شش ماه پس از آنکه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از «نرمش قهرمانانه» در سیاست‌های بین‌المللی و هسته‌ای ایران خبر داد، خود او گفته که موافقت‌اش با مذاکرات هسته‌ای دولت حسن روحانی و قدرت‌های جهانی، برای «شکستن فضای خصمانه جبهه استکبار بر ضد ایران» بود.
آقای خامنه‌ای که روز چهارشنبه ۲۰ فروردین با مسئولان سازمان انرژی اتمی ایران دیدار می‌کرد، پرونده هسته‌ای ایران را از «ترفندهای نظام استکبار برای فضاسازی و دروغ‌پردازی علیه نظام اسلامی» با هدف «حفظ فضای بین‌المللی بر ضد ایران» دانسته است.
رهبر جمهوری اسلامی گفته که بر همین اساس بود که «با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته‌ای موافقت شد تا این جو جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود.»
این سخنان در حالی توسط علی خامنه‌ای بیان می‌شود که او در سال‌های اخیر، همواره و در ده‌ها سخنرانی، بر مسائلی مانند «ایستادگی در برابر نظام سلطه» و «بی‌توجهی به جار و جنجال و هیاهوی استکبار جهانی» تاکید کرده بود.
آقای خامنه‌ای حتی در آخرین دیدار با محمود احمدی‌نژاد و اعضای دولت او در ۲۳ تیر ۱۳۹۲، از رئیس جمهور سابق برای «برجسته کردن شعارهای انقلاب» تمجید کرد و گفت که «احساس شرم نکردن در بیان اهداف، انگیزه‌ها و شیوه‌های انقلابی در مجامع جهانی، از جمله کارهای بزرگ دولت» آقای احمدی‌نژاد بود.
رهبر جمهوری اسلامی، این اظهارات را در روزهایی بیان می‌کرد که مشخص شده بود یکی از اصلیترین منتقدان گفتار و سیاست‌های محمود احمدی‌نژاد به ویژه در حوزه روابط بین‌الملل و پرونده هسته‌ای، جانشین او در مقام ریاست جمهوری ایران شده است.
«مهندسی انتخابات»
حسن روحانی در تمام سال‌های اخیر، برای اصولگرایان طرفدار برخورد با غرب و کوتاه نیامدن در برابر آن، به علت تعلیق برنامه‌های اتمی ایران در دوران ریاست‌اش بر تیم هسته‌ای جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲، یکی از نمادهای «سازشکاری» شناخته می‌شد.
مجید محمدی، تحلیلگر مسائل ایران، با اشاره به آنچه «یک تلاقی میان افکار عمومی و نیاز حکومت به چرخش سیاست‌ها در خرداد ۹۲» می‌نامد، به رادیو فردا می‌گوید که جامعه ایران در آن هنگام «تحت فشار بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های تاریخ و تورم کمرشکن است.»
آقای محمدی می‌گوید: «نیاز به تغییر و چرخش در سیاست‌های حکومتی بین مردم و مقام‌های حکومتی مشترک بود. حتی آقای قالیباف و ولایتی در مناظره‌های انتخاباتی، این حس را منتقل می‌کردند که سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، موفق نبوده است. حسن روحانی در میان نامزدهای تایید صلاحیت شده، تنها کسی بود که می‌توانست این خواست دوجانبه را نمایندگی کند.»
به گفته این تحلیلگر مسائل ایران، اینجا بود که «مهندسی انتخابات» صورت گرفت: «جمهوری اسلامی اگر بخواهد کسی به عنوان رئیس جمهور انتخاب نشود از تمام ابزار لازم برای اعمال این اراده خود برخوردار است. به همین خاطر بود که شورای نگهبان، هاشمی رفسنجانی را ردصلاحیت می‌کند تا مردم کسی را در ۲۴ خرداد ۹۲ به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنند که اگرچه به هاشمی نزدیک است اما به اندازه او از نهادهای قدرت در جمهوری اسلامی دور نشده و سابقه خوبی هم در تعامل با جامعه جهانی در پرونده هسته‌ای دارد.»
علی سعیدی، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دی‌ماه ۱۳۹۱ برای نخستین بار از «مهندسی انتخابات» سخن گفت.
او گفت که «وظیفه ذاتی سپاه، مهندسی معقول و منطقی انتخابات» است.
سه سال و نیم پیش از این سخنان آقای سعیدی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یکی از مته‌مان اصلی تقلب / کودتا در انتخابات دهم ریاست جمهوری در نزد معترضان به نتایج آن انتخابات بود.
«حرکتی حساب شده»
محمود احمدی‌نژاد که در سال ۱۳۸۸ برای دومین دوره به مقام ریاست جمهوری ایران رسید، چهار سال دوم خود در این مقام را در بحرانی سنگین با جامعه بین‌الملل بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی گذراند.
آقای احمدی‌نژاد پس از پایان دوران ریاست جمهوری خود، درباره روند جدید در سیاست‌های اتمی تهران سکوت کرده است.
در این مدت تنها نقل قولی که از او درباره این موضوع منتشر شده و البته هرگز هم تکذیب نشد، این بود که «نرمش قهرمانانه باید در زمان من مطرح می‌شد که نشد.»
این در حالی است که چندین گزارش در رسانه‌های معتبر جهان از مذاکرات محرمانه مقام‌های سیاسی ایران و آمریکا به واسطه‌گری عمان در ماه‌های پایانی دولت پیشین جمهوری اسلامی خبر داده‌اند.
ظاهرا در همین مذاکرات بود که دو طرف توافق کردند، گفت‌وگوهای ۱+۵ و ایران برای پایان دادن به بحران ۱۰ ساله اتمی جمهوری اسلامی پس از روی کار آمدن دولت جدید در تهران، آغاز شود.
امیر محبیان، از تحلیلگران مطرح جناح اصولگرا در ایران، این توافق را اینگونه توضیح داده است: «سیستم قصد داشت حرکتی حساب شده را در حوزه تعامل بین‌المللی انجام دهد. نه احمدی‌نژاد می‌توانست این نقش را بازی کند و نه مصلحت بود کار بدست اصلاح‌طلبان بیفتد.»
آقای محبیان که با ویژه نامه نوروزی مجله «مثلث» گفت‌وگو می‌کرد، حتی از این هم صریح‌تر سخن گفته و حسن روحانی را فردی توصیف کرده که «با سوابق خود و نگاه امنیتی خاص تبحر لازم را در این مورد داشت» و افزوده است «آنچه رای به روحانی را برای مردم معنادار کرده بود، حضور سعید جلیلی بود و بس.»
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در سال‌های پایانی دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود.
با کاندیداتوری آقای جلیلی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری بود که بسیاری گمان کردند او دقیقا همان کسی است که می‌تواند سیاست‌های به ظاهر سازش ناپذیر و غیر منعطف رهبر جمهوری اسلامی در تقابل با جامعه جهانی را ادامه دهد.
اما مجید محمدی می‌گوید که سعید جلیلی «تنها کاندیدای مطلوب» آقای خامنه‌ای نبود.
این تحلیلگر مسائل ایران معتقد است که «شورای نگهبان فقط نامزدهای مطلوب خامنه‌ای را تایید می‌کند. در انتخابات سال قبل هم دیدگاه‌های آقای جلیلی بیشتر از دیگر نامزد‌ها به آقای خامنه‌ای نزدیک بود اما در آن هنگام، خامنه‌ای مجبور بود که به دیگر نظرات هم توجه کند.»
صلح حسنی یا کربلای حسینی؟
نخستین نشانه‌های نرمش در سیاست خارجی و مذاکرات اتمی رهبر جمهوری اسلامی، ۲۶ شهریور ۹۲ مشاهده شد. روزی که علی خامنه‌ای گفت با «حرکت‌های صحیح دیپلماسی» مخالف نیست و به «نرمش قهرمانانه» اعتقاد دارد.
«نرمش قهرمانانه» نام بخشی از کتابی است که آقای خامنه‌ای در سال ۱۳۴۸ یعنی نزدیک به نیم قرن پیش درباره صلح امام حسن، امام دوم شیعیان با معاویه، حاکم وقت شام از عربی به فارسی ترجمه کرده است.
در پی این مصالحه، امام حسن پذیرفت که در قبال دریافت امتیازاتی، از خلافت مسلمانان چشم‌پوشی کرده و آن را به معاویه بسپارد.
تقریبا سه ماه پس از این سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی، تیم جدید مذاکره کننده هسته‌ای ایران، به توافقی با قدرت‌های جهانی دست یافت که بر مبنای آن تهران از ابعاد و حجم برنامه اتمی خود کاست و در مقابل امتیازاتی مانند کاهش تحریم‌های بین‌المللی و دریافت بیش از چهار میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده خود کسب کرد.
تقی رحمانی، تحلیلگر سیاسی در فرانسه معتقد است که پرونده هسته‌ای ایران «به محل اختلاف نظر مشاوران رهبری تبدیل شد و این مسئله در نتیجه انتخابات {یازدهم ریاست جمهوری} تاثیر داشت.»
او به رادیو فردا می‌گوید که «پیش‌بینی نمی‌شد حسن روحانی رئیس جمهور شود» و اعتقاد دارد که رهبر جمهوری اسلامی و اطرافیانش از ریاست جمهوری او «شوکه» شدند.
آقای رحمانی، دیدگاه‌های رئیس جمهور فعلی ایران درباره توسعه، نظام بین‌الملل و مسائل اقتصادی را «هماهنگ» با نظرات علی خامنه‌ای و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نمی‌داند و می‌گوید: «درست است که آقای خامنه‌ای می‌خواست مشکل با غرب را حل کند ولی حل این موضوع با حسن روحانی می‌توانست برای او دردسرساز شود.»
این تحلیلگر مسائل ایران می‌گوید: «شما یک بازی را طراحی می‌کنید ولی نتیجه بازی الزاما آن چیزی نمی‌شود که شما می‌خواهید.»
«شاید ترجیح آقای خامنه‌ای این بود که قالیباف یا ولایتی رئیس جمهور شوند. در صورت ریاست جمهوری آن‌ها هم حکومت ایران به سمت حل مشکل با غرب می‌رفت. اما قالیباف باید برای حل این مشکل خیلی امتیاز می‌داد. این خیلی مهم است و شانسی بود که آقای خامنه‌ای آورد.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در شرایطی از «نرمش قهرمانانه» در سیاست خارجی به تاسی از امام دوم شیعیان سخن می‌گوید که روز اول اردیبهشت ۱۳۷۹ و پیش از آنکه بحران هسته‌ای به جدی‌ترین بحران در روابط میان ایران و جامعه جهانی منجر شود، گفته بود: «من به شما عرض کنم که امروز دشمن قادر نیست حادثه‌اى مثل حادثه صلح امام حسن را تحمیل کند. اینجا اگر دشمن زیاد فشار بیاورد، حادثه کربلا اتفاق خواهد افتاد.»
آقای خامنه‌ای که روز چهارشنبه ۲۰ فروردین با مسئولان سازمان انرژی اتمی ایران دیدار می‌کرد، پرونده هسته‌ای ایران را از «ترفندهای نظام استکبار برای فضاسازی و دروغ‌پردازی علیه نظام اسلامی» با هدف «حفظ فضای بین‌المللی بر ضد ایران» دانسته است.
رهبر جمهوری اسلامی گفته که بر همین اساس بود که «با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته‌ای موافقت شد تا این جو جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود.»
این سخنان در حالی توسط علی خامنه‌ای بیان می‌شود که او در سال‌های اخیر، همواره و در ده‌ها سخنرانی، بر مسائلی مانند «ایستادگی در برابر نظام سلطه» و «بی‌توجهی به جار و جنجال و هیاهوی استکبار جهانی» تاکید کرده بود.
آقای خامنه‌ای حتی در آخرین دیدار با محمود احمدی‌نژاد و اعضای دولت او در ۲۳ تیر ۱۳۹۲، از رئیس جمهور سابق برای «برجسته کردن شعارهای انقلاب» تمجید کرد و گفت که «احساس شرم نکردن در بیان اهداف، انگیزه‌ها و شیوه‌های انقلابی در مجامع جهانی، از جمله کارهای بزرگ دولت» آقای احمدی‌نژاد بود.
رهبر جمهوری اسلامی، این اظهارات را در روزهایی بیان می‌کرد که مشخص شده بود یکی از اصلیترین منتقدان گفتار و سیاست‌های محمود احمدی‌نژاد به ویژه در حوزه روابط بین‌الملل و پرونده هسته‌ای، جانشین او در مقام ریاست جمهوری ایران شده است.
«مهندسی انتخابات»
حسن روحانی در تمام سال‌های اخیر، برای اصولگرایان طرفدار برخورد با غرب و کوتاه نیامدن در برابر آن، به علت تعلیق برنامه‌های اتمی ایران در دوران ریاست‌اش بر تیم هسته‌ای جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲، یکی از نمادهای «سازشکاری» شناخته می‌شد.
مجید محمدی، تحلیلگر مسائل ایران، با اشاره به آنچه «یک تلاقی میان افکار عمومی و نیاز حکومت به چرخش سیاست‌ها در خرداد ۹۲» می‌نامد، به رادیو فردا می‌گوید که جامعه ایران در آن هنگام «تحت فشار بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های تاریخ و تورم کمرشکن است.»
آقای محمدی می‌گوید: «نیاز به تغییر و چرخش در سیاست‌های حکومتی بین مردم و مقام‌های حکومتی مشترک بود. حتی آقای قالیباف و ولایتی در مناظره‌های انتخاباتی، این حس را منتقل می‌کردند که سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، موفق نبوده است. حسن روحانی در میان نامزدهای تایید صلاحیت شده، تنها کسی بود که می‌توانست این خواست دوجانبه را نمایندگی کند.»
نیاز به تغییر و چرخش در سیاست‌های حکومتی بین مردم و مقام‌های حکومتی مشترک بود. حتی آقای قالیباف و ولایتی در مناظره‌های انتخاباتی، این حس را منتقل می‌کردند که سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، موفق نبوده است. حسن روحانی در میان نامزدهای تایید صلاحیت شده، تنها کسی بود که می‌توانست این خواست دوجانبه را نمایندگی کند.مجید محمدی
به گفته این تحلیلگر مسائل ایران، اینجا بود که «مهندسی انتخابات» صورت گرفت: «جمهوری اسلامی اگر بخواهد کسی به عنوان رئیس جمهور انتخاب نشود از تمام ابزار لازم برای اعمال این اراده خود برخوردار است. به همین خاطر بود که شورای نگهبان، هاشمی رفسنجانی را ردصلاحیت می‌کند تا مردم کسی را در ۲۴ خرداد ۹۲ به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنند که اگرچه به هاشمی نزدیک است اما به اندازه او از نهادهای قدرت در جمهوری اسلامی دور نشده و سابقه خوبی هم در تعامل با جامعه جهانی در پرونده هسته‌ای دارد.»
علی سعیدی، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دی‌ماه ۱۳۹۱ برای نخستین بار از «مهندسی انتخابات» سخن گفت.
او گفت که «وظیفه ذاتی سپاه، مهندسی معقول و منطقی انتخابات» است.
سه سال و نیم پیش از این سخنان آقای سعیدی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یکی از مته‌مان اصلی تقلب / کودتا در انتخابات دهم ریاست جمهوری در نزد معترضان به نتایج آن انتخابات بود.
«حرکتی حساب شده»
محمود احمدی‌نژاد که در سال ۱۳۸۸ برای دومین دوره به مقام ریاست جمهوری ایران رسید، چهار سال دوم خود در این مقام را در بحرانی سنگین با جامعه بین‌الملل بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی گذراند.
آقای احمدی‌نژاد پس از پایان دوران ریاست جمهوری خود، درباره روند جدید در سیاست‌های اتمی تهران سکوت کرده است.
در این مدت تنها نقل قولی که از او درباره این موضوع منتشر شده و البته هرگز هم تکذیب نشد، این بود که «نرمش قهرمانانه باید در زمان من مطرح می‌شد که نشد.»
این در حالی است که چندین گزارش در رسانه‌های معتبر جهان از مذاکرات محرمانه مقام‌های سیاسی ایران و آمریکا به واسطه‌گری عمان در ماه‌های پایانی دولت پیشین جمهوری اسلامی خبر داده‌اند.
ظاهرا در همین مذاکرات بود که دو طرف توافق کردند، گفت‌وگوهای ۱+۵ و ایران برای پایان دادن به بحران ۱۰ ساله اتمی جمهوری اسلامی پس از روی کار آمدن دولت جدید در تهران، آغاز شود.
امیر محبیان، از تحلیلگران مطرح جناح اصولگرا در ایران، این توافق را اینگونه توضیح داده است: «سیستم قصد داشت حرکتی حساب شده را در حوزه تعامل بین‌المللی انجام دهد. نه احمدی‌نژاد می‌توانست این نقش را بازی کند و نه مصلحت بود کار بدست اصلاح‌طلبان بیفتد.»
آقای محبیان که با ویژه نامه نوروزی مجله «مثلث» گفت‌وگو می‌کرد، حتی از این هم صریح‌تر سخن گفته و حسن روحانی را فردی توصیف کرده که «با سوابق خود و نگاه امنیتی خاص تبحر لازم را در این مورد داشت» و افزوده است «آنچه رای به روحانی را برای مردم معنادار کرده بود، حضور سعید جلیلی بود و بس.»
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در سال‌های پایانی دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود.
با کاندیداتوری آقای جلیلی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری بود که بسیاری گمان کردند او دقیقا همان کسی است که می‌تواند سیاست‌های به ظاهر سازش ناپذیر و غیر منعطف رهبر جمهوری اسلامی در تقابل با جامعه جهانی را ادامه دهد.
اما مجید محمدی می‌گوید که سعید جلیلی «تنها کاندیدای مطلوب» آقای خامنه‌ای نبود.
این تحلیلگر مسائل ایران معتقد است که «شورای نگهبان فقط نامزدهای مطلوب خامنه‌ای را تایید می‌کند. در انتخابات سال قبل هم دیدگاه‌های آقای جلیلی بیشتر از دیگر نامزد‌ها به آقای خامنه‌ای نزدیک بود اما در آن هنگام، خامنه‌ای مجبور بود که به دیگر نظرات هم توجه کند.»
صلح حسنی یا کربلای حسینی؟
نخستین نشانه‌های نرمش در سیاست خارجی و مذاکرات اتمی رهبر جمهوری اسلامی، ۲۶ شهریور ۹۲ مشاهده شد. روزی که علی خامنه‌ای گفت با «حرکت‌های صحیح دیپلماسی» مخالف نیست و به «نرمش قهرمانانه» اعتقاد دارد.
«شاید ترجیح آقای خامنه‌ای این بود که قالیباف یا ولایتی رئیس جمهور شوند. در صورت ریاست جمهوری آن‌ها هم حکومت ایران به سمت حل مشکل با غرب می‌رفت. اما قالیباف باید برای حل این مشکل خیلی امتیاز می‌داد. این خیلی مهم است و شانسی بود که آقای خامنه‌ای آورد.»تقی رحمانی
«نرمش قهرمانانه» نام بخشی از کتابی است که آقای خامنه‌ای در سال ۱۳۴۸ یعنی نزدیک به نیم قرن پیش درباره صلح امام حسن، امام دوم شیعیان با معاویه، حاکم وقت شام از عربی به فارسی ترجمه کرده است.
در پی این مصالحه، امام حسن پذیرفت که در قبال دریافت امتیازاتی، از خلافت مسلمانان چشم‌پوشی کرده و آن را به معاویه بسپارد.
تقریبا سه ماه پس از این سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی، تیم جدید مذاکره کننده هسته‌ای ایران، به توافقی با قدرت‌های جهانی دست یافت که بر مبنای آن تهران از ابعاد و حجم برنامه اتمی خود کاست و در مقابل امتیازاتی مانند کاهش تحریم‌های بین‌المللی و دریافت بیش از چهار میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده خود کسب کرد.
تقی رحمانی، تحلیلگر سیاسی در فرانسه معتقد است که پرونده هسته‌ای ایران «به محل اختلاف نظر مشاوران رهبری تبدیل شد و این مسئله در نتیجه انتخابات {یازدهم ریاست جمهوری} تاثیر داشت.»
او به رادیو فردا می‌گوید که «پیش‌بینی نمی‌شد حسن روحانی رئیس جمهور شود» و اعتقاد دارد که رهبر جمهوری اسلامی و اطرافیانش از ریاست جمهوری او «شوکه» شدند.
آقای رحمانی، دیدگاه‌های رئیس جمهور فعلی ایران درباره توسعه، نظام بین‌الملل و مسائل اقتصادی را «هماهنگ» با نظرات علی خامنه‌ای و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نمی‌داند و می‌گوید: «درست است که آقای خامنه‌ای می‌خواست مشکل با غرب را حل کند ولی حل این موضوع با حسن روحانی می‌توانست برای او دردسرساز شود.»
این تحلیلگر مسائل ایران می‌گوید: «شما یک بازی را طراحی می‌کنید ولی نتیجه بازی الزاما آن چیزی نمی‌شود که شما می‌خواهید.»
«شاید ترجیح آقای خامنه‌ای این بود که قالیباف یا ولایتی رئیس جمهور شوند. در صورت ریاست جمهوری آن‌ها هم حکومت ایران به سمت حل مشکل با غرب می‌رفت. اما قالیباف باید برای حل این مشکل خیلی امتیاز می‌داد. این خیلی مهم است و شانسی بود که آقای خامنه‌ای آورد.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در شرایطی از «نرمش قهرمانانه» در سیاست خارجی به تاسی از امام دوم شیعیان سخن می‌گوید که روز اول اردیبهشت ۱۳۷۹ و پیش از آنکه بحران هسته‌ای به جدی‌ترین بحران در روابط میان ایران و جامعه جهانی منجر شود، گفته بود: «من به شما عرض کنم که امروز دشمن قادر نیست حادثه‌اى مثل حادثه صلح امام حسن را تحمیل کند. اینجا اگر دشمن زیاد فشار بیاورد، حادثه کربلا اتفاق خواهد افتاد.»
