(rm) صدا | [ 4:39 mins ]
موزه هنر مدرن نيويورک از اين هفته نمايشگاه جديدي را افتتاح ميکند از عکسهاي Lee Friedlander لي فريدلندر، هنرمندي که ممکن است هنر او به خاطر چهرههاي عادي ومناظر روزمرهاي که از آنها عکس بر ميدارد، در نگاه اول به چشم تماشاگر نيايد. این نمایشگاه که به خاطر 600 عکس آن بزرگترین نمایشگاه موزه از کارهای یک هنرمند زنده است، هشت سال طول کشید زیرا موزه دار عکس ها را از میان بیش از 60 هزار عکس از مجموعه غنی این عکاس 70 ساله برگزید. این نمایشگاه همزمان با نمایشگاه عکاس دیگری از نسل فریدلندر، یعنی خانم دایان آربوس، در موزه متروپالیتن همراه شده است. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): آقاي لي فريدلندر يکي از عکاسهاي پرکار آمريکاست که در مجموعه شخصي خود دست کم 60 هزار عکس دارد و بيش از 20 کتاب از مجموعههاي عکس خود منتشر کرده است. از اين مجموعه، موزه هنرمدرن نيويورک در نمايشگاهي که براي مرور در آثار لي فريدلندر برپا کرده است، 600 تا از اين عکسها را گنجانده است که در تاريخ موزه غيرعادي است.
از جمله رگههاي مهم در کار فريدلندر عکسهائي است که طي چهل سال از هنرمندان جاز تهيه کرده است، اما منتقدان در کادربندي آثار او از مناظر روزمره و خيابانها و کوچه ها و پنجرهها، نشانههائي از ريتمهاي و موتيفهاي موسيقي جاز را ميبينند.
عکسهاي فريدلندر از مناظر و آدمهاي معمولي هستند، به طوريکه براي بعضيها ممکن است اهميت آنها ناشناخته باقي بماند، اما از نظر موزهدار عکاسي موزه هنر مدرن نيويورک، آقاي پيتر گلاسي Galassi که اين مجموعه را گردهم آورده است، لی فريدلندر نه تنها يکي از عکاسان برجسته آمريکا، بلکه يکي از برجستهترين هنرمندان قرن بيستم است. موزه هنر مدرن نيويورک 5 سال پيش، در حاليکه 200 عکس از کارهاي قديمي فريدلندر در مجموعه خود داشت، يکجا يکهزار عکس ديگر از فريدلندر خريد که بزرگترين شمار کار از يک هنرمند زنده است در مجموعه این موزه.
آقاي گلاسي، ترتيب دهنده اين نمايشگاه در پاسخ به کساني که در باره اهميت هنري کارهاي فريدلندر ترديد دارند، ميگويد اهميت اين عکسها، در اين است که منظرههاي آشنا و پيش پا افتاده مثل بيرون مغازهها، چهارراهها و گوشههاي عادي مناظر شهري را نشان ميدهند. يعني مناظري که نشان ميدهند توسط يک گروه معدود براي بهره هنري يک گروه معدود به وجود نيامده اند بلکه مناظري هستند که اساسا همه ملت آمريکا با آنها سروکار دارند. وي ميگويد اهميت اين عکسها در عادي بودن و همهجائي بودن مناظري است که نشان ميدهند.
به قول فيليپ گفتر، منتقد هنري نيويورک تايمز، هرچند اتوموبيلها، چهارراهها و مردمي که در عکسهاي فريدلندر ديده ميشوند، عادي و پيش پا افتاده هستند، جمع آنها در يک قاب عکس از فريدلندر به هيچ عنوان عادي نيست. هنر او در کنارهم گذاشتن جادوئي چيزهاي عادي است.
در يکي از عکسها به نام نيويورک در سال 1963 مرد و زني ديده ميشوند در حال حرکت به سوي همديگر، اما لايههائي از شيشه و فضاهائي که بين آنها قرار گرفته است، فاصله آنها را نشان ميدهد، نه تنها فاصله جنسيتي ميان آنها، بلکه فاصله طبقاتي آنها را. معلوم نيست که آيا آنها دارند ميآيند يا ميروند، کدام داخل هستند و کدام بيرون. هرچه بيشتر به عکس نگاه کنيم، معماي آن بزرگتر ميشود، به خصوص با توجه به قفلي که درميانه عکس قرار گرفته است، گوئي در انتظار کليدي است براي حل معما.
کارهاي فريدلندر در سال 1967 درکنار دايان آربوس و گري واينوگارد Winogard در نمايشگاهي در موزه هنر مدرن به نمايش درآمد به عنوان عکاساني که از منظرههاي عادي و روزمره، تصاوير جادوئي و غيرعادي خلق ميکنند.
جالب اينجاست که نمايشگاه مرور بر آثار فريدلندر در موزه هنر مدرن همزمان شده است با نمايشگاهي از مرور عکاس هم عصر او دايان آربوس در موزه متروپاليتن، هرچند که اين همزماني به قول آقاي گلاسي برگزار کنننده اين نمايشگاه، کاملا اتفاقي است زيرا ترتيب دادن نمايشگاه آثار لي فريدلندر هشت سال وقت برد که طي آن، موزهدار 60 هزار عکس در مجموعه فريدلندر را يکي يکي براي گنجاندن در نمايشگاه از زير ذره بين گذراند.