(rm) صدا |
مينا بهارمست (راديو فردا): واقعه 18 تيرماه، نقطه عطف فعاليت جنبش دانشجويي در ايران در دوران پس از استقرار جمهوري اسلامي به شمار مي رود. مهدي خلجي نگاهي به شکل گيري اين واقعه و پيامدهاي آن دارد.
صداي جمعيت: اي ملت باغيرت، حمايت! حمايت!
مهدي خلجي (راديو فردا): اين صداي دانشجويان در تهران بود که در 19 تيرماه سال 78 از مردم طلب حمايت مي کردند. شب پيش از آن پليس و لباس شخصي ها به خوابگاه دانشجويان در کوي دانشگاه تهران حمله کردند، دانشجويان را کتک زدند، به آنها دشنام گفتند، اموال آنها را به غارت بردند، و در وديوار و کتاب و کمدشان را ويران و نابود کردند. دانشجويان بسياري زخمي شدند، و عزت ابراهيم نژاد کشته شد. يک دانشجو در همين روز به راديو آزادي گفت:
يک دانشجو: دانشجويان خيلي بي دفاع بودند. آنان با تجهيزات کامل و باتوم آمده بودند و خيلي از فرماندهانشان نيز مسلح بودند. کسي جرات نمي کرد نزديک شود چون دانشجويان خيلي بي دفاع بودند. آنها از همه طرف حمله مي کردند و از در بالا رفتند و دانشجويان را دور زدند.
م.خ: 18 تيرماه 78، دانشجويان در کوي دانشگاه به توقيف روزنامه «سلام» اعتراض کردند. روزنامه سلام به خاطر انتشار نامه محرمانه سعيد امامي عضو بلند پايه وزارت اطلاعات درباره ضرورت برخورد خشن با روشنفکران و نويسندگان و تغيير قانون مطبوعات توقيف شد. روزنامه سلام نماينده دانشجوياني بود که قبلا به عنوان دانشجويان خط امام و با اشغال سفارت آمريکا در تهران شناخته شدند. اين روزنامه در دهه 70 به تريبون اصلي منتقدان جناح محافظه کار بدل شده بود. روزنامه سلام خوانندگان بسياري در ميان دانشجويان داشت و پيشرو مطبوعات دوم خردادي به شمار مي آمد.
اعتراض دانشجويان به خيابان کشيده شد. براي نخستين بار در عمر جمهوري اسلامي، پديده اي به عنوان جنبش دانشجويي هويت و قدرت خود را در برابر حکومت نشان داد. اين پديده آن اندازه نيرومند بود که آيت الله خامنه اي، رهبر جمهوري اسلامي در نخستين واکنش خود به تظاهرات دانشجويان که با شعارهايي عليه نظام جمهوري اسلامي آميخته شده بود، کوشيد تا لحني نرم به کار گيرد و صداي اعتراض دانشجويان و مردم را شنيده شده نشان دهد.
آيت الله علي خامنه اي (رهبر جمهوري اسلامي): وقتي هيجانات کور پا وسط بگذارد دشمن فورا استفاده خواهد کرد. ما باره اين حرف را گفته ايم، چرا گوش نکردند؟ چرا گوش نمي کنند؟ حتي اگر يک چيزي که خون شما را به جوش مي آورد انجام دادند (مثلا فرض کنيد به رهبري اهانت کردند)، باز هم بايد صبر کنيد و سکوت کنيد. اگر عکس مرا هم آتش زدند و پاره کردند (صداي گريه حضار)، بايد سکوت کنيد. و الا حالا فرض کنيد يک جواني يا يک دانشجوي فريب خورده اي هم يک حرفي زد يا يک کاري کرد، چه اشکالي دارد؟ من از او صرفنظر مي کنم (صداي گريه حضار).
م.خ: اما پس از گسترش تظاهرات در روزهاي بعد، آيت الله خامنه اي بسيجيان را فرزندان خود خطاب کرد و به آنها دستور داد تا به خيابانها بريزند و کساني را که اراذل و اوباش خواند سرکوب کنند. 23 تيرماه، خيابانهاي اطراف دانشگاه تهران عرصه مانور قدرت بسيجيان، انصار حزب الله، لباس شخصي ها، و پليس ضد شورش بود. حجت الاسلام حسن روحاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي در همين روز در ميان بسيجيان گفت:
حجت الاسلام حسن روحاني ( دبير شوراي عالي امنيت ملي): بي ترديد آنهايي که در اين چند روز به آشوب و تخريب اموال عمومي و تعرض به نظام مشغول بوده اند در دادگاههاي صالحه ما محاکمه خواهند شد و به عنوان محارب و مفسد مورد مجازات قرار خواهد گرفت (صداي تکبير حضار).
م.خ: محمد خاتمي، رئيس جمهوري اسلامي نيز فاصله خود را با دانشجويان حفظ کرد و در نخستين سخنان خود در مورد اين ناآرامي هاي ضد حکومتي گفت:
محمد خاتمي (رئيس جمهوري اسلامي ايران): جريان خشونت و آشوب بر خلاف مصالح نظام و مصالح ملت است. معلوم است که در کارهايي که انجام مي دهند خيري نيست، بايد در مقابل آنها ايستاد و ما هم مي ايستيم.
م.خ: دانشجويان به شدت زخمي شدند، بازداشت شدند، به زندان افتادند، بنا به گزارشهاي رسمي در زندان شکنجه شدند، و شماري از آنها مانند احمد باطبي و منوچهر محمدي تا امروز در زندان به سر مي برند. اما متهمان به اعمال خشونت عليه دانشجويان، در دادگاه تبرئه شدند، و جنبش دانشجويي سرکوب شد. با اين همه دانشجويان 18 تير را روز مبارزه با خشونت ناميدند و هر سال خواستند تا براي يادبود آن مراسمي برگزار کنند. جمهوري اسلامي نگران از تبديل اين تجمعات به همايشي عمومي عليه حکومت، از برگزاري آن جلوگيري مي کند. امسال از چند هفته پيش، با يک تجمع در کوي دانشگاه تهران ناآرامي گسترده اي در اين شهر، اصفهان، تبريز، رشت، مشهد، شيراز، کرج، و شهرهاي ديگر رخ داد. اين بار نيز پليس ضد شورش و لباس شخصي ها با اعمال خشونتي به مراتب شديدتر از سال 78 اين اعتراضات را مهار کردند. خبرنگار راديو فردا در تهران شبهاي ناآرامي را چنين گزارش مي داد:
خبرنگار راديو فردا: در واقع به شدت جلو حرکت مردم به سمت دانشجوها را گرفته اند. همين الان هم نيروهاي شخصي که تنها نيروهاي مجاز به حرکت به سمت بالا، مدام از کنار من رد مي شوند.
م.خ: امسال نيز به دانشجويان اجازه برگزاري مراسم 18 تيرماه را ندادند. مقامات ايران علت عدم صدور مجوز را احتمال سوء استفاده اراذل و اوباش و نيز ضد انقلاب از اين تجمعات عليه نظام جمهوري اسلامي ذکر مي کند. مطبوعات ايران، حتي مطبوعات اصلاح طلب در صفخات شماره امروز خود اشاره چنداني به سالگرد واقعه کوي دانشگاه نکرده اند. آگاهان سياسي در تهران مي گويند احتمال دارد مقامات امنيتي امروز انتشار هر خبري را در باره کوي دانشگاه ممنوع کرده باشند. جنبش دانشجويي در ايران به رغم مشکلاتي که در سازماندهي سياسي دارد از نظر حکومت ايران نيرومندترين اهرم فشار و رقيب جدي در داخل کشور به شمار مي آيد. واقعه 18 تيرماه، نقطه عطف فعاليت جنبش دانشجويي در ايران در دوران پس از استقرار جمهوري اسلامي به شمار مي رود. راديوفردا نگاهي به شکل گيري اين واقعه و پيامدهاي آن دارد.
