نقش مونتگمري وودهاوس، جاسوس بريتانيائي، در كودتاي 28 مرداد، از ديد يك نويسنده چپگراي بريتانيائي

فريبا مودت (راديو فردا): هفته گذشته، مونتگمري وود هاوس، معروف به مانتي، پژوهشگر يوناني، چريك سابق و جاسوس اعظم بريتانيا در تهران در دهه پنجاه و يكي از عوامل عمده در كودتا 28 مرداد 32، درگذشت -- كودتايي كه به گفته رابرت فيسك، تحليلگر نشريه اينديپندنت، در ابتدا تنها نقشه اي بدون سر و صدا براي حفظ منابع بريتانيا و آمريكا در ايران بود، اما مبدل به كودتائي شد كه اثرات آن هنوز در سراسر خاورميانه حس مي شود. رابرت فيسك مي نويسد مونتگمري وود هاوس، يكي از بازيگران اصلي واقعه آنچه كه معروف به 28 مرداد انجاميد، قبل از مرگ از وي پرسيد كه آيا نقش وي در كودتايي كه مصدق را سرنگون كرد، به طور غير مستقيم موجب ايجاد جمهوري اسلامي آيت الله خميني نشد؟ با به روي كار آمدن پرزيدنت آيزن هار در سال 1953،‌ توطئه سرنگوني دولت منتخب مصدق با كمك سازمان اطلاعات مركزي آمريكا، سيا و همكاري فعالانه مونتگمري وود هاوس، جاسوس بريتانيا در ايران شكل گرفت. آمريكا نگران آن بود كه مصدق ايران را به دامن شوري بي اندازد و وود هاوس سخت در تلاش بازگرداندن منابع تازه ملي شده نفت ايران به شركت نفت ايران و انگليس و در اين راه بازگرداندن شاه جوان ايران به سلطنت، هدف نهايي. فيسك مي افزايد كه وظيفه نظارت بر عمليات سازمان سيا در عمليات سال 53 برعهده كرميت لوزولت، نوه رئيس جمهوري اسبق آمريكا، تئودو روزولت بود و به گفته نويسنده مقاله، قرباني او، دكتر مصدق. فيسك مي افزايد كه اين صحت دارد كه دكتر مصدق عادتا در پيژامه هاي صورتي رنگ ديده مي شد و در شورهاي مجلس به گريه مي افتاد، اما به نظر مي رسيد كه حقيقتا مردي دموكرات منش است. وي را به عنوان ديپلماتي متشخص مي شناختند كه انتقاداتش از شاه به عنوان يك خودكامه و خودداريش از اعطاي امتيازات نفتي بيشتر به شركتهاي خارجي، ائتلاف جبهه ملي وي را در ميان مردم ايران، محبوبيت بخشيد. رابرت فيسك مي افزايد: جاسوس انگليس، مونتگمري وود هاوس، در اين ميان وظيفه خرابكاري در اوضاع ايران را داشت. وي در كارهاي پارتيزاني و بازجويي از متهمان به همكاري با نازيها، سابقه طولاني داشت و به دست خود يك جوان متهم به هواداري از آلمان نازي را به دار آويخته بود، اما هنگامي كه مانتي وارد تهران شد، وي رسما عنوان افسر اطلاعاتي سفارتخانه بريتانيا را با خود يدك مي كشيد. ايران در آن روزها در لبه پرتگاه هرج و مرج قرار گرفته بود، مذاكره با شركت نفت ايران و انگليس به بن بست برخورده بود و سفير تهران در بريتانيا به گفته مانتي، يك مرد مجرد عاجز بود كه امورش را خواهر بيوه اش اداره مي كرد. همتاي آمريكايي او به قول مانتي يك عمده بازرگان آمريكايي بود كه به خاطر كمكهاي ماليش به حزب دموكرات، به عنوان سفير آمريكا در ايران منصوب شده بود. مونتگمري وود هاوس در آخرين روزهاي زندگي خود به نويسنده مقاله رابرت فيسك گفت كه يكي از نخستين ماموريت هايش وارد ساختن يك هواپيما مملو از اسلحه به داخلي ايران بود. وي همراه با هواپيما از پايگاهي از غرب بغداد وارد ايران شد و سپس با تعويض سكه هاي طلاي بريتانيايي با ريال ايران، در خفا مقادير متنابهي وجه نقد در اختيار دو برادر به نامهاي رشيديان گذاشت. آنها وظيفه گردآوردن جمعيت و مهيا كردن صحنه عمومي براي كودتا را بر عهده داشتند. اسلحه هاي يادشده نيز به همين منظور وارد ايران شده بودند، مگر آنكه شوروي قصد تهاجم به ايران را مي كرد، كه در آن صورت براي مبارزه با افراد شوروي به كار گرفته مي شد. مقاله اينديپندنت با بازگشت وود هاوس به تهران و قرار گرفتن وي در سمت رسميش، مقام اطلاعاتي بريتانيا، ادامه مي يابد. توطئه سرنگوني مصدق و بازگرداندن منابع نفتي به شركت ايران و انگليس در دست يك ديپلمات بريتانيايي به نام رابين زنر بود كه وي برادران رشيديان را براي گرد آوردن جمعيت در تهران استخدام كرده بود. طرح وود هاوس از اين قرار بود كه برادران رشيديان همراه با افسران دلسرد ارتش، پليس، نمايندگان مجلس، روحانيون، اربابان جرايد و رهبران توده هاي مردم كه اراذل و اوباش را نيز در بر مي گرفت، كنترل امور را در دست مي گرفتند . رابرت فيسك مي افزايد كه انقلاب اسلامي ايران، سخت موجب افسردگي وود هاوس گرديد. وي به فيسك گفته بود كه آنچه آنها در ايران انجام دادند، به باد رفت و به دنبال كودتاي 28 مرداد، اين سالهاي سستي بود كه بر ايران چيره شد. هفته گذشته، مونتگمري وود هاوس، معروف به مانتي، پژوهشگر يوناني، چريك سابق و جاسوس اعظم بريتانيا در تهران در دهه پنجاه و يكي از عوامل عمده در كودتا 28 مرداد 32، درگذشت. كودتايي كه به گفته رابرت فيسك، تحليلگر نشريه اينديپندنت، در ابتدا تنها نقشه اي بدون سر و صدا براي حفظ منابع بريتانيا و آمريكا در ايران بود، اما مبدل به كودتائي شد كه اثرات آن هنوز در سراسر خاورميانه حس ميشود. رابرت فيسك مي گويد براي مونتگمري وود هاوس، انقلاب اسلامي ايران، سخت موجب افسردگي گرديد.