اجراي مدرن اپراي ايدومنيو اثر موتزارت به كارگرداني پيتر سلرز

از بحث انگيزترين رويدادهاي هنري اروپا تابستان امسال، اجراهاي اپراي Idomeneo اثر موتزارت است، داستان پيامد جنگ تروياي يونان باستان، که آقاي پيترسلرز Peter Sellars کارگردان جنجالي آمريکائي، آن را به عراق امروز منتقل کرده است، عراق بعد از جنگ. بليط هاي اين اپرا، توليد فستيوال تابستاني Glyndebourne انگلستان، که اجراهاي آن تا بيش از يک ماه ديگر ادامه دارد، مدتها پيش از افتتاح آن به فروش رفته بود، به خصوص به اين خاطر که روزنامه‌هاي بريتانيا، از جمله روزنامه اينديپندنت، در باره ضدآمريکائي بودن اجراي آن جنجال به راه انداختند. اجراي پيترسلرز از اپراي ايدومنئو، علاوه بر خود سلرز که از غول‌هاي تئاتر معاصر غرب است، حاصل همکاري اوست با آقاي مارک موريس، طراح رقص نيويورکي، و آنيش کاپور، مجسمه‌ساز هندي‌تبار بريتانيائي، که صحنه‌اي عظيم شبيه درون اندام زن براي اين اپرا ساخته است. آقاي پيترسلرز، به خاطر اجراهاي اپراهائي مدرن، و اجراي مدرن اپراهاي کلاسيک، با الهام از مسائل روز مشهور است، از جمله دو اپراي مشهور از آهنگساز برجسته آمريکائي جان آدامز، يکي در باره سفر نيکسون به چين و ديگري در باره حمله تروريست‌هاي فلسطيني به کشتي تفريحي اکيله‌لارو در مديترانه، به نام مرگ کلينهافور. اجراي او از اپرا ايدومنئوي موتزارت، در صحرائي شبيه به بيابان‌هاي عراق شروع مي‌شود، درحاليکه سه زن مسلمان در کنار سه جسدي که لب صحنه گذاشته شده‌اند، اشک مي‌ريزند. سربازهائي با يونيفرم هاي شبيه سربازان آمريکائي روي صحنه ديده مي شوند و همه چيز، در دکوري عظيم از آنيش کاپور اتفاق مي‌افتد که مانند درون بعضي از مجسمه‌هاي تخم‌مرغ شکل او از فولاد صيقل زده، تماشاگر را به گرماي آرام بخش درون رحم زن مي‌برد. يک منتقد برجسته آمريکائي، آقاي Mark Swed از روزنامه لس آنجلس تايمز، که اين اپرا را يکشنبه شب پيش تماشا کرده است، ان را ترکيبي خارق‌العاده ازنور، رنگ، حرکت و بازي‌هاي پرحرارت و موسيقي درخشان توصيف مي کند که عناصر مختلف آن از يکديگر جدائي ناپذيرند و مي‌نويسد جنبه‌هاي مختلف اين اثر سال 1781 موتزارت، از در واقع نخستين اپراي کامل او، هرگز به اين اندازه دقيق مورد مطالعه قرار نگرفته بود و آنچه اين سه هنرمند، سلرز، کاپور و مارک موريس، به همراه رهبر ارکستر، آقاي سايمون رتل Simon Rattle در اين اپرا کشف کرده اند، هم آزاردهنده است و هم روح افزا. داستان اپرا، عشق ميان ايدمانته، پسر پادشاه پيروزمند Crete است به ايليا، دختر رهبر ترويا، ملک پريام. اهميت اين عشق در اين است که دو دلداده بايد بر گناهان پدران فوق فائق آينده و راهي براي صلح پايدار ميان دشمنان قديمي پيدا کنند. پيتر سلرز، بر تن ايدمنئو، پادشاه کريت و آرباس، مشاور او، کت و شلوار رهبران سياسي امروز را پوشانده است و به اين ترتيب، جهاني متفاوت را براي تماشاگر تصوير مي‌کند که در آن « سياستمداران مي‌کوشند خدايان انتقامجو را از طريق تواضع، اعتماد، صداقت و عشق، راضي کنند. قرار دادن داستان اپرا در صحنه‌اي که درون رحم زن را تداعي مي‌کند، به برداشت پيترسلرز از اين اثر، جنبه فرويدي هم مي‌دهد. نويسنده لس آنجلس تايمز، در نقد ستايش آميز خود مي‌پرسد اگر موتزارت مي‌تواند ما را هوشمندتر سازد، آيا مي‌تواند به ما در حل مسئله خاورميانه کمک کند؟ و مي‌افزايد سئوالي که اين جنجالي‌ترين اجراي اپراي تابستان امسال در اروپا مطرح مي‌کند هم همين است. از بحث انگيزترين رويدادهاي هنري تابستان امسال اجراهاي اپراي ايدومنيو Idomeneo اثر موتسارت است. داستان جنگ تروا يونان باستان كه پيتر سلرز، كارگردان جنجالي آمريكائي آنرا به عراق امروز منتقل كرده است. اين اجرا حاصل همكاري وي با مارك موريس Mark Morris ، طراح رقص نيويوركي و آنيش كاپور Anish Kapoor مجسمه ساز هندي تبار بريتانيايي است. بليت هاي اين اپرا قبل از افتتاح آن به فروش رفته بود.