لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ تهران ۱۲:۴۷

ایرج دانایی‌فرد؛ از شلوارک آبی تا مرگ در شیراز


ایرج دانایی‌فرد زننده اولین گل تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی، در ۶۸ سالگی به دلیل بیماری کبد در بیمارستان نمازی شیراز درگذشت.

ایرج فرزند علی دانایی‌فرد است که با بیش از دو دهه سرمربیگری در تیم فوتبال تاج از او با عنوان «پدر تاج» یاد می‌شود. علی دانایی‌فرد از دوران تیم دوچرخه‌سواران تا بنیانگذاری تاج، همراه این تیم بود.

ایرج در شش سالگی با تیم خردسالان «ستاره‌های آبی» پا به توپ شد. تیمی با شلوارک‌های آبی. در ادامه به خردسالان تاج پیوست و به همین ترتیب تا تیم جوانان تاج پیش رفت.

سال ۱۳۴۶ محمود بیاتی برای مدتی کوتاه سرمربی تاج شد و علی دانایی‌فرد به تیم شفق پیوست و پسر ۱۶ ساله‌اش نیز همراهش رفت.

دو سال بعد رایکوف سرمربی تیم ملی جوانان شد و دانایی‌فرد را انتخاب کرد اما طرح اعزام بازیکنان صغرسن باعث شد او در روز پرواز خط بخورد. تقلب ایران در اعزام بازیکنان به آن رقابت‌ها از جنجالی‌ترین تصمیمات در تاریخ فوتبال ایران است.

سال ۴۷ علی دانایی‌فرد به تیمش برگشت و این بار محمود بیاتی سرمربی تیم ملی شد. ایرج هجده ساله که برای جوانان تاج بازی می‌کرد به تمرینات تیم بزرگسالان رفت.

در ادامه رایکوف به تاج آمد تا دوران نوینی را در این تیم پایه گذاری کند. ایرج هم که به بازی گرفته نمی‌شد، با پذیرش در آزمون دانشکده افسری به استخدام نیروی هوایی ارتش در آمد.

در این دوران برای نیروی هوایی و عقاب توپ زد. سال ۵۱ عقاب که تا روز پایانی مدعی قهرمانی تهران بود، به نایب قهرمانی رسید و تاج با رایکوف قهرمان شد.

ایرج دانایی‌فرد از معدود بازیکنانی است که در هر شش دوره از جام تخت جمشید بازی کرد.

در جام اول با عقاب چهارم شد. آن سال‌ها بهترین دوران در تاریخ فوتبال عقاب بود. تیمی که حتی توانست طرفدارانی را هم گرد هم بیاورد. ایرج سال ۵۲ مقابل پرسپولیس با دریبل ابراهیم آشتیانی که سال قبل بهترین بازیکن آسیا شده بود، از سمت چپ به حسین باباخانلو پاس گل داد.

مهر همان سال در امجدیه مقابل نورد اهواز چهار پاس گل داد. سال بعد در دومین دوره جام تخت جمشید، گل زیبایی با خلاقیت فردی‌اش به بانک ملی زد و همان سال عضو تیم ملی امید شد تا در ورزشگاه باغ همایون اصفهان مقابل سائوپائولو به میدان برود.

در این بین، پرسپولیس خواستار جذب دانایی‌فرد و جهانگیر فتاحی از عقاب بود. سرخپوشان فتاحی را جذب کردند اما مسئولین عقاب گفتند ایرج شش ماه دیگر قرارداد دارد و نمی‌تواند جدا شود.

سایت جام تخت جمشید، شرح کامل ماجرا را با استناد به نشریات وقت منتشر کرده است. ایرج گفت حاضر است این مدت را بدون انجام بازی پشت خط بماند تا بتواند از عقاب جدا شود.

قرارداد دو ساله در هیات فوتبال تهران ثبت شد و پرسپولیس هم مبلغی را به عنوان پیش پرداخت به او داد اما نظامی بودن دانایی‌فرد او را ملزم می‌کرد فقط برای یک تیم نظامی بازی کند و به همین خاطر رضایتنامه‌اش برای باشگاه پاس صادر شد. پیگیری علی عبده بنیانگذار پرسپولیس بی نتیجه ماند.

پس از سومین دوره جام تخت جمشید، قانون الزام نظامیان برای بازی در تیم‌های نظامی لغو شد.

ایرج باز با پرسپولیس به توافق می‌رسد و در ازای ۸۰ هزار تومان پیش پرداخت قرارداد بست اما در واپسین ساعات نقل و انتقالات، باشگاه پاس اعلام کرد رضایتنامه ایرج را فقط برای تاج صادر خواهد کرد.

سال ۵۵ و جام چهارم تخت جمشید، دوران اوج ایرج بود. حسن حبیبی او را از گوش چپ به وسط زمین آورد و تیمش را به قهرمانی رساند. ایرج در مراسم اهدای جام شرکت نکرد و فصل بعد به تیم پدری‌اش بازگشت.

ولادیمیر جکیچ برنده واپسین جام قبل از انقلاب هدایت تاج را به عهده داشت. ایرج بدون حرف و حدیث، شایستگی‌هایش را به اثبات رساند.

در سال وقوع انقلاب اسلامی، جام تخت جمشید در آستانه برگزاری شهرآورد تهران ناتمام ماند تا ایرج جزو آخرین نسل تاج، قبل از تغییر نام این باشگاه پرطرفدار باشد.

سیزدهم مرداد ۱۳۵۲ کیهان ورزشی با تیتر «چرا ایرج دانایی‌فرد حذف شد» پیش از بازی مقدماتی جام جهانی با استرالیا ضمن تحسین دانایی‌فرد نوشت اصغر شرفی
و رضا عادلخانی تجربه بهترین نسبت به ایرج در پست گوش چپ دارند.

به این ترتیب او برای اولین بازی ملی‌اش تا هفدهم دی ۱۳۵۵ صبر کرد. زمانی که بیست و شش ساله بود و در ریاض، ایران با سه گل از سد عربستان گذشت.

طی بازی‌های ملی فقط دو شکست را متحمل شد. مقابل پرو در جام جهانی و در برابر کویت میزبان جام ملت‌های آسیا.

ایرج دانایی‌فرد زننده اولین گل تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی بود. این اولین گل ملی اوست. خرداد ۱۳۵۷ مقابل اسکاتلند و تساوی یک بر یک.

دانایی‌فرد در این بازی آرچی گیبل ستاره بازیساز ناتینگهام را مهار کرد و با جا گذاشتنش توانست از زاویه بسته گل بزند.

وقتی پله برزیلی تصمیم به خداحافظی از فوتبال باشگاهی گرفت، ایرج همراه با اسکندریان به بازی خداحافظی و حضور در تیم منتخب جهان دعوت شد. آنها پس از مسابقه به ایران برنگشتند.

آبان ۵۷ مجله باشگاه تاج نوشت: «تاج خلوص نیت به خرج داد و دو ملی‌پوش خود را به نیویورک فرستاد تا یک بازی در تیم کاسموس انجام دهند و بازگردند اما ایرج زحمت مراجعه به ایران و گرفتن رضایتنامه را هم بخود نداد.»

با توجه به تعطیلی کامل فوتبال ایران در کوران حوادث انقلاب و در ادامه، بازداشت و آزار و اذیت ستارگان فوتبال از سوی کمیته‌ها و انقلابیون تندرو، تصمیم آنها کاملاً منطقی به نطر می‌رسید.

خود باشگاه تاج هم با حمله و تسخیر توسط انقلابیون مواجه گردید و پروانه این باشگاه هم لغو شد تا با نام استقلال به فعالیتش ادامه دهد.

اما ایرج پس از انقلاب هم برای تیم ملی ایران به میدان رفت. او پیش از جام ملت‌های آسیا در دیداری دوستانه دروازه امارات را باز کرد. در خود جام ملت‌ها نیز یک گل به کره شمالی زد.

شاگردان حشمت مهاجرانی در آن رویداد به مقام سوم دست یافتند. ایرج مدتی در آمریکا به فوتبال ادامه داد و سپس در ۳۳ سالگی از دنیای قهرمانی خداحافظی کرد و مدیریت یک فروشگاه ورزشی را در دالاس به عهده گرفت.

بازیکنی با ۱۴ گل در جام تخت جمشید و سه گل ملی و حضور در دوازده بازی رسمی برای تیم ملی ایران شامل مقدماتی جام جهانی، جام جهانی و جام ملت‌های آسیا.

پس از انقلاب اسلامی در مقاطعی به ایران برگشت اما با وجود وعده‌هایی که در فدراسیون‌های مختلف از جمله داریوش مصطفوی به او داده شده بود، هیچگاه شرایط کار در عرصه مربیگری برایش فراهم نشد.

XS
SM
MD
LG