گره ساخت آزادراه تهران شمال بعد از ۲۵ سال همچنان باقی است و حالا دولت ایران برای باز شدن این گره از ساخت بخش‌هایی از راه به‌صورت یک‌طرفه گفته است.
رسانه‌های ایران گزارش داده‌اند که احتمال ساخت دو قطعه از آزادراه تهران – شمال به‌صورت یک‌طرفه وجود دارد.
ایسنا گزارش داده است که در پی بازدید اخیر رئیس بنیاد مستضعفان به همراه رئیس سازمان برنامه و بودجه و معاون اجرایی رئیس‌جمهوری از منطقه دو آزادراه تهران-شمال، «پیشنهادهایی برای تسریع در بهره‌برداری کامل از این محور آزادراهی و ساخت منطقه سه آن به‌صورت یک‌طرفه مطرح شده است».
در صورت عملی شدن این پیشنهاد، بخش بزرگی از آزادراه تهران-شمال، در مرحله نخست، یک‌طرفه ساخته و افتتاح خواهد شد.
در حال حاضر تنها بخش‌هایی محدود از این بزرگراه عمیاتی شده و قطعه‌های یک و چهار بخشی از مناطقی است که در حال بهره‌برداری است.
قطعه چهار آزاد راه تهران - شمال حدفاصل سه راهی دشت نظیر - چالوس حدود ۲۰ کیلومتر است که دو خط رفت و دو خط برگشت دارد و در قسمت‌های بلند آن یک خط کندرو نیز وجود دارد که از تابستان ۹۴ زیر بار ترافیکی رفته است.
قطعه یک آزادراه تهران - شمال به طول ۳۲ کیلومتر از تقاطع بزرگراه آزادگان و شهید همت شروع و با عبور از مناطق کن، سولقان و امامزاده عقیل و تونل تالون و دره لانیز به سه‌راهی شهرستانک می‌رسد.
اما ساخت و بهره‌برداری قطعه دوم و سوم این بزرگراه با چالش اجرا روبه‌رو شده است.
در قطعه دو آزادراه تهران - شمال تونل بزرگی وجود دارد. تونل شرقی این منطقه با نام «البرز» به طول شش هزار و چهارصد متر به‌عنوان بزرگ‌ترین تونل خاورمیانه معرفی شده است.
قطعه سوم آزادراه تهران - شمال حد فاصل پل زنگوله – سه‌راهی دشت نظیر، به طول تقریبی ۴۶ کیلومتر، از دیگر مناطق بحث‌برانگیز است.
حالا گفته می‌شود که احتمالاً با اجرای پیشنهاد یک‌طرفه، این بخش‌های آزادراه عملیاتی شود.
این پیشنهادی در حالی مطرح شده که این آزادراه در ایران چند دهه است که در حال ساخت است و هنوز پروژه‌ای نیمه‌تمام محسوب می‌شود.
مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، گفته است: «جلسه‌ای برای بررسی ابعاد مختلف کار در این منطقه از آزادراه برگزار شد و بر این اساس مسیر رفت آزادراه تهران-شمال تا پایان سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهد رسید.»
این مقام دولتی همچنین افزوده است: «با توجه به حجم کار و فعالیت در این پروژه، دولت در بخش تأمین مالی به تعهدات خود عمل خواهد کرد. البته مقرر شد تا با بررسی‌های کارشناسی بیشتر، کار در منطقه سوم آزادراه تهران-شمال نیز تعیین تکلیف شود.»
عمد‌ه‌ترین انتقادها در ساخت این بزرگراه به عملکرد بنیاد مستضعفان بازمی‌گردد. ناکارآمدی این بنیاد یکی از عوامل کندی در توسعه و تکمیل این بزرگراه عنوان شده است. عده‌ای موضوع فساد را مطرح کرده‌اند اما این بنیاد ادعا می‌کند مشکلات مالی و تزریق بودجه دلیل ناتمام ماندن چنددهه‌ای این آزادراه است.
پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان، درباره منابع مالی مورد نیاز برای تکمیل و بهره‌برداری باند رفتِ آزادراه تهران-شمال گفته است: «اگر دولت بتواند در اسفند امسال منابعی را به این پروژه تزریق کند، بهره‌برداری از مسیر رفتِ منطقه دو آزادراه تا پایان سال آینده قابل انجام است، چراکه در صورت پیشرفت فیزیکیِ دو درصد در هر ماه، مسیر رفت این منطقه تا اسفند ۱۴۰۱ تکمیل خواهد شد.»
رئیس بنیاد مستضعفان در کنار این اگر و اما همچنین ادعا کرده است که «عملیات اجرایی و احداث پل‌ها و تونل‌ها در مسیر رفت منطقه دو آزادراه تهران-شمال در حال تکمیل است و بخش عمده کار تأمین تجهیزات و تأسیسات است که نیازمند هزینه قابل‌توجهی است و در صورت تزریق منابع مالی سهم دولت، ان‌شاءالله بهره‌برداری از این باند طی زمان‌بندی صورت‌گرفته انجام می‌شود.»
بنیاد مستضعفان پس از بهره‌برداری از باند رفت منطقه دو آزادراه تهران – شمال، به جای تکمیل این منطقه، باید به دنبال ساخت باند رفتِ منطقه سه آزادراه تهران شمال باشد تا این دو فاز از آزادراه تهران-شمال به صورت یک‌طرفه و البته به همراه محور قدیم کرج – چالوس به‌عنوان مسیرهای رفت و برگشت مردم به بهره‌برداری برسد و زیر بار ترافیکی برود.
دولت ایران سعی دارد با این روش این بزرگراه را البته به‌صورت یک‌طرفه زودتر عملیاتی کند. با وجود تبلیغات بسیار، همچنان بخش‌های اصلی این مسیر در حال ساخت است و پس از ده‌ها صرف هزینه، براساس پیش‌بینی‌ها، ساخت مناطق دو و سه آزادراه تهران-شمال همچنان هزاران میلیارد بودجه برای تکمیل نیاز دارند.
مشخص نیست با وجود بودجه محدود برای بخش راه‌سازی در بودجه سال آینده، چگونه قرار است پول لازم برای تکمیل این مسیر حتی به‌صورت یک‌طرفه تأمین شود.
آزادراه تهران-شمال به طول ۱۲۱ کیلومتر شامل چهار قطعه است که مراحل مطالعاتی آن در سال ۱۳۵۳ آغاز شد و حدود ۲۵ سال از آغاز عملیات ساخت آن می‌گذرد و علی‌رغم بخش‌هایی افتتاح بخش‌هایی از آن در دولت‌های گذشته، این آزادراه تا بهره‌برداری کامل فاصله دارد و بار ترافیکی آن پس از طی مسیری به جاده تهران-چالوس سرازیر می‌شود که ۸۷ سال پیش و در مدت کمتر از ۱۰ سال کامل شده بود.
