(rm) صدا |
جمشيد زند (راديو فردا): وزيران خارجه كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي، نشست سه روزه خود را آغاز كردند. اين نشست از نگاه ناظران مهم ارزيابي شده و ممكن است قطعنامه پاياني آن به نوعي تفاهم و هماهنگي در سياستهاي خارجي كشورهاي عضو اين سازمان، از جمله در برخورد با پديده تروريسم بينجامد. ايران قرار است طي يك سال آينده، رئيس نشست وزيران خارجه اين سازمان باشد.
مهدي خلجي: (راديو فردا): سازمان كنفرانس اسلامي شامل 57 عضو است. اما در نشست امروز وزيران امور خارجه كشورهاي عضو اين سازمان، عراق شركت نكرده است. يك مقام مسئول در اين سازمان گفته است: هيچ دعوتي براي عراق فرستاده نشده، زيرا هيچ قدرت مشروعي حاكم بر امور عراق نيست. ازميان اعضاي سازمان كنفرانس اسلامي، 33 وزير خارجه، از جمله وزراي خارجه مصر، مراكش و تركيه در نشست تهران حضور دارند و كشورهاي ديگر، معاونان وزارت خارجه يا نمايندگان خود را فرستادند. اين نخستين گردهمايي كشورهاي عضو اين سازمان پس از جنگ عراق است. قرار است در نشست سه روزه تهران كه امروز با سخنراني محمد خاتمي، رئيس جمهوري ايران افتتاح شد، بحران عراق، مسئله تروريسم و صلح خاورميانه موضوع بحث و گفتگو باشد. احمد سلامتيان، آگاه به مسائل سياسي، مقيم پاريس درباره اهميت اين نشست مي گويد:
احمد سلامتيان: شركت بيش از 50 كشور از 57 كشور عضو در جلسه تهران، بخصوص حضور وزراي امور خارجه پاكستان، تركيه، اندونزي، مصر، مغرب و اردن در آن، به نظر من اهميت دارد و اگر وزيران امور خارجه اي هم مثل عربستان شركت نكردند، بيشتر من علت آنرا يك علت تكنيكي ميدانم تا يك علت سياسي، بخصوص كه وزير امور خارجه عربستان، همين امروز در يك مصاحبه ديگري، عملا به نوعي به حمايت ايران آمده و از ايران رفع اتهام كرده در مورد اينكه به سران القاعده پناه داده باشد. اما نكته مهمي كه امروز در اين كنفرانس وجود دارد، صرفنظر از روتين عادي كنفرانس اسلامي، اين است كه براي اولين بار كنفرانس اسلامي در برنامه خودش، مسئله مبارزه با تروريسم را مطرح ميكند و به همين علت بعيد نيست كه از اين كنفرانس، قطعنامه اي تحت عنوان مبارزه با تروريسم در بيايد. هم كشورهايي مثل مغرب و عربستان با درنظر گرفتن اقدامات تروريستي كازابلانكا و اقدامات رياض، خواستار چنين مسئله اي هستند، هم آقاي خاتمي در صحبت شروع خودش اين مسئله را بيان مي كند و علاوه براين دبير كل اداره عرب هم در صحبت امروز خودش، خواستار اتخاذ يك خط و برنامه مشترك كشورهاي اسلامي در جهت تروريسم است.
م. خ.: برخلاف احمد سلامتيان كه حضور نداشتن سعودالفيصل، وزير امور خارجه عربستان سعودي را به اسباب و دلايل غير سياسي باز مي گرداند، محسن سازگارا، روزنامه نگار و تحليلگر سياسي در تهران مي گويد: شركت نكردن وزير امور خارجه عربستان سعودي از اهميت نشست سه روزه سازمان كنفرانس اسلامي در تهران مي كاهد.
محسن سازگارا: در شرايط حاضر و چالشهاي مهمي كه پيش روي كشورهاي اسلامي در ارتباط با مسائل مربوط به خاورميانه است، عدم شركت اين سه كشور، بخصوص عربستان، مي تواند يك مقداري از وزن و تاثير اين اجلاس كم كند.
م. خ.: محمد خاتمي، رئيس جمهوري ايران، در سخنراني افتتاحيه نشست امروز گفت جهان ما از سوي دو گروه، يكي جزم انديشان خشونت گرا و ديگري قدرتهاي استكباري ضربه خورده است. از يكسو تروريسم و كوته فكري، چهره آزادي خواهي و انساني دين را مخدوش كرده و از ديگرسو سلطه جويي و يكجانبه گرايي، مفاهيم ارزشمند آزادي و مردم سالاري را به استهزا گرفته است. اين برعهده ما است كه به نام اسلام از اين دو چهره هراسناك فاصله بگيريم. رئيس جمهوري اسلامي ايران گفت، تبعيض، نفرت و خشونت و سركوب، با روح و حقيقت اسلام بيگانه است. احمد سلامتيان، سخنان محمد خاتمي را يك نقطه عطف در فعاليتهاي سازمان كنفرانس اسلامي، ارزيابي مي كند.
احمد سلامتيان: براي اولين بار در يك كنفرانس اسلامي مسائلي مربوط به نحوه سازماندهي مسائل داخلي كشورهاي اسلامي، از جمله اشاره به آزادي و دموكراسي و اشاره به حاكميت مردم در امور داخلي خودشان كه اينها علي الاصول در كنفرانسهاي كشورهاي اسلامي، به عنوان مسائل داخلي قلمداد مي شدند و اشاره به آنها نوعي مداخله در امور داخلي كشورها مي شد، بهش اشاره مي شود. معلوم نيست كه آيا اين تكيه و تاكيد آقاي خاتمي در تريبون كنفرانس اسلامي روي اين مسائل، يك تفاهمي در بين شركت كنندگان در كنفرانس است كه بالاخره قبول كنند كه چهره كنوني اسلام در دنيا اگر به چنين وضعي پايين آمده كه امروزه وحدت كشورهاي اسلامي، نه تنها وزنه اي ندارد، بلكه بدل به سنگيني در دست و پاي كشورهاي اسلامي شده، متوجه شده باشند كه سازماندهي سياسي داخل اين كشورها چنان اهميتي پيدا كرده كه امروزه نمي شود كشورهاي اسلامي خودشان، دموكراسي و آزادي را مد نظر قرار ندهند، بخصوص كه مداخله در كشورهاي اسلامي، امروز به مقدار بسيار زياديش، پشت پناه شعار گسترش دموكراسي و مبارزه با استبداد انجام مي شود. معلوم نيست كه آيا اين صحبتهاي آقاي خاتمي يك تفاهمي بين كشورهاي اسلامي است، يا اينكه نه، خود آقاي خاتمي در شرايط حساس كنوني داخلي ايران، به نوعي تريبون كنفرانس اسلامي را جايي دانسته كه توسط آن به معاندين داخلي و خارجي خودش پيام بفرستد. وقتي آقاي خاتمي به اين صراحت صحبت ميكند كه مسئله تروريسم و استبداد كشورهاي اسلامي را عواملي مي داند كه براي يك جانبه گرايي و زورگويي رد صحنه بين المللي عليه اين كشورها قلمداد شده و خواستار ايجاد چهره جديدي از اسلام در برابر با اينها است، مي توان گفت خطاب ايشان، بيش از آنكه دولتهايي مثل دولت عربستان سعودي يا سوريه يا تونس و مصر باشد، معارضين داخلي خودش در صحنه داخلي هستند كه مي دانيم در اين روزها در برخورد يا مجلس و در برخورد با نيروهاي سياسي كه در داخل ايران هستند، يك بار ديگر مسئله نحوه اداره كشور و احترام به آزاديها و حقوق بشر در داخل خود ايران، يا انتخاب يك طالباني، كاملا يك انتخاب روز است.
م. خ.: سازمان كنفرانس اسلامي از كشورهايي تشكيل مي شود كه كمترين اشتراك منافع اقتصادي، سياسي و حتي فرهنگي با هم دارند. روابط و مناسبات ديپلماتيك ميان بسياري از اين كشورها عادي نيست و اختلاف نظر در مورد مسائل منطقه اي و بين المللي ميان آنها برومند است. تنها يك عنوان مذهبي يا ايدئولوژيك توانسته به اين سازمان مشروعيت دهد. حتي پسوند اسلامي اين سازمان نيز در هركشوري معناي خاص خود را دارد. اسلام عربستان سعودي با اسلام مراكش، با اسلام تركيه و اسلام ايران، تفاوتهايي گاه بنيادي دارد. بنابراين حتي آن امري نيز كه گمان مي رود، وحدت بخش اين كورها در قالب يك سازمان است، خود سرچشمه اختلافات و نيز زاييده آنها است و نمي تواند نقش كاركردي موثر به عهده بگيرد. از اينرو به رغم اهميتي كه ممكن است نشست سه روزه تهران داشته باشد، چه دستاورد و حاصلي از اين كنفرانس برخواهد آمد؟
محسن سازگارا: سازمان كنفرانس اسلامي شايد از روز نخست تشكيلش در زماني كه جنبش عدم تعهد، برو و بيايي داشت، سازماني بود كه نفوذ عربستان در آن خيلي بارز بود و هنوز هم شايد عربستان به دليل اينكه دبيرخانه سازمان هم درجده است و دست قوي و مهمي در اين سازمان دارد، مهمترين نقش را بازي مي كند. البته سازمان كنفرانس اسلامي مثل ساير سازمانهايي از اين دست، در قطعنامه هاي پاياني و سندهاي نهايي را كه عرضه ميكند، ارزش اجرايي خيلي ندارد. بيشتر قطعنامه هاي پاياني اين قبيل اجلاسها و سازمانها، بيان كننده نوعي هماهنگي و همسويي و همدلي بين اعضاي تشكيل دهنده اين قبيل سازمانها است. ولي اين كه فكر بكنيد اگر چيزي اينجا تصويب شود و يا ارائه شود، فردا يك سياست قطعي خواهد شد و لازم الاجرا خواهد بود براي اعضا، چنين چيزي نيست.
م خ: احمد سلامتيان نيز تاكيد اين سازمان را بر هويت ديني خود در چهارچوب قوانين بين المللي، برخوردار از اثري اندك مي داند.
احمد سلامتيان: به طور كلي كنفرانس اسلامي، كي كنفرانسي است كه در بين سازمانهاي بين المللي مختلف، نتوانسته ثمربخشي به فعاليتهاي خودش بدهد. عملا شركت در اين كنفرانس به حالتي شده كه عملا يك اعاده تكليف كشورهاي اسلامي را پيدا كرده. كنفرانس اسلامي در سازمانهاي مختلف بين المللي كنوني با در نظر رفتن تكيه و تاكيدي كه بر هويت ديني مي كند، در دنياي امروز داراي اهميت كمتري است. امروزه سازمانهاي بين المللي كه بر محور همكاريهاي منطقه اي با پايه هاي اقتصادي و اجتماعي منطقه اي شكل گرفته باشند، بيشتر پيروزي دارند، تا اينكه بر مبناي هويتهاي ديني يا مذهبي كلي تشكيل شده باشند.
م. خ.: حال بايد ديد در شرايطي كه ايران خود به پناه دادن به تروريسمها و دستيابي به سلاحهاي هسته اي متهم است، رياض و كازابلانكا، شاهد تازه ترين عمليات انتحاري بودند و هنوز كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي، ديدگاه و تصميم يگانه و منسجمي درباره آينده مديريت سياسي عراق ندارند، سازماني با اين پايه از وزن و اعتبار سياسي، دست كم چه تاثيري مي تواند در ايجاد تفاهم ميان كشورهاي عضو خود داشته باشد؟ وزيران امورخارجه 33 كشور و فرستادگان ديگر 57 كشور عضو كنفرانس اسلامي، به استثناي عراق، نشست سه روزه خود را در تهران آغاز كردند. قراراست بحران عراق، مسئله تروريسم و صلح خاورميانه موضوع بحث و گفتگو باشد. احمد سلامتيان، كارشناس امورسياسي مقيم پاريس، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: براي اولين بار كنفرانس اسلامي ، مسئله مبارزه با تروريسم و مسائلي مربوط به نحوه سازماندهي مسائل داخلي كشورهاي اسلامي، از جمله اشاره به آزادي و دموكراسي و اشاره به حاكميت مردم در امور داخلي خودشان را مطرح مي كند. حجت الاسلام محمد خاتمي، رئيس جمهوري اسلامي، در سخنراني افتتاحيه نشست امروز گفت جهان ما از سوي دو گروه، يكي جزم انديشان خشونت گرا و ديگري قدرتهاي استكباري ضربه خورده است. محسن سازگارا، روزنامه نگار و تحليلگر سياسي در تهران در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: شركت نكردن وزير امور خارجه عربستان سعودي از اهميت نشست سه روزه سازمان كنفرانس اسلامي در تهران مي كاهد.
