سازمانهای مدافع حقوق بشر از دولت سوریه، شورشیان، حامیان آنها و طرفهای دخیل در مذاکرات صلح خواستهاند به دهها هزار خانواده سوری، که به دنبال بستگان «عمدا ناپدیدشده یا سربهنیست شده» خود میگردند، پاسخ دهند.
در درخواستی که سازمان دیدبان حقوق بشر در روز هشتم شهریور ماه منتشر کرده، از مذاکرهکنندگان در بحران سوریه خواسته شده تا اطمینان دهند وضعیت هزاران نفر از ناپدیدشدگان، مشخص خواهد شد.
این سازمان به گزارش شورای تحقیقاتی ملل متحد در مورد مخالفان سربهنیستشده دولت سوریه و «گستردگی» آن اشاره شده و یادآوری کرده این موضوع میتواند «جنایت علیه بشریت» باشد.
دیدبان حقوق بشر خواستار تشکیل فوری یک نهاد مستقل برای تحقیقات در مورد وضعیت و محل احتمالی ناپدیدشدگان و هویتیابی پیکرهای یافتهشده در گورهای دستجمعی شدهاست.
سازمان عفو بینالملل نیز گفته «در کنار خشونتها و خونریزیهای جنگ سوریه، سرنوشت کسانی که در این مدت پس از بازداشت به دست مقامهای دولتی ناپدید شده یا توسط گروههای مسلح به اسارت گرفته شدهاند، تراژدی دیگریست که بهطور وسیعی از طرف جامعه جهانی نادیده گرفته شدهاست».
پیش از این ۱۶۹ سازمان مدنی سوریه در نامهای به استفان دیمیستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه گفته بودند مردم آن کشور «بهطور فزایندهای از روندی که همچنان بدون نتیجه مانده، ناامید میشوند». آنها خواستار اولویت دادن به حفاظت از غیرنظامیان و وضعیت بازداشتشدگان شدهاند.
این درخواستها همزمان با فرا رسیدن «روز جهانی سربهنیستشدگان» در ۳۰ اوت، منتشر شدهاست. قتل، آدمربایی، بازداشتها و دستگیریهای پنهانی، جملگی میتوانند از دلایل سربهنیستشدن افراد قلمداد شوند. بر اساس ماده هفتم پیماننامه رم که اساسنامه دیوان کیفری بینالمللیست، سربهنیست کردن افراد، میتواند برای مجریان آن، اتهام «جنایت علیه بشریت» را همراه آورد.
پیش از این دولت سوریه از طرف سازمان عفو بینالملل متهم به سربهنیست کردن هزاران زندانی و قتل و کشتار گسترده آنها شده بود. وزارت دادگستری دولت بشار اسد این اتهامها را رد کرده بود.
سازمان دیدبان حقوق بشر سوریه -سازمانی ناظر بر جنگ داخلی آن کشور که مقر آن در لندن است- برآورد کرده که دولت سوریه مسئول ناپدیدشدن یا سربهنیستشدن شماری نزدیک به ۷۵ هزار نفر از شهروندان است.
در عین حال گزارشهایی از قتل یا سربهنیستشدن سربازان، شبهنظامیان و غیرنظامیان توسط گروههای شورشی نیز منتشر شدهاست. برای نمونه سازمان دیدبان حقوق بشر در سال ۲۰۱۳ شورشیان را متهم کرده بودند که دست به گروگانگیری و کشتار گروهی علویان زدهاند. برآورد دیگری نیز وجود دارد که دستکم دو هزار نفر از شهروندان سوری در اسارت شورشیان و نیز گروه داعش قرار دارند.
سازمان دیدبان حقوق بشر میگوید بهبود وضعیت سوریه، بدون موفقیت در مشخصکردن وضعیت سربهنیستشدگان و ناپدیدشدگان، ممکن نیست.