزنامه واشینگتن پست انتشار داد، راه حل براه آوردن ایران را «نشان دادن عزم آمریکا به اقدام (نظامی) در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات» معرفی کردند.
اسرائیل پایان تابستان سال جاری را زمان تصمیم‌گیری نهایی در مورد ایران اعلام کرده است. شورای حکام آژانس تا پیش از انقضای مهلت تعیین شده از سوی اسرائیل تنها برای برگزاری یک اجلاس فصلی دیگر و مرور یک گزارش دیگر دبیرکل آژانس از «پیشرفت‌های اتمی ایران» فرصت خواهد داشت. حتی در صورت پرهیز از اقدام غافلگیرانه خارجی، برای خروج مسالمت آمیز از بن بست اتمی ایران، زمان زیادی باقی نمانده است.
----------------------------------------------------------------
دیدگاه‌های مطرح شده در این یادداشت نظر شخصی نویسنده آن است و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
