باراک اوباما و حسن روحانی، رؤسای جمهور آمریکا و ایران، روز سهشنبه ساعتی پس از اعلام دستیابی به توافق جامع هستهای در وین، هر یک در سخنانی که به طور تلویزیونی و مستقیم خطاب به مردم کشورشان ایراد شد، نکات مهم و دستاوردهای توافق وین را برشمردند.
این سخنان که هر یک بخشهایی از توافق انجام شده در وین را برجسته میکرد، در عین حال اشتراکها و تفاوتهایی در محتوا داشت.
مهمترین نکات مورد اشاره اوباما از توافق جامع هستهای وین:
سانتریفیوژها و غنیسازی
* ایران دو سوم از سانتریفیوژهای نصب شده خود را کاهش میدهد و آنها را تحت نظارت بینالمللی انبار میکند. دستگاههایی که فعالیت آنها برای دستیابی به اورانیوم با غنای بالای مورد نیاز برای ساخت یک بمب اتمی لازم است.
* ایران برای یک دهه آینده، از سانتریفیوژهای پیشرفته خود برای غنیسازی اورانیوم استفاده نخواهد کرد.
* ایران همچنین ۹۸ درصد از ذخیره اورانیوم غنیشده خود را نابود میکند.
* ایران هماکنون ذخیره اورانیومی در اختیار دارد که میتواند برای ساختن تا ۱۰ سلاح هستهای به کار آید اما در چارچوب توافق ذخیره ایران تا حدی کاهش مییابد که احتمالاً به کار ساخت یک بمب اتمی میآید.
* این محدودیت ذخیرهسازی به مدت ۱۵ سال ادامه خواهد داشت.
رآکتور آب سنگین اراک
* ایران طراحی رآکتور اراک را به گونهای تغییر خواهد داد که امکان تولید پلوتونیم با درجه کاربردی برای سلاح را نخواهد داشت.
* ایران پذیرفته است که سوخت مصرف شده در رآکتور اراک را در مدت فعالیت این رآکتور به خارج از کشور منتقل کند.
* در ۱۵ سال آتی، ایران هیچ رآکتور آب سنگین دیگری نخواهد ساخت.
راستیآزمایی
* توافق وین، بر پایه راستیآزمایی بنا شده و نه اعتماد.
* توافق وین، برای اولین بار جامعه جهانی را در موقعیتی قرار میدهد که بتواند همه فعالیتهای ایران را مورد راستیآزمایی قرار دهد.
* بازرسان آژانس بر پایه این توافق دسترسی همیشگی به تأسیسات هستهای ایران خواهند داشت.
* در مقابل ایران به همه زنجیره تأمین هستهای، معادن و کارخانجات اورانیوم، تأسیسات تبدیل و تأسیسات ساخت سانتریفیوژ و ذخیرهسازی آن دسترسی خواهد داشت.
* این اقدامات موجب میشود که ایران قادر نباشد موادی را از منابع ناشناخته انتقال دهد و پنهان سازد.
* برخی از این شفافسازیها به مدت ۲۵ سال ادامه خواهد یافت.
ساخت سلاح هستهای
* در نهایت ایران به طور دائم از پیگیری ساخت سلاح هستهای در چارچوب «پیمان منع گسترش سلاح هستهای» منع میشود.
تحریمها
* به محض آنکه ایران اقدام به اجرای این توافق کند، از تحریمهایی که به واسطه برنامه هستهای مشمول آن شده، رها میشود. این موضوع هم شامل تحریمهای مرتبط ایالات متحده و هم شامل تحریمهای شورای امنیت خواهد شد.
* با این حال ایران باید پیش از آغاز برداشته شدن تحریمها گامهای کلیدی هستهای را بر دارد.
* ایران باید در طول یک دهه آینده، به رعایت چارچوب توافق وفادار باشد تا تحریمهای اضافی برچیده شود. این میزان شامل پنج سال برای محدودیتهای وضع شده برای تسلیحات، و هشت سال محدودیتهای وضع شده برای موشکهای بالستیک است.
مهمترین نکات مورد اشاره روحانی از توافق جامع هستهای وین:
سانتریفیوژها و غنیسازی
* بیش از شش هزار سانتریفیوژ فعال خواهند ماند.
* بیش از هزار سانتریفیوژ در فوردو فعال خواهد ماند، و بخشی سانتریفیوژهای فعال در فوردو برای تحقیق و توسعه در زمینه ایزوتروپهای پایدار خواهد بود.
* سانتریفیوژهای فعال در نطنز غنیسازی اورانیوم را ادامه میدهند.
* بلافاصله پس از اجرای توافق تزریق گاز UF6 در IR8 امکانپذیر خواهد بود.
* دوران محدودیت از ۲۰ سال به اضافه ۲۵ سال به هشت سال کاهش یافته است.
رآکتور آب سنگین اراک
* رآکتور اراک با ماهیت آب سنگین و شرایطی که در توافق آمده تکمیل میشود.
راستیآزمایی
* توافق وین یک توافق دو طرفه است.
* در بحث اعتماد اجرای این توافق آغاز یک امتحان است،اگر این توافق به دقت و به خوبی اجرا شد، قدم به قدم اجرای این توافق میتواند، آرام، آرام خشتهای دیوار بیاعتمادی را بردارد.
* بر مبنای دقت کامل و نظارت بر توافق کارمان را پیش میبریم بدون اینکه از
پیش بخواهیم نسبت به کشورهایی که سابقه بسیار بدی برخی از آنها نسبت به ایران داشتند و برخی هم سابقه خوبی نداشتند، اعتماد کنیم.
ساخت سلاح هستهای
* ایران به دنبال سلاح کشتار جمعی نبوده و نخواهد بود.
تحریمها
* طبق این توافق در روز اجرای توافق تمامی تحریمها، حتی تحریمهای تسلیحاتی، موشکی و اشاعهای هم به صورتی که در قطعنامه بوده لغو خواهد شد.
* تمام تحریمهای مالی، بانکی، مربوط به بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی، فلزات گرانبها، تحریمهای اقتصادی به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق.
* حتی تحریم تسلیحاتی کنار گذاشته میشود و برای ۵ سال نوعی محدودیت و پس از آن لغو خواهد شد. در زمینه اشاعهای هم کالاهای دو منظوره در کمیتهای مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
* در روزهای آینده که این توافق در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب خواهد رسید تمام ۶ قطعنامه قبلی لغو خواهد شد.