لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۵:۴۹

حذف یارانه‌ها و «به خطر افتادن مشروعیت» احمدی‌نژاد


مئیر جاودانفر، روزنامه‌نگار اسرائیلی و کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه، در مطلبی که در ستون آزاد روزنامه گاردین منتشر شده می‌نویسد که اجرای طرح حذف یارانه‌ها بیش از همه به لایه‌های بسیار فقیر جامعه در ایران لطمه خواهد زد و در عین حال بخشی از منافع اقتصادی سپاه پاسداران را تضعیف خواهد کرد. بنابراین اجرای این طرح به شکلی که دولت ایران در نظر دارد می‌تواند برای جناح حاکم و به‌ویژه محمود احمدی‌نژاد فاجعه‌بار باشد.

این کارشناس ایرانی‌تبار اسرائیلی ضمن تشریح اهداف و نحوه اجرای «طرح اصلاح یارانه‌ها» در ایران خاطرنشان می‌کند که حذف یارانه‌های کلان دولتی در ایران به طور کلی می‌تواند اقدام درستی باشد، کما این که بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در چند دهه اخیر همواره بر اجرای چنین سیاستی در سطح جهان تاکید کرده‌اند.

اما نحوه اجرای این طرح توسط دولت احمدی‌نژاد و زمان اجرای آن می‌تواند به زیان‌بارترین اقدامی بینجامد که حکومت اسلامی در طول حیات خود علیه منافعش به اجرا گذاشته است.

آقای جاودانفر می‌افزاید که این طرح با صدمه زدن به موقعیت اقتصادی بسیار دشوار لایه‌های فقیر در جامعه ایران، یعنی همان لایه‌ای که حکومت بخش زیادی از حمایت خود را از آنها کسب می‌کند، از هر تحریم و مجازات اقتصادی بین‌المللی برای دولت ایران زیان‌بارتر خواهد بود. اثرات منفی این طرح می‌تواند منافع اقتصادی سپاه پاسداران و گروه‌های وابسته به آن را نیز به خطر بیندازد. با نگاهی دقیق به جزئیات و نحوه اجرای «طرح اصلاح یارانه‌ها» می‌توان دید که یکی از نقطه‌ضعف‌های بزرگ آن افزایش شدید تورم خواهد بود.

مئیر جاودانفر در تشریح دلایل تورم‌زا بودن این طرح می‌نویسد که یکی از عوامل اصلی تشدید تورم در سال‌های اخیر سیاست‌های پولی دولت احمدی‌نژاد بوده که با تکیه به درآمد هنگفت نفت، پول نقد فراوانی را به صورت کمک‌های نقدی به لایه‌های حامی رژیم یا وام‌های سهل و ارزان‌قیمت به بخشی از بنگاه‌های اقتصادی تزریق کرده است. نرخ تورم در ایران بر اساس آمار رسمی حدود ده درصد است، ولی کارشناسان مستقل آن را بالاتر از بیست درصد ارزیابی می‌کنند.

اکنون با تزریق پول نقد بیشتر به شکل کمک‌های حمایتی دولت به لایه‌های فقیر که قرار است حدود ۴۰ دلار در ماه باشد، حجم این پول نقد تزریق شده به جامعه افزایش خواهد یافت و مسلما موجب تورم بیشتر خواهد شد. از هم اکنون می‌توان اخبار مربوط به افزایش بهای بسیاری از کالاهای خوراکی را دید.

اما شاید مهم‌تر از همه پیامدهای افزایش بهای سوخت و بنزین و گازوئیل است. تحت تاثیر افزایش بهای بنزین و گازوئیل که در نهایت تقریبا ده برابر خواهد شد، مسلما بهای بسیاری از اقلام اساسی افزایش خواهد یافت. این افزایش بها در حدی خواهد بود که ۴۰ دلار کمک ماهانه دولت به خانوارهای کم‌درآمد به هیچ وجه پاسخ‌گوی آن نیست.

تحت تاثیر این افزایش بهای سرسام‌آور مسلما در آینده میزان خرید و مصرف کالاها و اجناس کاهش می‌یابد، چون اکثریت مردم دیگر قادر به پرداخت قمیت جدید کالاها نخواهند بود. این کاهش در میزان مصرف و خرید در درجه اول به امپراتوری اقتصادی سپاه پاسداران و محافل وابسته به آن صدمه خواهد زد که در حال حاضر در تمام زمینه‌های تولید کالاهای مصرفی از رب گوجه فرنگی گرفته تا قطعات اتومبیل فعال است.

سپاه پاسداران در عین حال یک شبکه گسترده پنهان برای واردات کالا به کشور را در انحصار خود دارد. هر چند دولت می‌تواند با دادن سوخت و بنزین ارزان به فعالیت‌های اقتصادی سپاه کمک کند، درنهایت کاهش مصرف و خرید در سطح جامعه سودآوری این موسسات را کاهش خواهد داد.

مئیر جاودانفر، کارشناس مسائل خاورمیانه و ایران، در ادامه تحلیل خود که در بخش ستون آزاد روزنامه گاردین چاپ شده است هشدار می‌دهد که اگر عواقب اجرای این طرح به بازار بورس و سهام تهران برسد ضایعات ناشی از آن فاجعه‌بار خواهد شد. بخشی از بزرگ‌ترین موسسات اقتصادی در بازار بورس تهران متعلق به سپاه پاسداران است و دولت تاکنون توانسته است با انواع حیله‌ها به شکلی مصنوعی نرخ سهام را در این بازار بالا نگاه دارد.

اما افزایش تورم ناشی از اجرای طرح یارانه‌ها و کاهش میزان مصرف بازار بورس تهران را ناگزیر خواهد کرد که ارقام مصنوعی را کنار گذاشته و آنها را با نرخ واقعی جایگزین کند. یک چنین سقوط بزرگی در نرخ سهام بازار بورس تهران می‌تواند اقتصاد ایران را بی‌ثبات‌تر کند. بخشی از سهامداران شرکت‌های فعال در بازار بورس تهران لایه‌های فقیر و متوسط جامعه هستند که طبق اصل ۴۴ طرح خصوصی‌سازی، سهام شرکت‌ها و موسسات دولتی به آنها واگذار شده است.

مئیر جاودانفر در پایان تحلیل خود یادآوری می‌کند که یک جنبه دیگر که می‌تواند این طرح را به یک فاجعه اقتصادی و اجتماعی بدل کند زمان و نحوه اجرای سریع آن است. اگر این تغییرات به آرامی اجرا می‌شد انطباق با پیامدهای آن برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ساده‌تر می‌بود.

رژیم ایران ممکن است به منافع و واکنش مردم توجه چندانی نداشته باشد، ولی سپاه پاسداران را با نفوذ سیاسی و موقعیت اقتصادی آن نمی‌توان نادیده گرفت. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، ممکن است توجهی به وضعیت اسفبار مردم نداشته باشد، اما به خاطر منافع سپاه پاسداران هم که شده باید امیدوار باشد که احمدی‌نژاد طرحی را برای مقابله با فاجعه اقتصادی از هم اکنون آماده داشته باشد.
XS
SM
MD
LG