محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، بامداد دوشنبه ۳ خرداد در پیامی توئیتری خطاب به همتای آمریکایی خود نوشت که به باور او، لغو تحریمهای دولت پیشین آمریکا توسط دولت جدید این کشور «یک وظیفه قانونی و اخلاقی است، نه یک وسیله نفوذ برای مذاکرات.»
او سپس با درج این جمله که «تاریخ مصرف میراث ترامپ گذشته است»، از ایالات متحده خواست تا «میلیاردها دلار پول» ایران را که به خاطر تحریمهای آمریکا، در خارج «گرو نگه داشته شده است» آزاد کند.
اظهارات محمدجواد ظریف واکنشی به سخنان آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکاست که یکشنبه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «ایبیسی» برلزوم بازگشت ایران به تعهدات هستهایاش تأکید کرده بود.
آقای بلینکن در این مصاحبه گفت که هنوز نشانهای ندیده است که بیانگر پایبندی ایران به تعهدات هستهای خود برای لغو تحریمها باشد.
آقای بلینکن همچنین اظهار داشت: «به نظرم ایران میداند که برای پایبندی به تعهدات هستهای خود چه کاری باید انجام بدهد و ما هنوز ندیدهایم که ایران آماده این کار و خواهان تصمیمگیری در این زمینه باشد. این یک آزمون است و ما هنوز جوابی برای آن نداریم.»
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و نماینده ایران در مذاکرات هستهای، نیز روز دوشنبه در واکنش به اظهارات وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که ایالات متحده نخست باید تحریمها را بردارد.
آقای عراقچی در توئیتی با اشاره به جلسه روز گذشته خود با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد که نمایندگان مجلس را در جریان مذاکرات وین گذاشته است و اگرچه جلسه دشواری بوده، اما مفید هم بوده است.
وی سپس افزود: «ایالات متحده که از توافق هستهای خارج شده است، نخست باید تحریمها را بردارد و این امر راستیآزمایی شود و در آن صورت ایران هم اجرای کامل برجام را از سرخواهد گرفت.»
آقای عراقچی در نهایت این پرسش را مطرح کرده که «آیا ایالات متحده آماده است؟»
ایران و ایالات متحده در هفتههای اخیر مذاکرات غیرمستقیمی را برای احیای توافق هستهای در وین آغاز کردهاند. پیش از این مذاکرات ایالات متحده تاکید کرده بود که ایران باید به طور کامل تعهدات هستهای خود را اجرا کند تا واشینگتن نیز تحریمها علیه آن را وضع کند. مقامات جمهوری اسلامی اما میگویند که ایران برجام را به طور کامل اجرا نخواهد کرد مگر آن که واشینگتن اول تحریمها را لغو کند و این امر راستیآزمایی شود.
با این حال در جریان این مذاکرات گزارشهایی از کم شدن اختلافات در این زمینه و بالا رفتن احتمال دستیابی به توافق منتشر شده است.
تصمیم مربوط به توافق نظارتی «امروز اعلام میشود»
یک روز پس از آنکه خبرگزاری ایرنا بهنقل از «یک مقام مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی» گزارش داده بود «احتمال تمدید مشروط» توافق نظارتی ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به مدت یک ماه وجود دارد، سخنگوی وزارت خارجه ایران صبح دوشنبه ۳ خرداد اعلام کرد که تصمیم در این باره «نهایتاً امروز دوشنبه اعلام خواهد شد».
به گزارش ایرنا، سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه، همچنین تأکید کرد که گفتوگوها دربارهٔ تمدید توافق ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی «در شورای عالی امنیت ملی انجام میشود».
اسفند سال گذشته ایران در ادامهٔ کاهش تعهدات خود در برجام که در واکنش به تحریمهای آمریکا صورت گرفته، اعلام کرد که اجرای داوطلبانهٔ پروتکل الحاقی را متوقف میکند. پس از آن، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، به تهران سفر کرد و در جریان این سفر، ایران و آژانس به توافقی دست یافتند که بر پایهٔ آن تهران دوربینهای نظارتی برخی از مراکز هستهای را تا سه ماه از دسترس بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی دور نگه میدارد.
این توافق سهماهه که فرصتی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام در وین بود، روز گذشته به پایان رسید و همزمان محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در نشست علنی گفت آژانس از روز اول خرداد «حق دسترسی به تصاویر» برنامه هستهای ایران و انتقال اطلاعات را ندارد.
با وجود اعلام مخالفت رئیس و نمایندگان مجلس با تمدید توافق نظارتی ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، لحظاتی بعد «یک مقام مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی» به خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا، گزارش داد که «احتمال تمدید مشروط» این توافق به مدت یک ماه وجود دارد.
از سوی دیگر، روز گذشته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نیز قرار بود یک نشست خبری دربارهٔ آخرین تحولات نظارت و راستیآزمایی برنامه هستهای ایران برگزار کند که انتظار میرفت دربارهٔ توافق احتمالی آژانس با دولت ایران باشد، اما آژانس، شامگاه یکشنبه دوم خرداد، در حساب توئیتری خود اعلام کرد که نشست خبری آقای گروسی به دلیل ادامه رایزنی با مقامات ایرانی بار دیگر به تعویق افتاده و به صبح دوشنبه موکول شده است.
