تحقیقات رادیوفردا نشان میدهد که زیان انباشتۀ واقعی صداوسیما در شش سال اخیر به بیش از ۴۳ هزار میلیارد تومان میرسد؛ رقمی قابل توجه که تقریباً دو برابر ارزش ردیف بودجۀ نوسازی و بهسازی مدارس در همین دوره است.
تصمیم اخیر مجلس شورای اسلامی مبنیبر افزایش دستکم ۴۳ درصدی بودجه سالانۀ صداوسیما در پنج سال آینده در شرایطی بحثبرانگیز شد که بررسیهای گروه دادهکاوی رادیوفردا با استناد به قوانین بودجۀ کشور نشان میدهد افزایش بودجۀ این سازمان دولتی در شش سال گذشته، بیش از این رقم بودهاست.
بر اساس دادههای رسمی، سهم صداوسیما از بودجۀ کشور طی سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ بهطور متوسط سالانه ۴۵ درصد رشد داشته است. این در حالی است که مرکز آمار ایران متوسط نرخ تورمِ هفت سال گذشته را کمتر از ۳۷ درصد برآورد کرده است.
علاوهبر این طبق اسناد بودجه، صداوسیما «زیاندهترین» مؤسسه انتفاعی در ایران بهشمار میرود که فقط از عهدۀ تأمین مالی «یکسومِ» منابع خود برمیآید و «دو-سوم» باقیماندۀ آن از محل مالیات و پول نفت تأمین میشود.
بررسیهای گروه دادهکاوی رادیوفردا با استناد به قانون بودجۀ ۱۴۰۲ همچنین نشان میدهد که در مجموع نزدیک به ۲۲ هزار میلیارد تومان منابع مالی به صداوسیما اختصاص یافتهاست؛ این مبلغ بیش از یکسوم کل درآمد نفتی پیشبینیشده در سال جاری است.
صرف این مبالغ چشمگیر برای تنها یک سازمان دولتی – که در ردیف پیشتازانِ زیاندهی قرار گرفته – در شرایطی است که یک عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی آبانماه در مصاحبهای اعلام کرد که هماکنون «هزار مدرسه و ۱۰۰ هزار کلاس درس» در کشور نیازمند نوسازی و بهسازی است.
مجتبی یوسفی با تأکید بر اینکه فرآیند نوسازی مدارس به «توجه ویژه» نیاز دارد، گفت که برخی از این مدارس و کلاسهای درس باید بهطور کامل «تخریب و ایمنسازی شوند». تازهترین نمونه از حوادث طبیعی که گریبانگیر مدارس فرسودۀ کشور شد زلزلۀ خوی بود که بهگفتۀ معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس، ۱۸ مدرسۀ این شهر را بهطور کامل ویران کرد.
آیا هزینه از بودجۀ عمومی کشور کافی بوده؟
البته این همۀ ماجرا نیست؛ بررسی دادههای مربوط به قانون بودجۀ کل کشور در شش سال گذشته نشان میدهد که منابع مالی صداوسیما طی سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ در مجموع بیش از ۶۴ هزار میلیارد تومان فراتر میرود.
بهطور معمول در گزارشهای رسمی، ردیف بودجۀ اصلی صداوسیما بهعنوان تنها «منبع مالی» این سازمان در نظر گرفته میشود. این در حالی است که این سازمان از سایر منابع مالیِ «قانونی و فراقانونی» برخوردار است.
هر ساله بخشی از منابع صندوق توسعۀ ملی در قالب تکلیف برنامۀ ششم توسعه و با عنوان «توسعۀ کمیوکیفی تولید برنامههای مستند، پویانمایی و فیلم و سریال» به صداوسیما اختصاص مییابد. برای نمونه در بودجۀ سال ۱۴۰۲ این رقم بالغبر هفتهزار و ۲۴۰ میلیارد تومان است که دو هزار میلیارد تومان آن به تولید و ساخت دو سریال تلویزیونی «حضرت موسی» و «سلمان فارسی» (حضرت سلمان) تخصیص یافتهاست.
مبنای اصلی افزایش ردیفهای بودجه در ایران، نرخ تورم سالانه در زمان تدوین و تصویب بودجۀ پیشنهادی دولت است. به همین دلیل در نمودار بالا نرخ تورم مرتبط با سالهای گذشته در نظر گرفته شده است.