بررسي آخرين آمار بازرگاني خارجي ايران: واپس ماندگي

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) صادرات غير نفتي يكي از مهم ترين دماسنج هاي اقتصاد ايران است و «خيز صادراتي»، به معتاي رها شدن از سلطة نفت بر بازرگاني خارجي، از چند دهه پيش به اين سو يكي از مهم ترين هدف هاي اقتصادي كشور بوده و هست. بر پاية آماري كه دوشنبه نوزدهم فروردين ماه از سوي گمرك جمهوري اسلامي انتشار يافت، صادرات غير نفتي ايران در سال گذشتة خورشيدي (1380)، به سه ميليارد و 918 ميليون دلار رسيد. در رابطه با اين رقم، دستكم تأكيد بر سه نكته ضروري به نظر ميرسد : - نخست آنكه صادرات غير نفتي 1380 در مجموع حدود 200 ميليون دلار بيش از سال 1379 خورشيدي است. اين مقدار افزايش ناچيز تر از آن است كه داده هاي بنيادي بازرگاني خارجي كشور را عوض كند. صادرات غير نفتي كشور 65 ميليون نفري ايران همچنان زير چهار ميليارد دلار در جا زده، يك هفتم تركيه، يك هفدهم تايلند و يك بيست و پنجم مالزي. - نكتة دوم، مقايسه ميان اهداف برنامة پنجسالة سوم در عرصة صادرات غير نفتي با رقم تحقق يافته در سال گذشتة خورشيدي است. جدول زمانبندي تهيه شده از سوي كارشناسان سازمان مديريت و برنامه ريزي، براي سال دوم برنامة پنجم (1380)، پنج ميليارد و نهصد ميليون دلار صادرات غير نفتي در نظر گرفته بود. به بيان ديگر رقم تحقق يافته حدود دو ميليارد دلار كمتر از هدف پيش بيني شده است. - و اما نكتة سوم، تركيب صادرات غير نفتي ايران است كه بازرگاني خارجي يك كشور بسيار واپس مانده را به نمايش ميگذارد. بخش عمدة اين صادرات را كالا هايي چون فرش دستباف، پسته و مغز پسته و گاز ها تشكيل ميدهند. در عوض حجم صادرات لباس كه در كشور هايي چون بنگلادش و پاكستان از صد ها ميليون دلار فرا تر ميرود‌‌، در آمار گمرك جمهوري اسلامي از 87 ميليون دلار بيشتر نيست كه اين خود نشانة تازه اي است از زمينگير شدن نساجي ايران. گمرك جمهوري اسلامي در آمار روز دوشنبة خود همچنين ميگويد كه واردات ايران در سال گذشتة خورشيدي 25 در صد نسبت به سال 1379 افزايش يافته است. بدين سان گرايش بازرگاني خارجي ايران در راستاي افزايش واردات سرعت گرفته است : دوازده ميليارد و هفتصد ميليون دلار در 1378، چهارده ميليارد دلار و سيصد ميليون دلار در 1379 و هيجده ميليارد دلار در 1380.