باستانشناسان در شهر باستانی «تانیس» در دلتای نیل در مصر، گنجینهای متشکل از ۲۲۵ تندیس اوشابتی (مجمسههای همراه مردگان) را درون یک آرامگاه سلطنتی کشف کردهاند؛ یافتهای نادر که همزمان، معمایی چند هزارساله را نیز روشن کرده است.
فردریک پیرودو، مصرشناس فرانسوی، ۱۴ آذرماه در پاریس به خبرنگاران گفت: «از سال ۱۹۴۶ تاکنون، هیچگاه در گورستان سلطنتی تانیس چنین پیکرههایی در محل اصلیشان پیدا نشده بود.»
بهگفتهٔ او، حتی در «دره پادشاهان» در جنوب مصر، در نزدیکی لوکسور (اقصر) امروزی نیز، جز در مورد آرامگاه پادشاه نوجوان، توتعنخآمون، در سال ۱۹۲۲، چنین کشفی سابقه نداشته است چون اغلب این آرامگاهها در طول تاریخ غارت شدهاند.
پیرودو که ریاست هیئت فرانسوی کاوش در تانیس را بر عهده دارد، گفت این کشف چشمگیر صبح روز نهم اکتبر (۱۷ مهر) رخ داد. تیم او پیشتر سه گوشهٔ دیگر آرامگاهی باریک را کاوش کرده بود که یک تابوت سنگی عظیم و بینام در آن قرار داشت.
«وقتی سه یا چهار تندیس را کنار هم دیدیم، بلافاصله فهمیدیم با چیزی خارقالعاده روبهرو هستیم. سریع بیرون دویدم تا خبر را به همکاران و مسئولان بدهم. اما بعد کار دشوار شد، چون روز قبل از تعطیلات آخر هفته بود و معمولاً ساعت دو بعدازظهر کار را متوقف میکنیم. گفتیم نمیشود همینجا رهایش کنیم.»
باستانشناسان سپس نورافکنهایی نصب کردند تا بتوانند شبانه کار کنند. ۱۰ روز طول کشید تا همهٔ ۲۲۵ پیکرهٔ سبزرنگ کوچک را با دقت از محل خارج کنند.
پیرودو گفته است این پیکرهها «با نظم بسیار، به شکل ستارهای در اطراف گودال ذوزنقهای و در ردیفهایی افقی در کف آن چیده شده بودند.»
این تندیسهای همراه مردگان که در مصر باستان «اوشابتی» نامیده میشدند، به باور مصریان باستان، خدمتکارانی بودند که باید همراه مردگان به جهان دیگر میرفتند.
بهگفتهٔ این باستانشناس، بیش از نیمی از پیکرهها زن هستند، که موردی بسیار استثنایی به شمار میرود.
تانیس در دلتای نیل حدود سال ۱۰۵۰ پیش از میلاد و در دوران دودمان بیستویکم بهعنوان پایتخت پادشاهی مصر بنیان نهاده شد. در آن زمان، «دره پادشاهان»، که در دوران فرعونهایی مانند رامسس غارت شده بود، متروک شد و آرامگاههای سلطنتی به تانیس منتقل شدند.
حل معمایی دیرینه
نماد سلطنتی روی پیکرههای تازهکشفشده همچنین هویت فرد دفنشده در تابوت را فاش کرده است: فرعون «شوشنک سوم» که از سال ۸۳۰ تا ۷۹۱ پیش از میلاد حکومت میکرد.
بهگفتهٔ پیرودو، این موضوع «شگفتانگیز» است، زیرا دیوارهای آرامگاه دیگری در همان محوطه که بزرگترین تابوت آنجا است، نام شوشنک سوم را دارد. این سؤال مطرح است که «چرا او در آن آرامگاه دفن نشده است؟»
پیرودو گفته است «برای یک فرعون، ساختن آرامگاه نوعی قمار است، چون هرگز مطمئن نیست که جانشینش او را همانجا به خاک خواهد سپرد. اکنون مدرکی تازه داریم که نشان میدهد این قمارها همیشه نتیجهبخش نیستند.»
بهگفتهٔ او، دوران ۴۰ سالهٔ سلطنت شوشنک سوم پرآشوب بود و با «جنگ داخلی خونینی میان مصر علیا و سفلا و رقابت چند فرعون برای قدرت» همراه شد.
بنابراین ممکن است روند جانشینی طبق برنامه پیش نرفته باشد و پادشاه در آرامگاه دلخواهش دفن نشده باشد. احتمال دیگر آن است که بقایای او بعدها بهدلیل غارت جابهجا شده باشد.
با این حال، پیرودو میگوید: «سخت میتوان تصور کرد که تابوتی گرانیتی به طول ۳.۵ و عرض ۱.۵ متر دوباره در چنین فضای کوچکی نصب شده باشد.»
او افزود که پس از پایان مطالعات علمی، این پیکرههای کمنظیر در یکی از موزههای مصر به نمایش گذاشته خواهند شد.
