(rm) صدا | [ 6:26 mins ]
وزیر امورخارجه آمریکا سخنان مبارزه طلبانه رئیس جمهوری اسلامی در سازمان ملل را یکی از علل اجماع در صدور قطعنامه محکومیت ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی دانست. اکبر هاشمی رفسنجانی به دولتمردان جمهوری اسلامی توصیه کرد به جای شعار دادن در باره برنامه اتمی ایران، با غرب به مذاکره بنشینند. علیرضا نامورحقیقیاز بنیاد پژوهشهای ایرانشناسی، در آریزونا، در مصاحبه با رادیوفردا می گوید تنها راه حل مشکل، مذاکره مستقیم و بیواسطه با آمریکا است. وی می افزاید دولتهائی که تاکنون واسطه میان ایران و آمریکا قرار گرفتند، از اروپا گرفته تا چین و روسیه و کشورهای منطقه، هیچکدام منفعتی در بهبود روابط ایران و آمریکا ندارند و به همین دلیل ایران و آمریکا نتوانسته اند از همکاریهای اخیر خود برای بهبود روابط بهره برداری کنند. اخیرا کاندولیزا رایس، وزیر امورخارجه آمریکا، در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی آمریکا گفت احتمالا یکی از عناصری که موجب شد رسیدن به اجماع در هیات مدیره سازمان بینالمللی انرژی اتمی آسانتر شود، سخنرانی رئیس جمهوری اسلامی در مجمع عمومی سازمان ملل بود. این سخنرانی ابدا در باره تعهدات و مسئولیتهای ایران نبود، بلکه در باره حق و حقوق ایران بود. یک سخنرانی مبارزهطلبانه بود. چندین سخنرانی دیگر آقای محمود احمدینژاد و شمار دیگری از چهرههای سیاسی جمهوری اسلامی هم مبارزهجویانه تلقی شده است.
این درحالی است که اکبر هاشمی رفسنجانی گفت شعار ندهید، مذاکره کنید، و بعضی دیگر از شخصیتها در باره خطرهای بالقوهای که ایران را تهدید میکند، هشدار میدهند. در رابطه با برخوردهای متفاوت در جمهوری اسلامی با مسئله هستهای ایران، مصاحبهای داریم با علیرضا نامورحقیقی، از بنیاد پژوهشهای ایرانشناسی، که مرکز آن در آریزونا قرار دارد. آقای حقیقی در مصاحبه با رادیوفردا میگوید تنها راه حل مشکل، مذاکره مستقیم و بیواسطه با آمریکا است.
علیرضا نامور حقیقی (بنیاد پژوهشهای ایرانشناسی، آریزونا): رابطه ایران و آمریکا مملو از سوءتفاهمها و بیاعتمادیهای متقابل است. برای حل این موضوع هیچ راهی وجود ندارد مگر اینکه دو کشور مستقیم با هم مذاکره کنند تا ببینند که توقعاتشان از همدیگر چیست. در گذشته به خصوص بعد از 11 سپتامبر، ایران و آمریکا در خلیج فارس در افغانستان، و در عراق همکاریهای اطلاعاتی، امنیتی و نظامی داشتند که نمیشود این همکاریها را نادیده گرفت ولی به علت اینکه مستقیم گفتگوهای لازم را نداشتند، نه ایران توانسته از این همکاری ها استفاده لازم را ببرد نه آمریکا توانستهاست از طریق همکاریها ایران را در مدار دیگری قرار بدهد. بنابراین مذاکره مستقیم سوءتفاهمهای اساسی را که میان دو کشور وجود دارد حل خواهد کرد و در عین حال نشان خواهد داد کشورهائی که واسطه هستند برای حل مشکل آمریکا بیشتر به منافع خودشان میاندیشند تا حل مسئله ایران و آمریکا، چون اکثر کشورها به نفعشان نیست که ایران و آمریکا مشکلشان حل شود. این شامل اروپائیها، اعراب، روسیه، چین و اکثر کشورهای پیرامون ایران میشود.
مریم احمدی (رادیو فردا): چه چیزی مانع از این میشود که دولتمردان ایران به چنین اجماعی برسند؟
علیرضا نامور حقیقی: یکی از مشکلات کشورهای انقلابی معمولا این است که شعارهائی که داده میشود، مانع از آن میشود که بعدا بتوانند خلاقانه و غیر ایدئولوژیک به موضوع نگاه کنند و راهحلهای واقعی پیدا کنند. قبلا هم ما در مورد مسئله گروگانگیری و مسئله جنگ داشتیم. ولی به نظر میرسد که در مورد مسئله هستهای مقامات ایرانی حداقل این واقعبینی را بدست آوردهاند که بدانند نبایست اسیر شعارهائی بشوند که در یک مقاطعی داده میشود. طبیعی است که شعارها متناسب با شرایط است و باید متناسب با شرایط تغییر معادلات بینالمللی هم ایران بتواند مواضع خود را تغییر بدهد اما به نظر من مشکل سیاست خارجی ایران این است که در بسیاری از موارد فاقد خلاقیت و شجاعت لازم است.
م. ا.: یک بار در مسئله جنگ عراق و ایران نشان داده شد که شعارهای انقلابی و دنبال کردن یک همچین نگرشی به ضرر ایران تمام شده است یعنی قعطنامه سرانجام موقعی امضا شد که ایران توانست امتیازات کمتری بگیرد. آیا فکر میکنید مسئله هستهای هم به همان سرانجام منتهی بشود؟
علیرضا نامور حقیقی: در مورد جنگ، اگر مواضع مقامات را بخوانید، یک سال قبول از قطعنامه، شعارهای تندی داده شد، از جمله وزارت امورخارجه آن را متناسب با قرارداد ورسای معادل دانست. ولی تغییر معادلات و واقعیتها و فشارهائی که روی ایران اعمال شد، چه از جنبه داخلی و چه از جنبه بینالمللی باعث شد که ایران بپذیرد. در مورد مسئله هستهای من فکر میکنم که مقامات ایرانی این آگاهی را دارند و آنچنان مسئله هستهای مانندجنگ با همه شعارهای سیستم گره نخورده که نتوانند انعطاف لازم را داشته باشند و در مواضعشان متناسب با تغییر شرایط آنها هم مواضع خود را تغییر بدهند. صحبتی که نماینده دولت آمریکا کرده به نظر من سرآغاز یک فصلی است که میتواند ایران و آمریکا به یک توافق جدیدی دست پیدا کنند و این توافق هم به نفع آمریکا است و هم به نفع ایران است.
م.ا.: اینطور که از حرفهای شما بر میآید، به نظر شما صحبتهای نماینده آمریکا در سازمان بینالمللی انرژی اتمی در واقع یک گام به جلو هست. آیا در روزهای اخیر حرکتی از جانب ایرانیان دیده اید که در واقع آنها هم یک گام به جلو آمده باشند؟
علیرضا نامور حقیقی: مهمترین مسئله، مسئله تحریم است. اگر آمریکا تحریم اقتصادی خود را علیه ایران بردارد، به نظر من برای ایران این ارزش وجود دارد که تعلیق موقت غنیسازی را بپذیرد و در عین حال من تلقیام این خواهد بود که این پیام به صورت مثبت دیده خواهد شد چون ایران قطعا قصد درگیری و جنگ ندارد و ایران در فضای انقلابی نیست و میخواهد حقوق خودش را بدست بیاورد و بنابراین اگر این پیام این باشد و قصد دولت آمریکا هم در پشت همین پیام تبلور پیدا کند، پاسخ مقامات ایرانی قطعا مثبت خواهد بود.
م.ا.: اجازه بدهید به یاد شنوندگان بیاوریم که گریگوری شولته، نماینده آمریکا در سازمان بینالمللی انرژی اتمی روزچهارشنبه گذشته در مصاحبه با رادیوفردا گفت اگر ایران به تعهدهای بینالمللی خود عمل کند و دمکراسی و مدارا را محترم بشمارد، دوستی بهتر از ایالات متحده نخواهد داشت. حالا، فکر میکنید صحبتهای اخیر آقای رفسنجانی را هم که گفته شعار ندهید، مذاکره کنید، میشود در همین چارچوب تعبیر کرد؟
علیرضا نامور حقیقی: بله، صحبتهای آقای رفسنجانی هم مبنی بر این است که حل مشکلات و معضلات بینالمللی ایران با شعار قابل حل نیست و بنابراین بایستی راه حلهای واقعی پیدا کنند.