اوکراین تأکید می‌کند نه شیوع ویروس کرونا و نه دیگر نابسامانی‌های جهانی، سرنگونی هواپیمای اوکراینی در ایران را از دستور کار دولت خارج نخواهد کرد و کی‌یف تا اجرای کامل عدالت پیگیر این مسئله خواهد بود.
آنا رایسکایا گزارشگر رادیو فردا، در این ارتباط با آندری شفچنکو، سفیر اوکراین در کانادا و نمایندهٔ این کشور در ایکائو، سازمان هواپیمایی غیرنظامی بین‌المللی گفت‌وگو کرده است.
نماینده اوکراین در ایکائو، در این گفت‌وگو با استقبال از اعلام آمادگی ایران برای ارسال جعبه سیاه هواپیما به فرانسه، ابراز امیدواری کرده که این اقدام گام نخست برای تحقیقات جامع و شفاف در مورد این سانحه باشد.
آقای شفچنکو، رویکرد ایران در ایکائو در رابطه با پرواز پی‌اس ۷۵۲ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این روزها مونترآل میزبان جلسات شورای ایکائو است و ۱۱ مارس نشست این شورا به سرنگونی پرواز ۷۵۲ اختصاص یافت. مهم‌ترین نتیجهٔ این نشست، اعلام آمادگی ایران برای تحویل جعبهٔ سیاه این هواپیما به اوکراین و در صورت نیاز به اقدامات بیشتر برای بازخوانی اطلاعات، رضایت ایران برای ارسال جعبهٔ سیاه به فرانسه بود.
این اعلام آمادگی را که توسط فرهاد پرورش نمایندهٔ ایران در ایکائو اعلام شد، به معنای اجرای تعهدات بین‌المللی ایران از جمله در چهارچوب قواعد این سازمان تلقی می‌کنیم. ایکائو و کشورهای مرتبط با این سانحه از این سخنان استقبال کردند و امیدواریم عملی کردن آن نشان حسن‌نیت و گام اول در راستای تحقیقات جامع و شفاف این سانحه در ایران باشد.
ایران اظهارات ضدونقیض متعددی در رابطه با جعبهٔ سیاه هواپیمای اوکراینی داشته و به جای تحویل فوری جعبهٔ سیاه به اوکراین بازهم دو هفته برای خود زمان خرید. آیا اوکراین و ایکائو اطمینان دارند ایران این بار به وعدهٔ خود عمل کند؟
موضع ایران واقعاً چندین بار تغییر کرده اما امروز حاضر نیستم دربارهٔ سناریوهای فرضی به‌ویژه سناریوهای منفی اظهارنظر کنم، هرچند برای روبه‌رو شدن با آن آماده هستیم. به نظرم مهم است مکانیزمی پیدا کنیم تا اجازه دهد کشورهای درگیر در این مسئله به تعهدات بین‌المللی خود عمل کنند.
مقررات ایکائو زمان دقیق برای بازخوانی اطلاعات جعبهٔ سیاه را تعیین نمی‌کند اما در این مقررات به مدت‌زمان معقول اشاره شده و تردیدی نیست مدت‌زمانی که از وقوع فاجعهٔ پرواز ۷۵۲ گذشته، از محدودهٔ معقول رد شده است. به همین دلیل برای ما بسیار مهم است از مرحلهٔ حرف به مرحلهٔ عمل برسیم.
ایران ۱۱ مارس گفت حداکثر تا دو هفته دیگر جعبهٔ سیاه را تحویل خواهد داد و انتظار داریم حتی پیش از پایان این مهلت به وعدهٔ خود عمل کند.
آیا ایکائو تحقیقات ایران در رابطه با سانحهٔ پرواز ۷۵۲ را رضایت‌بخش ارزیابی می‌کند؟
طی جلسهٔ شورای ایکائو فان لیو دبیرکل این سازمان گزارشی ارائه کرد که در آن به پیشینه و دلایل این سانحه اشاره و تاکید شده که تحقیقات در این زمینه باید کامل و شفاف باشد. این فاجعه از موضوعاتی نیست که بتوان آن را به فراموشی سپرد، یا تا ابد دربارهٔ آن حرف زد و کاری انجام نداد.
اوکراین، کانادا و شاید کل جهان از ایران انتظار دارند به تمام سؤالات پاسخ واضح بدهد. برای دریافت این پاسخ‌ها مکانیزم حقوقی وجود دارد. در اوکراین و کانادا نهادهای دولتی در چارچوب قوانین ملی خود نیز پیگیر این مسئله هستند.
گزینهٔ تشکیل کارگروه تحقیقاتی بین‌المللی همانند آنچه برای بررسی سانحهٔ پرواز ام‌اچ ۱۷ ایجاد شده بود، روی میز است. هیچ‌کس نباید شک کند این موضوع را تا زمانی پیگیری خواهیم کرد که دلایل و عاملین و آمرین سرنگونی هواپیمای اوکراینی را بشناسیم و مطمئن شویم تمام این افراد مجازات شده‌اند.
ایران همواره تأکید کرده خطای انسانی رخ داد، اپراتور سامانه موشکی بازداشت شده و پیگیری بیشتر این موضوع صرفاً سودجویی‌های سیاسی است. آیا ایکائو و کشورهای مرتبط با این سانحه ابرازهایی دارند تا ایران را برای افشای تمام جزئیات تحت فشار بگذارند؟
ببینید، دربارهٔ احترام به قواعد بازی گفت‌وگو می‌کنیم. اعتبار ایکائو جای سوال ندارد. در دنیای امروز نمی‌توان با نادیده گرفتن استانداردهای این سازمان در عرصهٔ هوانوردی غیرنظامی فعالیت کرد و بسیار بعید می‌دانم اگر کشوری می‌خواهد در این عرصه آینده داشته باشد مقررات ایکائو را به چالش بکشد.
به همین دلیل امیدواریم ایران مطابق سناریوی مطلوب عمل کند، به‌ویژه که موضع یکسان تمام کشورهای مرتبط با این سانحه نیز ایران را به انتخاب این گزینه وامی‌دارد. اظهارات همصدا، ادامهٔ جلب توجه عمومی به این سانحه، هماهنگی تمام اقدامات از جمله به‌کارگیری اهرم‌های فشار در نهادهای بین‌المللی اعم از ایکائو، استراتژی و تاکتیک ماست و به آن ادامه خواهیم داد.
ایکائو چه گام‌هایی برای جلوگیری از تکرار سوانحی همانند ام‌اچ۱۷ و پی‌اس۷۵۲ برمی‌دارد؟
۱۱ مارس همزمان با بررسی سانحه ۷۵۲ در ایکائو، کانادا ابتکاری با عنوان «آسمان امن‌تر» مطرح کرد که دربرگیرندهٔ پیشنهادات پنج کشوری‌ست که شهروندانشان در سرنگونی هواپیمای اوکراینی در تهران جان باختند. انگیزهٔ نهایی این طرح، حفظ امنیت پروازهای غیرنظامی در مناطق بحران و درگیری است.
اوکراین به عنوان کشوری که طی پنج سال و نیم گذشته درگیر دو فاجعه، یعنی سرنگونی هواپیمای مالزی ام‌اچ۱۷ در شرق اوکراین و سرنگونی هواپیمای اوکراینی پی‌اس ۷۵۲ در ایران بود، تجربهٔ تلخی دارد. نکتهٔ مشترک این دو فاجعه، به‌کارگیری تسلیحاتی است که مسئولیت آن با دولت‌هاست به همین دلیل بسیار مهم است دولت‌ها مسئولیت خود را بپذیرند و تمام اطلاعات لازم را در اختیار خطوط هوایی و خلبان‌ها قرار دهند تا آنها بتوانند درست تصمیم بگیرند.
از این ابتکار به‌خوبی استقبال شده. نه ایران، نه روسیه -هرچند موضوع ام‌اچ ۱۷ به‌ویژه در پی آغاز دادرسی این پرونده در دادگاه برای این کشور دردناک است- با طرح آسمان امن‌تر دست‌کم در ایکائو مخالفتی نکردند. به عقیدهٔ من، فجایع مانند پی‌اس ۷۵۲ نباید تنها غم برای ما باقی بگذارند بلکه باید ما را به بهبود شرایط و جلوگیری از تکرار این‌گونه سوانح ترغیب کنند.
