(rm) صدا |
ماه منير رحيمي (راديو فردا): در سال تحصيلي تازه از 16 ميليون دانش اموز که حدود هفت ميليون آن ها دختر و بيش از هشت ميليون پسر هستند، بيشتر از شش ميليون و 600 هزار در دوره ابتدائي، نزديک چهار ميليون و 800 هزار در دوره راهنمايي، و حدود چهار ميليون و 400 هزار در دوره متوسطه، نظري، فني و حرفه اي، کار و دانش، و پيش دانشگاهي تحصيل خواهند کرد که در اين بين حدود يک ميليون دانش اموز در سه دوره آموزشي، به مدارس غير انتفاعي مي روند. بنابر اعلام مسئولان جمهوري اسلامي، 80 هزار آموزگار در سال تحصيلي جديد در مدارس تدريس خواهند کرد. همزمان قرار است مسئولان آموزش و پرورش با دادن شير روزانه به دانش آموزان، برنامه تغذيه رايگان در مدارس کشور را پس از حدود 25 سال از سر گيرند. بنابر همين آمار، در مدارس دولتي براي دانش اموزان ابتدائي 270 هزار کلاس، براي راهنمايي ها 160 هزار، و براي دبيرستاني ها در مجموع 162 هزار کلاس برپا خواهد شد. اما آيا اين کلاس ها همه دانش آموزان را پوشش مي دهد؟ اين پرسش را با محمد قائد، کارشناس امور آموزشي در تهران در ميان گذاشتم.
محمد قائد (کارشناس امور آموزشي): آموزش و پرورش مي گويد که در ايران ديگر مدرسه سه شيفته وجود ندارد، ديگر حداکثر دو شيفته است (يک هفته صبح، يک هفته ظهر)، اما مشکلي که در برابر است مدرسه هاي غير استاندارد و در واقع حتي مي شود گفت غير ساختماني است که اصطلاحا به آن «مدرسه کپري» گفته مي شود. يک جايي همين طوري با سرپوشي يا بي سرپوش، يا در چادري يا در چيزي که بچه ها بنشينند و کلاس تشکيل دهند. اين مدرسه ها تا پايان برنامه سوم اين طوري مي گويند که جمع بشود و همه جا ساختمان داشته باشند و در يک موقعيت استاندارد.
م.م.ر: از يک شهروند تهراني نيز مي پرسم قرار بود مدارس يک نوبته بشوند، آيا اين طور شده است؟
شهروند تهراني: نخير، دو شيفت است: شيفت صبح، شيفت بعد از ظهر. خيلي هم پر جمعيت، کلاس ها همه بالاي 30 نفر، يعني کلاس ها اين قدر ازدحام دارند که معلم ها مي نالند از شلوغي، همه اش مي گويند که ما نمي توانيم به بچه ها برسيم، از قبل همان امکانات مانده است ولي تعداد هي مي رود بالا. يک شيفت که اصلا خبري نيست و مدارس سه شيفت هم هنوز سطح تهران ما داريم، حالا دو شيفت که کاملا معمولي است.
م.م.ر: شما راجع به مدارس دولتي صحبت مي کنيد؟
شهروند تهراني: بله، مدارس دولتي ديگر. يک قشر خاصي مي توانند در مدارس غير انتفاعي بچه هايشان را ثبت نام کنند.
م.م.ر: مدارس غير انتفاعي همه يک شيفت هستند؟
شهروند تهراني: نه، آن طور هم نيست. غير انتفاعي ها مي بينند پول خوبي در آن است که دو شيفت بگذارند بماند امکاناتشان، سعي مي کنند از دو شيفت استفاده کنند.
م.م.ر: شما هيچ وقت فکر کرده ايد که بچه اتان را مدرسه غير انتفاعي بگذاريد؟
شهروند تهراني: بيشتر به خاطر امکانات بهترش بله، فکرش را مي تواند آدم بکند ولي در عمل نمي توانيم اصلا اقدامي بکنيم. اقلا 12 سال بچه مي خواهند درس بخواند، هر سال چقدر هزينه اش است؟ همين مدارس دولتيش هم بدون هزينه نيست. هم کمک هزينه اي که مي گيرند از دانش آموزان، هم هزينه هاي ديگري که در طول سال براي بچه پيش مي آيد.
م.م.ر: مشکل فقط مسئله مالي هست يا اين که. يعني پرسش من اين است که مدارس غير انتفاعي در بين مردم چه جايگاهي دارد از جهت آموزشي و رسيدگي به بچه ها و فرض کنيد برخورد اولياء مدرسه و اين ها؟
شهروند تهراني: مردم ما در مورد مدارس غير انتفاعي چون پول مي دهند، پول هنگفتي هم مي دهند، خوب به همان نسبت توقع ندارند وقتي بچه اشان مي رود مدرسه غير انتفاعي، حالا درسش هم بد باشد، نمره هاي خوبي هم نداشته باشد. لذا طلبکارانه مي روند اسم بچه اشان را در مدرسه غير انتفاعي مي نويسند. اصلا خود مسئولين مدرسه هم يک جوري برخورد کرده اند که مردم عادت کرده اند. نه، از نظر سطح آموزشي چندان خبري هم نيست. چرا، استثناهايي هست مثل مدارس نمونه مردمي که مدارس دولتي هم، خوب استثنا است ديگر، آن ها هم سطح آموزششان خوب است.
م.م.ر: آن وقت در عمل با کارنامه هاي خوبي فارغ التحصيل مي شوند؟
شهروند تهراني: بله، اتفاقا من شنيده ام از همين مادرها و اوليا که پول بيشتر حتي مي گيرند تا نمره بهتري هم بدهند به بچه ها. اين که کارنامه خوب تحويل مي دهند تا يک سال ديگر هم دوباره مشتري همان جا باشند. به هر حال ما مجبوريم با همين امکانات نبوده بسازيم ديگر.
م.م.ر: آقاي قائد، مدارس غير انتفاعي که شما به آن اشاره کرديد، چقدر اين تجربه موفق بوده است در ايران؟
محمد قائد: به هر حال تصور زيباي مدرسه کاملا رايگان در ايران تحقق پيدا نکرده است و احتمالا هيچ گاه تحقق پيدا نخواهد کرد و اين مدارس غير انتفاعي نکته اي که هست، سطح انتظار و توقع مردم را بالا مي برد و مردم مدرسه هايي مي خواهند که به همان خوبي مدارس خصوصي است. اما هزينه هاي آن ها را همه به راحتي نمي توانند پرداخت بکنند، چون ارقام کاملا قابل توجهي است از شهريه، اعم از رفت و آمد بچه ها، و کلاس هاي جانبي تا حد زيادي باعث نارضايي هاي نابرخورداران شده است، اما آن کساني که برخوردار هستند هزينه چيز بهتري را که مي خواهند، مي پردازند. يک جور مي شود گفت سوسيال دموکراسي اوليه در گام هاي نخستين و جنيني.
م.م.ر: اين که در ايران معروف است مدرسه اي خوب است يا بد است، به چه معنا است؟
محمد قائد: خط فاصلي بين مدرسه خوب و مدرسه بد البته وجود ندارد و درجات است. به عوامل زيادي بستگي دارند، موقعيت فرهنگي منطقه، نوع رسيدگي که پدرها و مادرها به بچه ها مي کنند، شايد هم عوامل شانسي که در يک مدرسه اي، کلاسي شاگردهاي بهتري جمع شده باشند. بنابراين اين نتيجه گيري که مدارس غير انتفاعي بچه هايش درسخوان ترند و خدمات آکادميک بهتري مي دهند، تا حالا ثابت نشده است، اگرچه اين به صورت يک تصور و يک توهمي در ذهن مردم است. اما بي درنگ بايد اضافه کرد که پدر و مادر بر اساس نوع فرهنگي که مي شناسند در يک مدرسه و بالعکس از آن طرف مربيان مدرسه بر اساس نوع فرهنگي که در ان مدرسه به کار گرفته شده است، محصل انتخاب مي کنند. به طور مثال، مدارس غير انتفاعي هستند که محصلانشان را از بين خانواده هاي متدين و مذهبي انتخاب مي کنند. مدارس ديگري هستند که ممکن است برخوردشان با دين به صورت فرهنگي – فلسفي باشد، اما آن قدر سختگيري نکنند که حالا الزاما بچه ها نماز بخوانند يا نخوانند. اين آرامش فرهنگي که دائما جنگ و کشمکش نباشد در مدرسه، مي تواند در پيشرفت تحصيلي محصل ها موثر باشد.
م.م.ر: اما در ايران نيز هستند کودکان و نوجواناني که هنزو از امکان مدرسه رفتن و تحصيل محرومند، گرچه دکتر شيوا دولت آبادي، رئيس انجمن حمايت از کودکان در تهران، به راديو فردا مي گويد: آمار دقيق درباره آن ها وجود ندارد.
شيوا دولت آبادي (رئيس انجمن حمايت از کودکان، تهران): متاسفانه ما هرگز نمي توانيم در مورد اين آسيب هاي اجتماعي، آمارهاي مطمئني داشته باشيم. ما آمارهاي رسمي که داريم در مورد عدم دسترسي به تحصيلات، در حدود 96 درصد گفته مي شود از بچه هاي ما در روستاها به مدرسه دسترسي دارند، يعني چهار درصد آنجاست و دو درصد در شهرستان ها دسترسي ندارند. بنابراين، آمارهاي رسمي ما، خيلي تکان دهنده نيستند. اما آن تعدادي از بچه ها که ما مي بينيم که در ساعات مدرسه در خيابان ها هستند، خوب همين امروز با شروع اول مهر ماه، مي توانيم شاهدش باشيم در سراسر شهرهاي بزرگ، اين نياز به يک تخمين دقيق آماري دارد. ما آمارهايي که مي شنويم، با اندازه گيري از يک منطقه و تخمين هستند و يا اينکه خيلي اتفاقي گرفته شدند يا شايد زياد تر از اندازه اي است که بچه ها هستند را تخمين مي زنند. و اينکه خود آن نشان مي دهد که قضيه براي جمع و جور شدن نياز به چقدر بودجه دارد يا چطور برنامه ريزي مي خواهد يا چقدر مددکاري مي خواهد.
ماه منير رحيمي (راديوفردا): از آمار به علل اش بپردازيم. شما در صحبت هاي اولتان به اقتصاد به ويژه توجه کرديد. بسياري از کارشناسان، عوامل ديگري را هم دخيل مي بينند در اين موضوع. مثل وضعيت اجتماعي، فرهنگي، حتي اوضاع سياسي. شما در مجموع سهم بقيه دلايل را چقدر مي دانيد؟
شيوا دولت آبادي: براي من مفهوم فقر گسترده تر از فقط فقر اقتصادي است. معمولا با يک چرخه فقر، جهل و اضطراب يا عدم امنيت براي حضور در متن جامعه را مي توانيم در کنار هم ببينيم. با به حاشيه رانده شدن، مجددا يک چرخه جهنمي مشکل برايشان ايجاد مي شود. داريم جاهايي که امکان دسترسي به مدرسه هست، اما خانواده آن را خيلي ضروري نمي بيند و حتي بچه شان را هم به عنوان ... بنابراين ما يک مقداري هم مشکل فرهنگي نسبت به استفاده از حقوق کودک براي دسترسي به اطلاعات و مدرسه و غيره داريم. مساله لوث شدن بسياري از ارزش ها، مثل اينکه در ميان اين دختران به اصطلاح دستفروش خياباني، دختربچه هاي کوچک و يا دختربچه هاي نوجواني هستند که مسلما بسيار مغاير با تمام آن نگرش و سنت محافظت از به ويژه دختر در خانه هست. من اگر بخواهم جمع بندي بکنم، اسم همه شان را مي گذارم انواع فقر.
م.م.ر: نظر دو کارشناس، محمد قائد و شيوا دولت آبادي را درباره اوضاع سال تحصيلي تازه شنيديم. اما اکنون از يک شهروند تهراني نيز مي پرسم: امروز که فرزندش را به مدرسه مي رساند، حال و هواي شهر را چگونه ديد؟
شهروند تهراني: امروز تهران خيلي شلوغ بود، مخصوصا صبح اول وقت که بقيه مردم هم مي خواستند بروند سر کارشان و بچه ها هم همزمان مي خواستند بروند مدرسه ها. يک سري وسائل اضافه تر آمده بود در خيابان ها. حالا من بعد هم فکر مي کنم به همين روال باشد به خاطر اين که سرويس مدارس اضافه مي شود ولي خيابان ها هيچ تغييري نکرده است. نه پهنتر شده است، نه وضعيت بهتري پيدا کرده است. بعد هر سال جمعيت اضافه مي شود، تعداد ماشين ها هم اضافه مي شود، شب گذشته هم باز انگار مردم دنبال خريد بودند و اين ها که ما بيرون بوديم، فوق العاده شلوغ بود. يعني اصلا تمام سطح شهر ترافيک بود. هيچ خياباني نبود که خلوت باشد. حتي خيابان هاي فرعي هم ترافيک بود.
م.م.ر: توي خود مدرسه، مثلا از نظر سرويس رفت و آمد بچه ها، برخورد معلم ها، يا نظم و ترتيب خود بچه ها، اين ها ... چه وضعيتي را شما مي ديديد؟
شهروند تهراني: در مورد سرويس ها که فعلا تازه شروع کرده اند براي ثبت نام بچه ها و اين ها که فکر مي کنم يکي – دو هفته اول خيلي نظم نداشته باشد تا اين ها بيايند راه بيافتند. بعد خود مدرسه... يک مقدار خوب شلوغ بود. به خاطر اين که روز اول بود اوليا بيشترشان آمده بودند همراه بچه هايشان، مدرسه از ان نظم لازم هنوز برخوردار نبود. بعد در مورد معلم بچه هايم را هنوز من نديده ام که چه کسي است، چه جور آدمي هست، و اين ها. امروز هم مدسه چندان برپا و قرص نبود، دو ساعت بيشتر بچه ها نرفتند. در حد يک کلاس بندي بود.
م.م.ر: و آخرين مهمان برنامه گزارش ويژه ما، يکي از خود دانش آموزان است.
حميد (دانش آموز): رفتيم، خانممان گفت که سعي کنيد بچه هاي خوبي باشيد.
م.م.ر: تو امسال کلاس سوم هستي، کلاس اولي ها را ديدي چه کار مي کردند؟
حميد: عين کلاس اول ما، به آن ها کادو داده بودند، گل داده بودند. به ما هم گل دادند، يک دانه به همه دادند.
م.م.ر: بچه ها گريه نمي کردند هيچ کدامشان؟ همه اشان دوست داشتند بيايند مدرسه؟
حميد: چرا، خيلي ها گريه مي کردند. معلم کلاس اول ما خيلي خوب بود.
م.م.ر: وقتي مي گويي خوب بود، يعني چه جوري بود؟
حميد: با آن ها مهربانند. مي گويند بچه ها مثلا ما نمي خواهيم شما را اذيت بکنيم که درس زياد بخوانيد. ولي مثلا يک بار که مي گويم برايم بنويسيد، درست بنويسيد.
م.م.ر: حميد جان ببين، امسال آقاي خاتمي، رئيس جمهور، مي شناسيش که؟ رفته در مدرسه ها از بچه ها پرسيده است رئيس جمهور چه جوري بايد کشور را اداره کند. اگر تو بخواهي برايش نامه بنويسي، چه در آن مي گويي؟
حميد: البته مدرسه ما که نيامدند رئيس جمهور، ولي مدرسه بغليمان چون بچه هاي بزرگتري مي رفتند، آن جا آمدند. بعدا آن وقت اگر نظرم را بخواهم بدهم، مي گويم که بايد مثلا به مردم کمک کنند، شهر را تميز نگه دارند، هر کاري که مردم مي گويند بکنند. هر کاري که نه... بعضي کارها ديگر... کارهايي که مثلا براي شهرمان خوب است.
م.م.ر: دوست داري رئيس جمهور براي مدرسه ها چکار بکند؟
حميد: يک جوري بکند که مثلا بچه هايي که دوچرخه دارند، راه را با دوچرخه بيايند، آن وقت برگشتن هم با دوچرخه بروند. در سال تحصيلي جديد، از 16 ميليون دانش آموز، که حدود هفت ميليون آنها دختر و بيش از هشت ميليون پسر هستند، بيشتر از شش ميليون و 600 هزار در دوره ابتدايي، نزديک به چهار ميليون و 800 هزار در دوره راهنمايي و حدود چهار ميليون و 400 هزار در دوره متوسطه نظري، فني و حرفه اي، کار و دانش و پيش دانشگاهي تحصيل خواهند کرد که در اين بين، حدود يک ميليون دانش آموز، درسه دوره آموزشي به مدارس غير انتفاعي مي روند. بنا بر اعلام مسئولان جمهوري اسلامي، 80 هزار آموزگار در سال تحصيلي جديد در مدارس تدريس خواهند کرد. همزمان، قرار است که مسئولان آموزش و پرورش با دادن شير روزانه به دانش آموزان، برنامه تغذيه رايگان در مدارس کشور را پس از حدود 25 سال از سر گيرند. بنابر اين آمار، در مدارس دولتي، براي دانش آموزان ابتدايي، 270 هزار کلاس، براي راهنمايي ها 160 هزار و براي دبيرستاني هاي، در مجموع 162 هزار کلاس برپا خواهد شد. در گزارش ويژه امشب، محمد قائد، کارشناس امور آموزشي، شيوا دولت آبادي، رئيس انجمن حمايت از کودکان، يک شهروند و يک دانش آموز کلاس سوم دبستان، همگي از تهران، به اظهار نظر درباره مسائل و مشکلات پيش رو در سال تحصيلي جديد مي پردازند.
