آمارهای اداره تنظیم بازار انرژی ترکیه نشان می‌دهد روسیه و جمهوری آذربایجان از تابستان امسال بازار گاز ایران در این کشور را تقریباً به شکل کامل تصاحب کرده‌اند و صادرات گاز ایران به ترکیه در مقایسه با یک سال پیش‌تر به کمتر از نصف رسیده است.
بر اساس آمارهای این نهاد وابسته به وزارت انرژی ترکیه، صادرات گاز ایران به این کشور از نیمه دوم سال ۲۰۲۳ تقریباً متوقف شده و ایران دست‌کم در ماه‌های ژوئیه و سپتامبر اصلاً گازی به ترکیه تحویل نداده است.
این آمار، واردات گاز ترکیه در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۳ را شامل می‌شود که نشان می‌دهد ایران در فاصله ماه‌های ژوئیه تا اکتبر بطور متوسط روزانه تنها ۱.۶ میلیون متر مکعب گاز تحویل ترکیه داده است.
ایران در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۲ در مجموع بیش از ۲۷ میلیون متر مکعب گاز به ترکیه فروخته بود که این رقم در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۳ به کاهش پیش از ۵۰ درصدی به ۱۲.۵ میلیون متر مکعب رسید.
روسیه و جمهوری آذربایجان از ژوئیه تا اکتبر صادرات روزانه گاز به ترکیه را هر کدام بیش از ۲۶ درصد افزایش داده و جایگزین گاز ایران کرده‌اند.
دقیقاً مشخص نیست در ماه‌های نوامبر و دسامبر، ایران آیا گازی به ترکیه تحویل داده یا نه، اما ایران در فصول سرد سال با کسری هنگفت گاز مواجه است و طی سال‌های گذشته نیز در این فصول چندین بار صادرات گاز به ترکیه را متوقف کرده بود.
این در حالی است که در ۱۰ ماه سال گذشته میلادی، مجموع صادرات گاز روسیه به ترکیه با رشدی شش درصدی به ۶۱ میلیون متر مکعب و صادرات گاز جمهوری آذربایجان به این کشور با رشدی ۱۱ درصدی به ۲۷ میلیون متر مکعب در روز رسیده است.
ترکمنستان نیز از ابتدای سال جاری میلادی صادرات گاز به ایران را متوقف کرده و به بحران کسری زمستانی ایران دامن زده است.
این کشور در فصول گرم سال جاری روزانه بیش از شش میلیون متر مکعب گاز تحویل ایران می‌داد.
یک سند شرکت ملی گاز ایران که به دست رادیو فردا رسیده و تنها آمارهای چهار ماه ابتدایی سال جاری خورشیدی را شامل می‌شود که نشان می‌دهد متوسط صادرات روزانه گاز کشور در این دوره ۵۴ میلیون متر مکعب بوده که نیمی از آن راهی ترکیه و نیمی دیگر راهی عراق شده است.
وزارت برق عراق نیز روز شنبه از قطع تحویل گاز ایران خبر داد و اعلام کرد به همین دلیل نیروگاه‌های برقی این کشور دچار کسری سوخت شده و تولید برق کاهش یافته است.
در بیانیه این وزارتخانه آمده که دولت در نظر دارد وابستگی نیروگاه‌های برقی به گاز وارداتی را کاهش دهد، چرا که قطع واردات گاز ایران باعث می شود چهار هزار مگاوات از تولید برق عراق کاسته شود.
این بیانیه از مردم خواسته است در مصرف برق صرفه جویی کنند و اعلام کرده به دنبال سوخت‌های جایگزین برای گاز ایران در بخش نیروگاه‌های برقی است.
عراق طی ماه‌های گذشته مذاکرات با ترکمنستان را برای جایگزینی گاز ایران آغاز و یک توافق‌نامه امضا کرده و ترکیه نیز ۵ دسامبر پارسال مذاکرات با عشق‌آباد برای واردات گاز را آغاز کرد.
دولت ابراهیم رئیسی ابتدای سال جاری خورشیدی مذاکرات ناموفقی با عراق و ترکیه برای تمدید قراردادهای بلندمدت صادرات گاز داشت.
دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ روزانه حدود ۵۰ میلیون متر مکعب صادرات گاز داشت و چهار میلیارد دلار از این محل کسب درآمد کرده بود. دقیقاً مشخص نیست وضعیت درآمدهای صادرات گاز دولت در سال جاری چگونه خواهد بود، اما دولت ابراهیم رئیسی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ صادرات روزانه ۳۰ میلیون متر مکعب گاز و درآمد ۳.۵ میلیارد دلاری را پیش‌بینی کرده است.
بدین ترتیب دولت انتظار دارد سال آینده حجم صادرات گاز کشور ۴۰ درصد کاهش یابد.
انتظار درآمد ۳.۵ میلیارد دلاری دولت رئیسی از صادرات گاز در سال ۱۴۰۳ در حالی است که علاوه بر کاهش چشمگیر صادرات گاز کشور، قیمت گاز نیز در بازارهای جهانی نسبت به سال ۱۴۰۱ به شدت افت کرده است.
ایران طی فصول سرد سال‌های گذشته با کسری هنگفت گاز مواجه بود، اما آمارهای شرکت ملی گاز و خود وزارت نفت نشان می‌دهد کسری گاز ایران هم‌اکنون در همه فصول سال مشاهده می‌شود.
