سابقه کاخ گلستان که روزگاری ارگ سلطنتی نام داشت به دوران صفویه باز می‌گردد.
کاخ گلستان، از صفویه تا پهلوی
۱
سابقه کاخ گلستان که روزگاری ارگ سلطنتی نام داشت به دوران صفویه باز می‌گردد. شاه طهماسب اول صفوی نخستین پادشاهی بود که در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به طول یک فرسخ به دور تهران احداث شود. پس از او شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار طهماسبی چهار باغ و چنارستانی احداث کرد که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساختند.
۲
از قدیمی‌ترین بناهای باقی‌مانده در کاخ گلستان عمارت خلوت کریم‌خانی است. وی در نبردهای خود با محمدحسن‌خان قاجار، تهران را مرکز اردوکشی خود قرار داد و پس از پیروزی در این جنگ در دیوانخانه قدیم تهران که در زمان شاه‌سلیمان ساخته شده بود با عنوان وکیل‌الرعایا حکومت ایران را در دست گرفت.
به فرمان او در تابستان همان سال حصار ارگ مجددا احیا شد و یک دست حرمخانه و خلوتخانه و عمارت دارالحکومه در داخل آن بنا شد. وی دستور داد تا در ارگ دیوانخانه بزرگی به سبک ساسانی و باغی در جنب آن بنا کنند.
به فرمان او در تابستان همان سال حصار ارگ مجددا احیا شد و یک دست حرمخانه و خلوتخانه و عمارت دارالحکومه در داخل آن بنا شد. وی دستور داد تا در ارگ دیوانخانه بزرگی به سبک ساسانی و باغی در جنب آن بنا کنند.
۳
ایوان تخت مرمر یکی دیگر از بناهای قدیمی کاخ متعلق به زمان فتحعلی‌شاه است.
۴
فتحعلی‌شاه به حجاران و سنگ‌تراشان معروف اصفهانی دستور داد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند و پس از اتمام ساخت این تخت در ایوان تخت مرمر قرار گرفت.
۵
در ایوان تخت مرمر، مراسم سلام و بار عام طبقات مختلف مردم در مقابل شاه برگزار می‌شد.
۶
یکی از بخش‌های اصلی کاخ تالار سلام و آینه است که در زمان ناصرالدین‌شاه ساخته شد. یکی از دلایل شهرت تالار آینه نقاشی‌ای است که کمال‌الملک از ناصرالدین‌شاه کشید.
۷
تالار سلام هم که ابتدا تالار موزه نام داشت پس از بازگشت ناصرالدین‌شاه از سفر اولش به اروپا ساخته شد. در این سفر ناصرالدین‌شاه با مفهوم موزه آشنا شده بود. برای همین در بازگشت طی مدت ۹ سال شروع به ساخت تالار بزرگی کرد که مانند موزه قصر باشد. پس از اتمام ساخت، وی با سلیقه خود اشیای مختلفی را که گران‌بها می‌دانست در این تالار قرار داد.
۸
پس از انتقال تخت طاووس به این تالار و نیز برگزاری سلام‌های خاص و رسمی در آن، تالار موزه نام تالار سلام را به خود گرفت.
۹
از برجسته‌ترین بناهای کاخ گلستان می‌توان به عمارت شمس‌العماره اشاره کرد که اولین ساختمان بلند تهران در آن روزگار بود.
۱۰
گویا ناصرالدین‌شاه قبل از سفر به اروپا و بر اثر دیدن تصاویر بناهای فرنگستان تمایل پیدا می‌کند بنایی مرتفع نظیر آنها در پایتخت خود بسازد تا از فراز آن بتواند به همراه درباریان، منظره شهر و دورنمای اطراف را تماشا کند.