رئیس کمیته دستمزد شورای عالی کار می‌گوید نرخ حداقلی «سبد معیشت» در ایران از هفت میلیون و پانصد هزار تومان در مردادماه به نزدیک هشت میلیون تومان در شهریور رسید. نرخ سبد متوسط بیانگر کمترین هزینه‌های زندگی در سراسر ایران جز در تهران و کلان‌شهرهاست.
بر اساس گزارش ایلنا در روز چهارشنبه نهم مهر، فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد شورای عالی کار که محاسبات مستقل سبد معیشت را انجام می‌دهد، نرخ سبد معیشت در شهریورماه را ۷ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان اعلام و تأکید کرد کمینه هزینه زندگی در تهران و کلان‌شهرها بسیار بیشتر از این رقم است.
این در حالی است که نرخ سبد معیشت در اسفند ۹۸، چهار میلیون و ۹۴۰ هزار تومان و در مردادماه هفت میلیون و پانصد هزار تومان اعلام شده بود که نشان می‌دهد حداقل هزینه‌های زندگی در طول شش ماه گذشته دست‌کم حدود ۳ میلیون تومان (۶۰درصد) افزایش یافته است.
«سبد معیشت» یک شاخص اقتصادی است که معمولاً تشکل‌های کارگری آن را محاسبه و اعلام می‌کنند. شاخص اصلی در این زمینه، «خط فقر» است که تعیین و اعلام آن بر عهده نهادهای دولتی است، اما در سال‌های اخیر، نهادهای دولتی و رسمی از اعلام رسمی نرخ «خط فقر» طفره رفته‌اند.
با این حال، مرکز پژوهش‌های مجلس در ابتدای سال جاری خط فقر خانوار‌های چهار نفره طی دو سال اخیر را چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان،یعنی ۸۰ درصد افزایش نسبت به دو سال قبل، اعلام کرد.
هرچند گزارش‌های پراکنده و متعدد از افزایش قیمت‌ها و هزینه‌های زندگی نشان می‌دهد که این رقم با واقعیت زندگی مردم فاصله چشمگیری دارد. آن‌چنان‌که اخیراً بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران خط فقر برای خانوار چهارنفره را ۱۰ میلیون تومان اعلام کرد و گفت «نیمی از جمعیت کشور در فقر مطلق به سر می‌برند».
البته خبرگزاری فارس این ادعا را رد کرد و مدعی شد نرخ خط فقر در حال حاضر «حدود پنج میلیون تومان» است.
افزایش حداقل ۶۰ درصدی هزینه‌های زندگی طی شش ماه در حالی است که مرکز آمار ایران تورم سالانه منتهی به شهریور ۹۹ را ۲۶ درصد اعلام کرده است.
در این باره، احسان سلطانی، پژوهشگر اقتصادی، به ایلنا گفته است که اعداد تورمی واقعی نیستند و در مقوله «عددسازی» جای می‌گیرند.
آقای سلطانی همچنین تأکید کرده است که این عددسازی «بر اساس هدف‌گذاری‌های محقق‌نشده مثلاً همان تورم هدفی که اعلام کردند باید بین ۲۰ تا ۲۴ درصد باشد» انجام و اعلام می‌شود.
افزایش هزینه‌های زندگی به حدی است که دولت و مجلس را به فکر تهیه کالابرگ (کوپن) برای تأمین بخشی از کالاهای اساسی خانوارها انداخته است.
در حال حاضر طرح اختصاص کالابرگ برای تأمین کالاهای اساسی، پس از نهایی شدن در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، تحویل هیئت رئیسه شده و قرار است در دستور کار جلسه علنی مجلس قرار گیرد.
طرح کالابرگ که رسانه‌ها از آن با عنوان «کوپن الکترونیکی» یاد می‌کنند، یادآور دوره جنگ ایران و عراق است که مدت هشت سال و تا چند سال پس از آن، برخی مواد غذایی از جمله گوشت، برنج و قند به صورت کوپنی در بین مردم توزیع می‌شد.
در دو سال گذشته، پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، ارزش ریال ایران به‌شدت سقوط کرده و تورم به شکل چشمگیر افزایش یافته است.
تحریم‌ها و مشکلات ناشی از شیوع کرونا، اقتصاد ایران را به شدت تحت فشار قرار داده و حسن روحانی با اعتراف به گرانی مواد غذایی و کالاها در ایران، علت آن را «جنگ اقتصادی» آمریکا علیه ایران اعلام کرده است.
برخی کارشناسان علاوه بر نقش تحریم‌های آمریکا در افزایش تورم، «فساد مالی سیستماتیک» در ایران و نیز هزینه‌های «عظیم و پنهان» جمهوری اسلامی در حوزه فعالیت‌های نظامی و هسته‌ای را نیز در وضعیت موجود دخیل می‌دانند.
