برای اولین بار در یک قرن گذشته به مسیحیان ارمنی در ترکیه اجازه داده شد تا مراسم دینی خود را در کلیسایی که به تازگی در شرق ترکیه بازسازی شده است اجرا کنند.
این اقدام دولت ترکیه با هدف نشان دادن تساهل بیشتر در قبال اقلیت مسیحی ساکن این کشور انجام شد.
اما بسیاری از ارامنه شرکت در این مراسم را بایکوت کردند، چون ترکیه حاضر نشد اجازه دهد که صلیب در بام این ساختمان نصب شود.
در این مراسم که روز نوزدهم سپتامبر در جزیره آختامار در دریاچه وان برگزار شد اسقف آرام آتشیان، رهبر مذهبی ارامنه ترکیه، مراسم دعا و نیایش را هدایت کرد. نمایندگانی از هیئت‌های دیپلماتیک خارجی ساکن ترکیه، شهردار شهر وان و چند صد نفر از ارامنه ترکیه در آن شرکت کردند. حدود هزار نفر از ارامنه به این جزیره آمده بودند، ولی چون جای کافی برای همه نبود مابقی توانستند پس از پایان مراسم به داخل کلیسا رفته و آن را ببینند.
در این میان برخی از شخصیت‌های مذهبی ارامنه از شرکت در این مراسم سرباز زده و از دولت ترکیه انتقاد می‌کنند که چرا به وعده خود برای نصب صلیب عمل نکرده است. ترکیه می‌گوید این صلیب ۲۰۰ کیلویی برای نصب بر بام ساختمان بسیار سنگین بوده و به همین دلیل آن را در کنار در ورودی کلیسا نصب می‌کند.
منتقدان دولت ترکیه می‌گویند این اقدام کاری نمادین برای بهبود وجهه دولت ترکیه در راستای پیوستن به اتحادیه اروپا بوده است.
برخی از کسانی که برای شرکت در این مراسم آمده بودند ارمنی‌های ساکن ارمنستان، آمریکا و کشورهای اروپایی بودند، ولی اکثر آنها ساکن شهر استانبول هستند که محل سکونت اقلیتی بزرگ از ارمنی‌هاست.
جمعیت بزرگ ارامنه ساکن وان و مناطق اطراف آن در شرق ترکیه در جریان ناآرامی‌های سیاسی در طول جنگ جهانی اول از این منطقه کوچ داده شدند. در جریان این حوادث تعداد زیادی از ارامنه توسط نظامیان ترک به قتل رسیدند. ارامنه این حادثه را اولین نسل‌کشی نژادی قرن بیستم می‌دانند و هنوز هم این مسئله یکی از موانع بزرگ بر سر راه عادی‌سازی مناسبات بین ترکیه و ارمنستان است.
دولت ترکیه این حوادث را به عنوان نسل‌کشی نمی‌پذیرد و مدعی است که در جریان ناآرامی‌های سال ۱۹۱۵ تعداد زیادی از ارامنه و مسلمانان ساکن مناطق شرقی ترکیه کشته شدند. تلاش‌های اخیر برای عادی‌سازی مناسبات ترکیه و ارمنستان در آوریل سال جاری متوقف شد.
اقدام اخیر دولت ترکیه برای بازسازی کلیسای جزیره آختامار و برگزاری مراسم مذهبی ارامنه از جمله فرصت‌ها برای بنای حدی از تماس فرهنگی بین دو طرف است.
همزمان در روزی که برای ارامنه سالروز نسل‌کشی ارامنه در ترکیه تلقی می‌شود در سراسر ارمنستان مراسم یادبود در تمام کلیساها برگزار شد. در مراسمی که بر بلندی‌های مشرف به شهر ایروان، پایتخت ارمنستان، برگزار شد سخنرانان مراسم کلیسای آختامار در ترکیه را به عنوان اقدامی صرفا تبلیغاتی رد کردند.
