كامران فاني (تهران)
كامران فاني (راديوآزادي): نخستين برنامه سال 1381 برنامه "با كتاب در ايران" را با معرفي كتاب "زنان موسيقي ايران: از اسطوره تا امروز" كتابي نوشته توكا ملكي كه به همت انتشارات كتاب خورشيد در 464 صفحه به تازگي انتشار يافته است. نقش زنان در زمينه هاي فرهنگي و هنري همواره در ايران ناديده گرفته شده و موسيقي نيز از اين قاعده مستثني نيست. آيا حضور زنان در هنرموسيقي ايراني تنها به قرن اخير محدود مي شود يا سابقه ديرينه دارد؟ كتاب زنان موسيقي ايران از اسطوره تا امروز مي كوشد به اين پرسش پاسخ گويد و حضور آشكار و نهان زنان ايراني را در تمام عرصه هاي موسيقي از آهنگسازي و نوازندگي تا ترانه سرايي و آواز از دوردست تاريخ تا زمان حال باز نمايند. خانم توكا ملكي، نويسنده جوان و كوشاي اين اثر مستند و تحقيقي در 1352 متولد شده و فارغ التحصيل رشته موسيقي و هنر است و به عنوان خبرنگار نيز با روزنامه هاي مختلف همكاري دارد و تاكنون مقالاتي هم در زمينه هاي گوناگون هنري نوشته است. كتاب زنان موسيقي ايران كه در هفت فصل فراهم آمده با اسطوره آغاز مي شود و نخست چهره زن موسيقيدان ايراني را در افسانه هاي كهن ترسيم مي كند و سوسن رامشگر كه در دربار افراسياب نغمه سرايي مي كرد و از خنياگري كه غمخوار بيژن بود سخن مي گويد. موسيقي در ايران قبل از اسلام جايگاهي والا داشت و در دربار ساسانيان در كنار باربد و نكيسا زنان موسيقيداني چون آزاده و ماه آفريد و دلارام چنگي هنرنمايي مي كردند. همين موسيقي بود كه در صدر اسلام به دربار خلفا راه يافت و نخست مدينه و سپس بغداد مركز هنر موسيقيايي اسلامي ايراني گرديد. در ميان موسيقدانان زن اين دوره نخست بايد از عزت المينا نام برد كه آواز ريتميك را ابداع كرد و از جميله و خمار كه شاگردان هنرمند ابراهيم بودند. متاسفانه از زنان موسيقيدان از قرن چهارم هجري تا دوران زنديه اطلاع زيادي در دست نيست. در دوران كريمخان زند خواننده و نوازنده اي چيره دست ظهور كرد كه ملا فاطمه نام داشت و از آن پس كم كم در دوره قاجار به نام زنان بسياري برمي خوريم كه در عرصه موسيقي تاثير گذار بودند، كه از آن جمله اند مرضيه، خواننده خوش آوازي كه دل شيدا موسيقيدان برجسته را ربود تا تصينف زيباي به قلب شيدا بده تسلا را بسازد. اما حضور جدي زنان در عرصه موسيقي از دوره پهلوي آغاز مي شود و مولف به تفصيل در چهار بخش خوانندگي، آهنگسازي، نوازندگي و ترانه سرايي به ذكر آن مي پردازد. از قمر الملوك وزيري مي گويد و از روح انگيز و ملوك ضرابي كه در سن 99 سالگي در 1378 در تهران درگذشت. از روحبخش و دلكش ياد مي كند و از گوگوش، فائقه آتشين. در زمينه موسيقي كلاسيك هم زنان هنرمندي چون فرح عافيت پور، اولين باغچه بان، ايران دفتري و پري آرين پور فعاليت داشتند. نخستين خواننده اپرا هم پري آقبايف بود كه در سال 1300 در نمايشنامه پريچهر و پريزاد آواز خواند. فصل ششم كتاب به موسيقي در دوره جمهوري اسلامي از 1358 تا كنون مي پردازد و در قسمت آخر موسيقي محلي و فولكوريك را شرح مي دهد. كتاب زنان موسيقي ايران از اسطوره تا امروز بي ترديد بهترين و مفصل ترين كتابي است كه تاكنون در باره نقش زنان هنرمند ايران در عرصه موسيقي نوشته شده و لطافت روح ايراني را در اين هنر اصيل جلوه گر ساخته است. ... ناصر خسرو، لعل بدخشان، تصويري از شاعر، جهانگرد و فيلسوف ايراني، نوشته آليس هانسبرگر، ترجمه فريدون بذره اي، نشر فرزانه روز، 368 صفحه. بود فرزند رسولان مرد دين، با خوارج بود او را جنگ و كين / چون نبود او مرد ميدان سگان، زان چو لعل اندر بدخشان شد نهان / گوشه ينگان گرفت و كنج كوه، تا نبيند روي شوم آن گروه. ناصر خسرو يكي از شگفت انگيز ترين چهره هاي فكري و فرهنگي ايران زمين است. شاعر و سفرنامه نويس و فيلسوف و دين پژوهي بودكه بر عرصه قرن ها، از قرن پنجم كه درشرق ايران و آسياي مركزي پا به دنيا گذاشت و شكوفا شد تا اين روزگار كه فارسي زبانان اشعار او را در گفتگوهاي روزانه به شاهد مي آورند و عباراتي از آنها را به عنوان ضرب المثل مانند ازماست كه برماست برزبان مي رانند، گام برداشته است. گرايش صادقانه او به كيش اسماعيلي او را هم در مقابل با جوامع اهل سنت و هم جوامع شيعه 12 امامي قرار داد. كتاب هاي ديني و فلسفي و شعرهاي انتقادي اش كنار گذاشته شد. او به جاي آنكه غزليات عاشقانه يا چكاوه هاي عارفانه بسرايد، كه جذابيت عام دارند، شعر اخلاقي واندرز گرايانه مي سرود و اين همه مايه فراموش شدگي و ناشناس ماندن او شد. اما در قرن بيستم لحن انتقادي و روح آزادگي آثار و استواري اعتقادتش بار ديگر اين چهره آزاده را از گمنامي به در آورد. آثارش به چاپ رسيد و در باره اش كتابها نوشته شد كه تازه ترين آنها كتاب ناصر خسرو، لعل بدخشان است. نوشته خانم آليس هانسبرگر ايران شناس برجسته كه اينك با ترجمه شيواي فريدون بدره اي از زبان انگليسي به فارسي در آمده است. نويسنده پژوهشگر اين اثر كه قبلا كتاب عقيده ناصر خسرو در باره نفس را نوشته بود اينك زندگي و آثار و عقايد او را در پرتو سفرنامه اش و با غور در اشعار و آثار فلسفي اش باز مي نماياند. ناصر خسرو كه از ماموران برجسته دربار سلجوقيان بود در سن چهل و سه سالگي در اثر تحولي روحي پشت پا به منصب درباري مي زند، خانه و خانواده اش را ترك مي گويد و سفري هفت ساله را آغاز مي كند، سفري كه شرح آن در سفرنامه جذاب و دلكش او كه بي شك بهترين سفرنامه اي است كه تاكنون يك ايراني نوشته است به تفصيل آمده است. مولف در هر بخش از اين اثر به سفر نامه كه سرشار از توصيفات غني است اشاره مي كند و در كنار آن به شرح جهان بيني و فلسفي و اجتماعي ناصر مي پردازد. از ظاهر آغاز مي كند و به باطن مي رسد و از شكوه قاهره و شور مكه و تقدس بيت المقدس مي گويد و از جلوه توحيد و عقل و نفس و طبيعت بدانسان كه در آثار ناصر خسرو متجلي است و سرانجام به تبعيد و گوشه نشيني او در دوردست كوه هاي هندوكش مي رسد جايي كه شاعر مي سرايد: من آنم كه در پاي خوكان نريزم، من اين قيمتي در لفظ دري را / همي تا كند پيشه عادت ، همي كن جهان مرجفا را تو مرصابري را / درخت تو گربار دانش بگيرد، به زير آوري چرخ نيلوفري را. ... ديدار با اژدها، نوشته ميرجلال الدين كزازي، نشر قطره، 96 صفحه. در تابستان 1380 به مناسبت سي امين سال برقراري روابط ايران و چين گروهي از نويسندگان و هنرمندان ايراني به اين كشور دعوت شدند تا برنامه هاي فرهنگي و هنري را در آنجا به اجرا درآورند. درميان آنان دكتر ميرجلال الدين كزازي، استاد ادبيات فارسي در دانشگاه نيز قرار داشت كه حاصل اين سفر را اينك در كتابي تحت عنوان ديدار با اژدها منتشر كرده است. دكتر كزازي، نويسنده و پژوهشگري است كه تاكنون چند كتاب از او در باره خاقاني و نظامي و حافظ و نيز ترجمه حماسه اي از ويرژيل و ايلياد اوديسه اثر هومر چاپ شده است و سال قبل نيز كتاب روزهاي كاتالونيا كه شرح دو سال اقامت او بود در اسپانيا و تدريس زبان فارسي در دانشگاه مادريد انتشار يافت. ويژگي آثار او در نثرش نهفته است كه يكسره به فارسي سره است و لغات عربي و بيگانه در آنها كمتر به كار رفته. او نه تنها در نوشتن بلكه در سخن و تدريس كردن هم فارسي سره به كار مي برد. كتاب ديدار با اژدها آخرين اثر او نيز با همين نثر نوشته شده نوعي نثر منثور كه به گفته خود او فريادهاي بي سرود است. در اين روزنگارها او از ديده ها وشنيده ها و انديشه و آزموده هايش ياد مي كند و نيز ديد و د اوري خويش را از آنچه ديده و آزموده باز مي نمايد. چين سرزمين شگفتي هاست، به ويژه براي ما ايرانيان. سرزميني كه از آن نكته هاي مي توانيم آموخت و آموزه ها مي توانيم ستاند. بخش گران سنگ فرهنگ ايران هنوز در اين سرزمين نهفته مانده است و ايران براي چين در درازناي تاريخ همواره سرزمين مينو و معنا بوده است. چين كهن در فهم گذشته هاي فرهنگي و تاريخي ما نقش بسيار دارد و چين نو كه بسياري از روندها و گرايش ها و هنجارهاي جامعه شناختي آن با ايران امروز سنجيدني است، در جستن چاره ها و راهكار هاي بايسته كه جامعه ما اكنون با ايران دست به گريبان است ياري بسيار مي تواند برساند. به ويژه در عرصه هماوردي و رويارويي سنت با نوگرايي، جهاني شدن با بومي ماندن و سرانجام به گفته نويسنده پرسمان بانوگرايي يا فمينيسم. نويسنده در كتاب ديدار با اژدها همه جا با يادمان هاي ايران در چين است. راه ابريشم. پيوندهاي اسطوره اي از جمله اسطوره اژدها، نقاشي و نگارگري، نمايش پردازي و تاريخ نگاري و سرانجام مهم تر از همه زبان فارسي كه حتي در اجراي مراسم و شعاير ديني مسلمانان چيني به چشم مي خورد، از جمله به كتابي اشاره مي كند كه به زبان فارسي آداب نماز و روزه را بيان مي كند و نيت كردن آن به فارسي است. نيت مي كنم كه بگذارم چهارركعت نماز پيشين. نيت كرده ام كه امروز روزه دارم از براي خشنودي خداي تعالي. كتاب ديدار با اژدها، روزنگار هاي سفر چين، با نثري شيوا و با لحني دلنشين از حال و هواي اين كشور شگفتي ها در گذشته و امروز و از نفوذ و گستره فرهنگ ايراني و زبان فارسي در آنجا سخن مي گويد. ... آخرين كتابي كه در اين برنامه به معرفي آن مي پردازم تاملات ايراني، مباحثاتي با روشنفكران معاصر در زمينه فكر و فرهنگ ايراني، تاليف و تدوين حسين كاجي، انتشارات روزنه، 527 صفحه. ايران معاصر با پرسش ها ابهامات موانع و معضلات فراواني روبرو بوده است كه تنها با انديشيدن جدي به حل آنها قادر به حلشان هستيم. به تعبيري مشكل يا معضل آگاهي اولين و مهم ترين گام ايرانيان براي غلبه بر مسائل شان است. در ميان اين مشكلات مواجهه با فرهنگ غرب شايد از همه مهم تراست. اينك نزديك به دو قرن است كه فرهنگ ايراني با فرهنگ و تمدني روبرو شده است كه بسيار متفاوت با مباني تفكر خودش است. همين نكته فرهنگ ايراني را با چالش ها و پرسش هاي مهمي درگير كرده است. كتاب تاملات ايراني مجموعه 19 گفتگوي حسين كاجي محقق و پژوهشگر جوان با نويسندگان و انديشمندان ايراني است. حتي آنجا هم كه به مسائل گذشته ايران مي پردازد همه در پرتو همين مواجهه با تمدن غرب شكل گرفته است. نويسنده در پيشگفتار كتاب، نخست در باره معني و مفهوم گفتگو و مباني نظري آن سخن مي گويد. هرگفتگويي محصول ارتباط زباني با ديگري است و متاثر از تاثيري است كه از ديگري داريم. كي ير كه گورد، انديشمند و فيلسوف فنلاندي و پدر اگزيستانسياليسم جديد، اصولا ديگري را به مثابه ماده و ديواري مي پندارد كه در برابر فرديت انسان سدي عظيم ايجاد مي كند. به نظر او هر فرد با فرا رفتن از ديگري است كه به آزادي دست مي يابد. برعكس، به نظر مارتين اوبر، متكلم و فيلسوف معاصر هويت انساني و تماميت وجودي او تنها در پرتو گفتگو با ديگري به اوج خود مي رسد. گفتگو تنها وسيله اي براي فهم ديگري يا ديگران نيست بلكه آفريننده هويت خود انسان است. كتاب تاملات ايراني همانطور كه گفتم مجموعه اي است از گفتگوهاي مفصل با نخبگان ايراني در عرصه هاي گوناگون فكري و فرهنگي است، از فيلسوف و مورخ و جامعه شناس تا روانشناس و زبان شناس و اديب و منتقد. به بعضي از اين گفتگوها اجمالا اشاره مي كنم. دكتر عبدالكريم سروش در باره روشنفكرايراني سخن مي گويد و طرحي از يك زندگي فكري را پيش مي نهد. مراد ثقفي از معضل مفهوم روشنفكري در ايران ياد مي كند. دكتر محمود عباديان سير تجربه غرب در ايران را باز مي نماياند. دكتر آذرتاش آذرنوش از زبان فارسي و چهارقرن سكوت و دكتر مرتضي كافي از مليت فرهنگ در شعر فارسي سخن مي گويد. دكتر رامين جهانبگلو، ايران و مدرنيته را مطرح مي سازد و دكتر صادق زيبا كلام از احزاب در ايران مي گويد، چالش ها و كاوش هاي تاريخ معاصر ايران در گفتگويي با محمد تركمان مطرح مي شود. دكتر محمد جواد لاريجاني از عقلانيت ايراني و عقلانيت غرب و تفاوت ميان آنها سخن مي گويد. مجموعه تمام اين گفتگوها به كتاب تاملات ايراني تنوع و جذابيت خاص بخشيده و هر خواننده اي با مطالعه اين كتاب بر گفته آن فيلسوف نامدار صحه خواهد گذاشت كه گفتگو خانه و منزلگاه هويت است. ...
كامران فاني، كتابشناس برجسته، كتابهاي زير را در برنامه امروز معرفي و بررسي مي كند. "زنان موسيقي ايران: از اسطوره تا امروز" نوشته توكا ملكي، انتشارات كتاب خورشيد در 464 صفحه؛ "ناصر خسرو، لعل بدخشان" Nasir Khusraw the Ruby of Badakshan، تصويري از شاعر، جهانگرد و فيلسوف ايراني، نوشته آليس هانسبرگر Alice C. Hunsberger، ترجمه فريدون بدره اي، نشر فرزانه روز، 368 صفحه؛ ديدار با اژدها، نوشته ميرجلال الدين كزازي، نشر قطره، 96 صفحه.
كامران فاني (راديوآزادي): نخستين برنامه سال 1381 برنامه "با كتاب در ايران" را با معرفي كتاب "زنان موسيقي ايران: از اسطوره تا امروز" كتابي نوشته توكا ملكي كه به همت انتشارات كتاب خورشيد در 464 صفحه به تازگي انتشار يافته است. نقش زنان در زمينه هاي فرهنگي و هنري همواره در ايران ناديده گرفته شده و موسيقي نيز از اين قاعده مستثني نيست. آيا حضور زنان در هنرموسيقي ايراني تنها به قرن اخير محدود مي شود يا سابقه ديرينه دارد؟ كتاب زنان موسيقي ايران از اسطوره تا امروز مي كوشد به اين پرسش پاسخ گويد و حضور آشكار و نهان زنان ايراني را در تمام عرصه هاي موسيقي از آهنگسازي و نوازندگي تا ترانه سرايي و آواز از دوردست تاريخ تا زمان حال باز نمايند. خانم توكا ملكي، نويسنده جوان و كوشاي اين اثر مستند و تحقيقي در 1352 متولد شده و فارغ التحصيل رشته موسيقي و هنر است و به عنوان خبرنگار نيز با روزنامه هاي مختلف همكاري دارد و تاكنون مقالاتي هم در زمينه هاي گوناگون هنري نوشته است. كتاب زنان موسيقي ايران كه در هفت فصل فراهم آمده با اسطوره آغاز مي شود و نخست چهره زن موسيقيدان ايراني را در افسانه هاي كهن ترسيم مي كند و سوسن رامشگر كه در دربار افراسياب نغمه سرايي مي كرد و از خنياگري كه غمخوار بيژن بود سخن مي گويد. موسيقي در ايران قبل از اسلام جايگاهي والا داشت و در دربار ساسانيان در كنار باربد و نكيسا زنان موسيقيداني چون آزاده و ماه آفريد و دلارام چنگي هنرنمايي مي كردند. همين موسيقي بود كه در صدر اسلام به دربار خلفا راه يافت و نخست مدينه و سپس بغداد مركز هنر موسيقيايي اسلامي ايراني گرديد. در ميان موسيقدانان زن اين دوره نخست بايد از عزت المينا نام برد كه آواز ريتميك را ابداع كرد و از جميله و خمار كه شاگردان هنرمند ابراهيم بودند. متاسفانه از زنان موسيقيدان از قرن چهارم هجري تا دوران زنديه اطلاع زيادي در دست نيست. در دوران كريمخان زند خواننده و نوازنده اي چيره دست ظهور كرد كه ملا فاطمه نام داشت و از آن پس كم كم در دوره قاجار به نام زنان بسياري برمي خوريم كه در عرصه موسيقي تاثير گذار بودند، كه از آن جمله اند مرضيه، خواننده خوش آوازي كه دل شيدا موسيقيدان برجسته را ربود تا تصينف زيباي به قلب شيدا بده تسلا را بسازد. اما حضور جدي زنان در عرصه موسيقي از دوره پهلوي آغاز مي شود و مولف به تفصيل در چهار بخش خوانندگي، آهنگسازي، نوازندگي و ترانه سرايي به ذكر آن مي پردازد. از قمر الملوك وزيري مي گويد و از روح انگيز و ملوك ضرابي كه در سن 99 سالگي در 1378 در تهران درگذشت. از روحبخش و دلكش ياد مي كند و از گوگوش، فائقه آتشين. در زمينه موسيقي كلاسيك هم زنان هنرمندي چون فرح عافيت پور، اولين باغچه بان، ايران دفتري و پري آرين پور فعاليت داشتند. نخستين خواننده اپرا هم پري آقبايف بود كه در سال 1300 در نمايشنامه پريچهر و پريزاد آواز خواند. فصل ششم كتاب به موسيقي در دوره جمهوري اسلامي از 1358 تا كنون مي پردازد و در قسمت آخر موسيقي محلي و فولكوريك را شرح مي دهد. كتاب زنان موسيقي ايران از اسطوره تا امروز بي ترديد بهترين و مفصل ترين كتابي است كه تاكنون در باره نقش زنان هنرمند ايران در عرصه موسيقي نوشته شده و لطافت روح ايراني را در اين هنر اصيل جلوه گر ساخته است. ... ناصر خسرو، لعل بدخشان، تصويري از شاعر، جهانگرد و فيلسوف ايراني، نوشته آليس هانسبرگر، ترجمه فريدون بذره اي، نشر فرزانه روز، 368 صفحه. بود فرزند رسولان مرد دين، با خوارج بود او را جنگ و كين / چون نبود او مرد ميدان سگان، زان چو لعل اندر بدخشان شد نهان / گوشه ينگان گرفت و كنج كوه، تا نبيند روي شوم آن گروه. ناصر خسرو يكي از شگفت انگيز ترين چهره هاي فكري و فرهنگي ايران زمين است. شاعر و سفرنامه نويس و فيلسوف و دين پژوهي بودكه بر عرصه قرن ها، از قرن پنجم كه درشرق ايران و آسياي مركزي پا به دنيا گذاشت و شكوفا شد تا اين روزگار كه فارسي زبانان اشعار او را در گفتگوهاي روزانه به شاهد مي آورند و عباراتي از آنها را به عنوان ضرب المثل مانند ازماست كه برماست برزبان مي رانند، گام برداشته است. گرايش صادقانه او به كيش اسماعيلي او را هم در مقابل با جوامع اهل سنت و هم جوامع شيعه 12 امامي قرار داد. كتاب هاي ديني و فلسفي و شعرهاي انتقادي اش كنار گذاشته شد. او به جاي آنكه غزليات عاشقانه يا چكاوه هاي عارفانه بسرايد، كه جذابيت عام دارند، شعر اخلاقي واندرز گرايانه مي سرود و اين همه مايه فراموش شدگي و ناشناس ماندن او شد. اما در قرن بيستم لحن انتقادي و روح آزادگي آثار و استواري اعتقادتش بار ديگر اين چهره آزاده را از گمنامي به در آورد. آثارش به چاپ رسيد و در باره اش كتابها نوشته شد كه تازه ترين آنها كتاب ناصر خسرو، لعل بدخشان است. نوشته خانم آليس هانسبرگر ايران شناس برجسته كه اينك با ترجمه شيواي فريدون بدره اي از زبان انگليسي به فارسي در آمده است. نويسنده پژوهشگر اين اثر كه قبلا كتاب عقيده ناصر خسرو در باره نفس را نوشته بود اينك زندگي و آثار و عقايد او را در پرتو سفرنامه اش و با غور در اشعار و آثار فلسفي اش باز مي نماياند. ناصر خسرو كه از ماموران برجسته دربار سلجوقيان بود در سن چهل و سه سالگي در اثر تحولي روحي پشت پا به منصب درباري مي زند، خانه و خانواده اش را ترك مي گويد و سفري هفت ساله را آغاز مي كند، سفري كه شرح آن در سفرنامه جذاب و دلكش او كه بي شك بهترين سفرنامه اي است كه تاكنون يك ايراني نوشته است به تفصيل آمده است. مولف در هر بخش از اين اثر به سفر نامه كه سرشار از توصيفات غني است اشاره مي كند و در كنار آن به شرح جهان بيني و فلسفي و اجتماعي ناصر مي پردازد. از ظاهر آغاز مي كند و به باطن مي رسد و از شكوه قاهره و شور مكه و تقدس بيت المقدس مي گويد و از جلوه توحيد و عقل و نفس و طبيعت بدانسان كه در آثار ناصر خسرو متجلي است و سرانجام به تبعيد و گوشه نشيني او در دوردست كوه هاي هندوكش مي رسد جايي كه شاعر مي سرايد: من آنم كه در پاي خوكان نريزم، من اين قيمتي در لفظ دري را / همي تا كند پيشه عادت ، همي كن جهان مرجفا را تو مرصابري را / درخت تو گربار دانش بگيرد، به زير آوري چرخ نيلوفري را. ... ديدار با اژدها، نوشته ميرجلال الدين كزازي، نشر قطره، 96 صفحه. در تابستان 1380 به مناسبت سي امين سال برقراري روابط ايران و چين گروهي از نويسندگان و هنرمندان ايراني به اين كشور دعوت شدند تا برنامه هاي فرهنگي و هنري را در آنجا به اجرا درآورند. درميان آنان دكتر ميرجلال الدين كزازي، استاد ادبيات فارسي در دانشگاه نيز قرار داشت كه حاصل اين سفر را اينك در كتابي تحت عنوان ديدار با اژدها منتشر كرده است. دكتر كزازي، نويسنده و پژوهشگري است كه تاكنون چند كتاب از او در باره خاقاني و نظامي و حافظ و نيز ترجمه حماسه اي از ويرژيل و ايلياد اوديسه اثر هومر چاپ شده است و سال قبل نيز كتاب روزهاي كاتالونيا كه شرح دو سال اقامت او بود در اسپانيا و تدريس زبان فارسي در دانشگاه مادريد انتشار يافت. ويژگي آثار او در نثرش نهفته است كه يكسره به فارسي سره است و لغات عربي و بيگانه در آنها كمتر به كار رفته. او نه تنها در نوشتن بلكه در سخن و تدريس كردن هم فارسي سره به كار مي برد. كتاب ديدار با اژدها آخرين اثر او نيز با همين نثر نوشته شده نوعي نثر منثور كه به گفته خود او فريادهاي بي سرود است. در اين روزنگارها او از ديده ها وشنيده ها و انديشه و آزموده هايش ياد مي كند و نيز ديد و د اوري خويش را از آنچه ديده و آزموده باز مي نمايد. چين سرزمين شگفتي هاست، به ويژه براي ما ايرانيان. سرزميني كه از آن نكته هاي مي توانيم آموخت و آموزه ها مي توانيم ستاند. بخش گران سنگ فرهنگ ايران هنوز در اين سرزمين نهفته مانده است و ايران براي چين در درازناي تاريخ همواره سرزمين مينو و معنا بوده است. چين كهن در فهم گذشته هاي فرهنگي و تاريخي ما نقش بسيار دارد و چين نو كه بسياري از روندها و گرايش ها و هنجارهاي جامعه شناختي آن با ايران امروز سنجيدني است، در جستن چاره ها و راهكار هاي بايسته كه جامعه ما اكنون با ايران دست به گريبان است ياري بسيار مي تواند برساند. به ويژه در عرصه هماوردي و رويارويي سنت با نوگرايي، جهاني شدن با بومي ماندن و سرانجام به گفته نويسنده پرسمان بانوگرايي يا فمينيسم. نويسنده در كتاب ديدار با اژدها همه جا با يادمان هاي ايران در چين است. راه ابريشم. پيوندهاي اسطوره اي از جمله اسطوره اژدها، نقاشي و نگارگري، نمايش پردازي و تاريخ نگاري و سرانجام مهم تر از همه زبان فارسي كه حتي در اجراي مراسم و شعاير ديني مسلمانان چيني به چشم مي خورد، از جمله به كتابي اشاره مي كند كه به زبان فارسي آداب نماز و روزه را بيان مي كند و نيت كردن آن به فارسي است. نيت مي كنم كه بگذارم چهارركعت نماز پيشين. نيت كرده ام كه امروز روزه دارم از براي خشنودي خداي تعالي. كتاب ديدار با اژدها، روزنگار هاي سفر چين، با نثري شيوا و با لحني دلنشين از حال و هواي اين كشور شگفتي ها در گذشته و امروز و از نفوذ و گستره فرهنگ ايراني و زبان فارسي در آنجا سخن مي گويد. ... آخرين كتابي كه در اين برنامه به معرفي آن مي پردازم تاملات ايراني، مباحثاتي با روشنفكران معاصر در زمينه فكر و فرهنگ ايراني، تاليف و تدوين حسين كاجي، انتشارات روزنه، 527 صفحه. ايران معاصر با پرسش ها ابهامات موانع و معضلات فراواني روبرو بوده است كه تنها با انديشيدن جدي به حل آنها قادر به حلشان هستيم. به تعبيري مشكل يا معضل آگاهي اولين و مهم ترين گام ايرانيان براي غلبه بر مسائل شان است. در ميان اين مشكلات مواجهه با فرهنگ غرب شايد از همه مهم تراست. اينك نزديك به دو قرن است كه فرهنگ ايراني با فرهنگ و تمدني روبرو شده است كه بسيار متفاوت با مباني تفكر خودش است. همين نكته فرهنگ ايراني را با چالش ها و پرسش هاي مهمي درگير كرده است. كتاب تاملات ايراني مجموعه 19 گفتگوي حسين كاجي محقق و پژوهشگر جوان با نويسندگان و انديشمندان ايراني است. حتي آنجا هم كه به مسائل گذشته ايران مي پردازد همه در پرتو همين مواجهه با تمدن غرب شكل گرفته است. نويسنده در پيشگفتار كتاب، نخست در باره معني و مفهوم گفتگو و مباني نظري آن سخن مي گويد. هرگفتگويي محصول ارتباط زباني با ديگري است و متاثر از تاثيري است كه از ديگري داريم. كي ير كه گورد، انديشمند و فيلسوف فنلاندي و پدر اگزيستانسياليسم جديد، اصولا ديگري را به مثابه ماده و ديواري مي پندارد كه در برابر فرديت انسان سدي عظيم ايجاد مي كند. به نظر او هر فرد با فرا رفتن از ديگري است كه به آزادي دست مي يابد. برعكس، به نظر مارتين اوبر، متكلم و فيلسوف معاصر هويت انساني و تماميت وجودي او تنها در پرتو گفتگو با ديگري به اوج خود مي رسد. گفتگو تنها وسيله اي براي فهم ديگري يا ديگران نيست بلكه آفريننده هويت خود انسان است. كتاب تاملات ايراني همانطور كه گفتم مجموعه اي است از گفتگوهاي مفصل با نخبگان ايراني در عرصه هاي گوناگون فكري و فرهنگي است، از فيلسوف و مورخ و جامعه شناس تا روانشناس و زبان شناس و اديب و منتقد. به بعضي از اين گفتگوها اجمالا اشاره مي كنم. دكتر عبدالكريم سروش در باره روشنفكرايراني سخن مي گويد و طرحي از يك زندگي فكري را پيش مي نهد. مراد ثقفي از معضل مفهوم روشنفكري در ايران ياد مي كند. دكتر محمود عباديان سير تجربه غرب در ايران را باز مي نماياند. دكتر آذرتاش آذرنوش از زبان فارسي و چهارقرن سكوت و دكتر مرتضي كافي از مليت فرهنگ در شعر فارسي سخن مي گويد. دكتر رامين جهانبگلو، ايران و مدرنيته را مطرح مي سازد و دكتر صادق زيبا كلام از احزاب در ايران مي گويد، چالش ها و كاوش هاي تاريخ معاصر ايران در گفتگويي با محمد تركمان مطرح مي شود. دكتر محمد جواد لاريجاني از عقلانيت ايراني و عقلانيت غرب و تفاوت ميان آنها سخن مي گويد. مجموعه تمام اين گفتگوها به كتاب تاملات ايراني تنوع و جذابيت خاص بخشيده و هر خواننده اي با مطالعه اين كتاب بر گفته آن فيلسوف نامدار صحه خواهد گذاشت كه گفتگو خانه و منزلگاه هويت است. ...
كامران فاني، كتابشناس برجسته، كتابهاي زير را در برنامه امروز معرفي و بررسي مي كند. "زنان موسيقي ايران: از اسطوره تا امروز" نوشته توكا ملكي، انتشارات كتاب خورشيد در 464 صفحه؛ "ناصر خسرو، لعل بدخشان" Nasir Khusraw the Ruby of Badakshan، تصويري از شاعر، جهانگرد و فيلسوف ايراني، نوشته آليس هانسبرگر Alice C. Hunsberger، ترجمه فريدون بدره اي، نشر فرزانه روز، 368 صفحه؛ ديدار با اژدها، نوشته ميرجلال الدين كزازي، نشر قطره، 96 صفحه.
