بهنام ناطقي (مجله نيويورك)
بهنام ناطقي (راديو آزادي): نگاهي به جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر كه هفته گذشته با فيلم هائي در باره تاثير جنگ، نژادپرستي، خودكامكي و تعصب هاي قومي و مذهبي بر زندگي آدم ها در تالار والترريد مجموعه عظيم مركزهنري لينكلن آغاز به كار كرد. جشنواره اي كه سيزده سال است به همت سازمان ديده بان بشر بر گزار مي شود پس از فاجعه 11 سپتامبر مفهوم تازه اي پيدا كرده است. سينماي حقوق بشر، امروز در مجله نيويورك. ... ب.ن.: دوازده سال است كه هر سال در آغاز تابستان، جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر Human Rights Watch International Film Festival كه به ابتكار و همت سازمان ديده بان حقوق بشر برگزار مي شود، مجموعه اي از فيلم هاي داستاني و مستندي را به نمايش مي گذارد از خاورميانه، آمريكاي لاتين، اروپاي شرقي و جهان غرب كه در هريك از آنها به قربانيان نقض حقوق بشر اسم و چهره و داستان مي بخشند. اما در اين سيزدهمين سال برگزاري خود، در اين نخستين جشنواره بعد از 11 سپتامبر، جشنواره فيلم هاي حقوق بشر مفهوم تازه اي يافته است و با فيلم هائي در باره زندگي انسان ها در افغانستان، خاورميانه و آمريكا، به بررسي تحولاتي مي پردازد كه چهره دنيا را در فاصله كوتاهي دگرگون كرد. از اين ديدگاه، اين جشنواره گوئي امسال تولدي تازه را تجربه مي كند و ماموريتي تازه، كه راوي غمخوار داستان جهان بعد از 11 سپتامبر باشد. هشياري نويافته آمريكائي ها نسبت به كشمكش هاي سياسي و اجتماعي ساير نقاط جهان هم بر وجاهت اين جشنواره نسبتا گمنام افزده است. وقايع نگار تغيير عظيم جهان در پيامد فاجعه 11 سپتامبر فيلم افتتاحيه جشنواره بود كه دوشنبه شب نمايش داده شد فيلمي به نام "افغانستان در سال 1380" از تيم مستندساز ايتاليائي آقايان فابريتسيو لازارتي Fabrizio Lazzaretti و آلبرتو وندمياتي Alberto Vendemmiati. اين دو نفر سازندگان فيلم افتتاحيه پارسال جشنواره هم بودند، فيلمي به نام جنگ كه در مستندي در باره ساخته شدن يك بيمارستان صحرائي توسط پزشكان ايتاليائي براي مجروحين جنگي در افغانستان، فجايع جنگ داخلي افغانستان و تلفات انساني آن را به طرز دلخراشي تصوير مي كرد. در فيلم امسال، همان تيم جراحي ايتاليائي و انگليسي كه طالبان در فيلم قبلي بيمارستان آنها را تعطيل كردند، به افغانستان باز مي گردند. فيلم ماجراي تلاش مجدد آنها براي برپاكردن بيمارستان و سرانجام پيوستن آنها را به جنبش بازسازي افغانستان تصوير مي كند و منازعات قومي و كشمكش جنگسالاران كه مانعي برسر بازسازي افغانستان است. برخلاف فيلم قبلي، در اين فيلم بارقه هائي از اميد مي درخشد، هرچند كه بازهم شاهد فقر دلخراش افغانستان هستيم. جشنواره فيلم هاي حقوق بشر در فيلم ديگري پابه پاي يك عكاس جنگ، مروري مي كند به صحنه هاي جنگ هاي فجيع در نقاط مختلف جهان طي دو سال اخير، از كوسووو تا اندونزي و از آنجا به كرانه غربي رود اردن. اين فيلم مستند در باره زندگي و هنر آقاي آقاي جيمز ناكت وي James Nachtwey، عكاس جنگي آمريكائي توسط كارگردان سوئيسي آقاي كريستين فري Christian Frei ساخته شده است و از جمله فيلم هاي قابل ملاحظه جشنواره امسال است كه اتفاقا به طور همزمان هم در يكي از سينماها افتتاح شد. مستند ديگر اين جشنواره يك بيوگرافي انتقادي است به نام محاكمات هنري كيسينجر بر اساس كتابي به همين نام از روزنامه نگار آمريكائي كريستوفر هيچينز كه در آن وزيرامورخارجه اسبق آمريكا به خاطر نقشي كه از نظر نويسنده آن، در جنگ ويتنام، سرنگوني سالوادور آلينده در شيلي و كشتار دسته جمعي در تيمور شرقي توسط حكومت سوهارتوي اندونزي ايفا كرد، يك جنايتكار جنگي قلمداد شده است. ديدگاه هاي چپگرايانه نسبت به كارگران و سرمايه امسال هم در چند فيلم اين جشنواره به چشم مي خورد. از جمله فيلم داستاني نيمه مستندي به نام "نويگيترز" در باره يك دسته كارگر راه آهن در يوركشاير جنوبي كه در اثر خصوصي سازي شركت راه آهن سراسري بريتانيا، بيكار شدند. البته نمايش فيلمي درباره مشكل انساني ولي اقتصادي كارگرهاي بيكار شده در جشنواره حقوق بشر ممكن است امنيت شغلي را در كنار آزادي هاي فردي و اجتماعي، يك حق بشري به حساب بگذارد. جشنواره فيلم هاي ديده بان حقوق بشر هر سال از جمله معدود برنامه هاي سينمائي بوده است كه در آن چند فيلم از كارگردانان اسرائيلي و فلسطيني و لبناني به بازگو كردن تاثير بحران خاورميانه بر زندگي فردي هردوسوي درگيري مي پردازند. امسال، فيلم برجسته اي كه در اين زمينه در جشنواره گنجانده شده است، كاري است از كارگردان فرانسوي لبناني تبار، آقاي ژان خليل شمون به نام در سايه شهر، داستان يك پسر 12 ساله لبناني كه بعد از فرار از دهكده جنگزده خود در جنوب لبنان، در بيروت بارديگر شاهد جنگي داخلي مي شود كه شهر را به دوپاره تقسيم مي كند و جوان فلسطيني حلقه دوستان خود را كه از مذاهب و اقوام مختلف لبنان هستند، در هم شكسته مي يابد. اين فيلم صحنه هائي دلخراش از زندگي در شرايط جنگي سالهاي 1970 بيروت را به طرزي موثر بازسازي مي كند. برنامه شب افتتاح جشنواره فيلمي تازه بود از گوستاوگاوراس، محصول فرانسه، فيلمي به نام آمن Amen. گوستاوگاوراس، كه 30 سال پيش با فيلم "زي" يا "زد" در جهان درخشيد، در اين سي سال چندان پركار نبود اما تمام فيلم هاي او چه فيلم هائي كه در اروپا ساخت و چه چند فيلمي كه در هاليوود كارگرداني كرد با حقوق بشر و مبارزه با فساد سياسي مي پردازند. در فيلم آمن، آخرين اثر او كه براي نخستين بار در آمريكا در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر نمايش داده شد، داستان يك دانشمند شيميست با وجدان آلماني است كه متوجه مي شود از گاز زايكلان بي كه در لابراتوار به وجود آورده است براي كشتار يهوديان در اردوگاه هاي هيتلري استفاده مي شود. اين فيلم سند محكوميت كساني است كه در برابر فجايعي كه شاهد آن بودند، سكوت كردند. از كارگردانان ايراني دو فيلم در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر گنجانده شده است. فيلم "راي مخفي" از آقاي بابك پيامي، ماجراي يك خانم ناظر انتخابات و يك سرباز است كه مسئوليت حوزه راي گيري در دهكده اي دورافتاده بر دوش آنها گذاشته شده است اما چون كسي براي راي دادن نمي آيد، آنها براي جمع كردن راي به جستجوي راي دهندگان مي پردازند. فيلم راي مخفي از آقاي بابك پيامي ديروز، جمعه براي اولين بار در آمريكا در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر نمايش داده شد. فيلم ايراني ديگر جشنواره هفت روز در تهران نام دارد و محصول مشترك فرانسه و ايران است. ماجراي سفر يك كارگردان ايراني مقيم فرانسه براي تهيه يك فيلم مستند به ايران كه موضوع گزارش ديگري در مجله نيويورك امروز است.
در سيزدهمين جشنواره فيلم هاي حقوق بشر، كه از دوشنبه هفته گذشته در نيويورك كار خود را شروع كرد، فيلمهائي از كارگردانان فلسطيني و اسرائيلي در كنار آثاري از سينماگران مختلف در باره وقايع امروز افغانستان، نگاهي عميق تر و انساني عرضه مي كند به نقاطي در جهان كه خبر هاي سطحي در باره جنگ و اختلافات سياسي، ديني و نژادي در آنها مدام از راديو و تلويزيون شنيده مي شود. دو فيلم يكي ساخته آقاي رضا خطيبي يك كارگردان فيلم اولي ايراني مقيم پاريس و ديگري از آقاي بابك پيامي، كارگردان جوان مقيم ايران، گوشه هائي از زندگي در ايران امروز را در اين جشنواره مطرح مي سازند.
بهنام ناطقي (راديو آزادي): نگاهي به جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر كه هفته گذشته با فيلم هائي در باره تاثير جنگ، نژادپرستي، خودكامكي و تعصب هاي قومي و مذهبي بر زندگي آدم ها در تالار والترريد مجموعه عظيم مركزهنري لينكلن آغاز به كار كرد. جشنواره اي كه سيزده سال است به همت سازمان ديده بان بشر بر گزار مي شود پس از فاجعه 11 سپتامبر مفهوم تازه اي پيدا كرده است. سينماي حقوق بشر، امروز در مجله نيويورك. ... ب.ن.: دوازده سال است كه هر سال در آغاز تابستان، جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر Human Rights Watch International Film Festival كه به ابتكار و همت سازمان ديده بان حقوق بشر برگزار مي شود، مجموعه اي از فيلم هاي داستاني و مستندي را به نمايش مي گذارد از خاورميانه، آمريكاي لاتين، اروپاي شرقي و جهان غرب كه در هريك از آنها به قربانيان نقض حقوق بشر اسم و چهره و داستان مي بخشند. اما در اين سيزدهمين سال برگزاري خود، در اين نخستين جشنواره بعد از 11 سپتامبر، جشنواره فيلم هاي حقوق بشر مفهوم تازه اي يافته است و با فيلم هائي در باره زندگي انسان ها در افغانستان، خاورميانه و آمريكا، به بررسي تحولاتي مي پردازد كه چهره دنيا را در فاصله كوتاهي دگرگون كرد. از اين ديدگاه، اين جشنواره گوئي امسال تولدي تازه را تجربه مي كند و ماموريتي تازه، كه راوي غمخوار داستان جهان بعد از 11 سپتامبر باشد. هشياري نويافته آمريكائي ها نسبت به كشمكش هاي سياسي و اجتماعي ساير نقاط جهان هم بر وجاهت اين جشنواره نسبتا گمنام افزده است. وقايع نگار تغيير عظيم جهان در پيامد فاجعه 11 سپتامبر فيلم افتتاحيه جشنواره بود كه دوشنبه شب نمايش داده شد فيلمي به نام "افغانستان در سال 1380" از تيم مستندساز ايتاليائي آقايان فابريتسيو لازارتي Fabrizio Lazzaretti و آلبرتو وندمياتي Alberto Vendemmiati. اين دو نفر سازندگان فيلم افتتاحيه پارسال جشنواره هم بودند، فيلمي به نام جنگ كه در مستندي در باره ساخته شدن يك بيمارستان صحرائي توسط پزشكان ايتاليائي براي مجروحين جنگي در افغانستان، فجايع جنگ داخلي افغانستان و تلفات انساني آن را به طرز دلخراشي تصوير مي كرد. در فيلم امسال، همان تيم جراحي ايتاليائي و انگليسي كه طالبان در فيلم قبلي بيمارستان آنها را تعطيل كردند، به افغانستان باز مي گردند. فيلم ماجراي تلاش مجدد آنها براي برپاكردن بيمارستان و سرانجام پيوستن آنها را به جنبش بازسازي افغانستان تصوير مي كند و منازعات قومي و كشمكش جنگسالاران كه مانعي برسر بازسازي افغانستان است. برخلاف فيلم قبلي، در اين فيلم بارقه هائي از اميد مي درخشد، هرچند كه بازهم شاهد فقر دلخراش افغانستان هستيم. جشنواره فيلم هاي حقوق بشر در فيلم ديگري پابه پاي يك عكاس جنگ، مروري مي كند به صحنه هاي جنگ هاي فجيع در نقاط مختلف جهان طي دو سال اخير، از كوسووو تا اندونزي و از آنجا به كرانه غربي رود اردن. اين فيلم مستند در باره زندگي و هنر آقاي آقاي جيمز ناكت وي James Nachtwey، عكاس جنگي آمريكائي توسط كارگردان سوئيسي آقاي كريستين فري Christian Frei ساخته شده است و از جمله فيلم هاي قابل ملاحظه جشنواره امسال است كه اتفاقا به طور همزمان هم در يكي از سينماها افتتاح شد. مستند ديگر اين جشنواره يك بيوگرافي انتقادي است به نام محاكمات هنري كيسينجر بر اساس كتابي به همين نام از روزنامه نگار آمريكائي كريستوفر هيچينز كه در آن وزيرامورخارجه اسبق آمريكا به خاطر نقشي كه از نظر نويسنده آن، در جنگ ويتنام، سرنگوني سالوادور آلينده در شيلي و كشتار دسته جمعي در تيمور شرقي توسط حكومت سوهارتوي اندونزي ايفا كرد، يك جنايتكار جنگي قلمداد شده است. ديدگاه هاي چپگرايانه نسبت به كارگران و سرمايه امسال هم در چند فيلم اين جشنواره به چشم مي خورد. از جمله فيلم داستاني نيمه مستندي به نام "نويگيترز" در باره يك دسته كارگر راه آهن در يوركشاير جنوبي كه در اثر خصوصي سازي شركت راه آهن سراسري بريتانيا، بيكار شدند. البته نمايش فيلمي درباره مشكل انساني ولي اقتصادي كارگرهاي بيكار شده در جشنواره حقوق بشر ممكن است امنيت شغلي را در كنار آزادي هاي فردي و اجتماعي، يك حق بشري به حساب بگذارد. جشنواره فيلم هاي ديده بان حقوق بشر هر سال از جمله معدود برنامه هاي سينمائي بوده است كه در آن چند فيلم از كارگردانان اسرائيلي و فلسطيني و لبناني به بازگو كردن تاثير بحران خاورميانه بر زندگي فردي هردوسوي درگيري مي پردازند. امسال، فيلم برجسته اي كه در اين زمينه در جشنواره گنجانده شده است، كاري است از كارگردان فرانسوي لبناني تبار، آقاي ژان خليل شمون به نام در سايه شهر، داستان يك پسر 12 ساله لبناني كه بعد از فرار از دهكده جنگزده خود در جنوب لبنان، در بيروت بارديگر شاهد جنگي داخلي مي شود كه شهر را به دوپاره تقسيم مي كند و جوان فلسطيني حلقه دوستان خود را كه از مذاهب و اقوام مختلف لبنان هستند، در هم شكسته مي يابد. اين فيلم صحنه هائي دلخراش از زندگي در شرايط جنگي سالهاي 1970 بيروت را به طرزي موثر بازسازي مي كند. برنامه شب افتتاح جشنواره فيلمي تازه بود از گوستاوگاوراس، محصول فرانسه، فيلمي به نام آمن Amen. گوستاوگاوراس، كه 30 سال پيش با فيلم "زي" يا "زد" در جهان درخشيد، در اين سي سال چندان پركار نبود اما تمام فيلم هاي او چه فيلم هائي كه در اروپا ساخت و چه چند فيلمي كه در هاليوود كارگرداني كرد با حقوق بشر و مبارزه با فساد سياسي مي پردازند. در فيلم آمن، آخرين اثر او كه براي نخستين بار در آمريكا در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر نمايش داده شد، داستان يك دانشمند شيميست با وجدان آلماني است كه متوجه مي شود از گاز زايكلان بي كه در لابراتوار به وجود آورده است براي كشتار يهوديان در اردوگاه هاي هيتلري استفاده مي شود. اين فيلم سند محكوميت كساني است كه در برابر فجايعي كه شاهد آن بودند، سكوت كردند. از كارگردانان ايراني دو فيلم در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر گنجانده شده است. فيلم "راي مخفي" از آقاي بابك پيامي، ماجراي يك خانم ناظر انتخابات و يك سرباز است كه مسئوليت حوزه راي گيري در دهكده اي دورافتاده بر دوش آنها گذاشته شده است اما چون كسي براي راي دادن نمي آيد، آنها براي جمع كردن راي به جستجوي راي دهندگان مي پردازند. فيلم راي مخفي از آقاي بابك پيامي ديروز، جمعه براي اولين بار در آمريكا در جشنواره فيلم ديده بان حقوق بشر نمايش داده شد. فيلم ايراني ديگر جشنواره هفت روز در تهران نام دارد و محصول مشترك فرانسه و ايران است. ماجراي سفر يك كارگردان ايراني مقيم فرانسه براي تهيه يك فيلم مستند به ايران كه موضوع گزارش ديگري در مجله نيويورك امروز است.
در سيزدهمين جشنواره فيلم هاي حقوق بشر، كه از دوشنبه هفته گذشته در نيويورك كار خود را شروع كرد، فيلمهائي از كارگردانان فلسطيني و اسرائيلي در كنار آثاري از سينماگران مختلف در باره وقايع امروز افغانستان، نگاهي عميق تر و انساني عرضه مي كند به نقاطي در جهان كه خبر هاي سطحي در باره جنگ و اختلافات سياسي، ديني و نژادي در آنها مدام از راديو و تلويزيون شنيده مي شود. دو فيلم يكي ساخته آقاي رضا خطيبي يك كارگردان فيلم اولي ايراني مقيم پاريس و ديگري از آقاي بابك پيامي، كارگردان جوان مقيم ايران، گوشه هائي از زندگي در ايران امروز را در اين جشنواره مطرح مي سازند.
